Skąd się biorą siniejące palce lub dłonie?
Sinienie palców czy dłoni, czyli tzw. sinica obwodowa, pojawia się wtedy, gdy krew nie dostarcza do tkanek wystarczającej ilości tlenu, mimo iż w tętnicach poziom tlenu może być prawidłowy. Zjawisko to jest szczególnie widoczne w kończynach, dlatego iż znajdują się najdalej od serca, co czyni je wrażliwymi na spowolnienie krążenia lub skurcz małych naczyń krwionośnych. Mechanizm jest dość prosty: hemoglobina pozbawiona tlenu przyjmuje ciemniejszą barwę, która w połączeniu ze światłem przechodzącym przez skórę nadaje jej charakterystyczny niebieskawy odcień.Reklama
Czy siniejące palce to objaw choroby?
Nie każde sinienie palców czy dłoni jest powodem do niepokoju. jeżeli zasinienie jest symetryczne, bezbolesne, nasilające się po ekspozycji na zimno i związane z nadmierną potliwością dłoni i stóp, być może nie ma związku z żadną chorobą. Niemniej nie można tego stwierdzić z całą pewnością, dlatego mimo wszystko warto udać się do lekarza.
Podczas wizyty, specjalista najpewniej zapyta o: czas pojawienia się objawu, jego nasilenie, lokalizację, czynniki wywołujące (np. zimno, leki, toksyny) oraz towarzyszące symptomy (jak np. duszność, gorączka, ból, bladość czy sinica w obrębie jamy ustnej). Aby wykluczyć wtórne przyczyny zasinienia, lekarz zwykle zleca podstawowe badania krwi, np. morfologię w celu wykluczenia czerwienicy prawdziwej czy nadpłytkowości.
W niektórych przypadkach wskazane są także badania obrazowe, jak RTG klatki piersiowej, czy gazometria krwi tętniczej, pomagające ocenić układ oddechowy i gospodarkę tlenową organizmu. Kiedy trudno odróżnić zasinienie palców od objawu Raynauda, przydatne bywa badanie kapilaroskopowe, polegające na oglądaniu drobnych naczyń wału paznokciowego pod dużym powiększeniem w specjalnym mikroskopie. Nieprawidłowy obraz naczyń może sugerować rozpoznanie pierwotnego zespołu Raynauda lub innej choroby naczyniowej.
Choroby naczyniowe
Sinienie palców czy dłoni bywa sygnałem poważnych problemów naczyniowych. Najczęstsze przyczyny tego zjawiska to przewlekłe choroby naczyń, takie jak miażdżyca, choroba Buergera, czy obecność zakrzepów żylnych. Zasinieniu sprzyjają również zaburzenia rytmu serca lub niewydolność krążenia, które zmniejszają objętość krwi tłoczonej do kończyn.
Wśród przyczyn sinicy obwodowej często wymienia się także znaczne wychłodzenie organizmu, które prowadzi do zwężenia naczyń krwionośnych i ograniczenia dopływu krwi. Ponadto pojawienie się tego objawu może być także związane z niektórymi patologiami w pracy serca. Jedną z nich jest zmniejszenie objętości wyrzutowej serca - ilości krwi wtłaczanej przez jedną z komór serca w czasie pojedynczego cyklu pracy. Do takiego stanu dochodzi m.in. w zwężeniu zastawki aortalnej, która - po chorobie niedokrwiennej serca i nadciśnieniu tętniczym - jest jedną z najczęściej występujących wad serca.
Zwężenie zastawki aortalnej ogranicza ujście krwi z lewej komory do największej tętnicy w ciele - aorty, co w efekcie sprzyja powstawaniu sinicy obwodowej. Podobny mechanizm obserwuje się w zwężeniu zastawki mitralnej, nabytej wadzie serca ograniczającej przepływ krwi z lewego przedsionka do lewej komory. Do czynników predysponujących do jej powstania należą m.in. kardiomiopatia przerostowa, śluzak serca, infekcyjne zapalenie wsierdzia czy reumatoidalne zapalenie stawów.
Choroby układu oddechowego
Sinienie palców czy dłoni może być również oznaką problemów w układzie oddechowym, zwłaszcza gdy niedotlenienie krwi nie jest ograniczone tylko do kończyn, ale dotyczy całego organizmu. Sinica centralna w takich przypadkach wynika z niedostatecznej wymiany gazowej w płucach, co może mieć różne podłoża: od astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), przez zapalenie płuc i zapalenie oskrzelików, po poważniejsze stany, jak zatorowość płucna czy nadciśnienie płucne.
Mechanizm jest prosty: gdy pęcherzyki płucne nie dostarczają wystarczającej ilości tlenu do krwi tętniczej, hemoglobina pozostaje częściowo odtlenowana, a skóra przybiera niebieskawy odcień, widoczny zwłaszcza na palcach i wargach.
W ostatnich latach szczególną uwagę zwróciła pandemia COVID-19, w przebiegu której sinica może wynikać zarówno z bezpośredniego uszkodzenia płuc w ostrej niewydolności oddechowej, jak i z zakrzepów tworzących się w małych i dużych naczyniach w efekcie nadmiernej aktywacji układu krzepnięcia i tzw. "burzy cytokinowej". U pacjentów w ciężkim stanie, chorych na COVID-19 opisano przypadki sinicy, a choćby martwicy końcówek palców, wynikające z mikrozatorów, nadmiernego skurczu naczyń i współistniejących chorób naczyniowych, takich jak cukrzyca czy miażdżyca.
Choroby autoimmunologiczne
W przeciwieństwie do stałej sinicy obwodowej objaw Raynauda jest epizodem naczynioskurczowym, który polega na wystąpieniu sekwencji zmian koloru skóry - zblednięcia, zasinienia, a następnie zaczerwienienia skóry palców rąk lub stóp pod wpływem zimna, lub silnego stresu. Zjawisko to jest wynikiem gwałtownego skurczu, a następnie rozkurczu małych tętniczek w kończynach, do którego dochodzi najczęściej w przebiegu chorób autoimmunologicznych, w których układ odpornościowy atakuje własne tkanki. W tym kontekście niebieskie palce są często wczesnym symptomem uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych i tkanki łącznej.
Najważniejsze schorzenia to:
twardzina układowa - objaw Raynaud często wyprzedza inne symptomy twardziny o wiele lat. W tym przypadku odpowiadają za niego włóknienie i związane z tym uszkodzenie naczyń.toczeń rumieniowaty układowy - stan zapalny naczyń i zaburzenia krążenia mogą wywoływać zarówno objaw Raynauda, jak i trwałą sinicę.reumatoidalne zapalenie stawów i zespół Sjögrena - w przebiegu tych schorzeń mogą pojawiać się zmiany w mikrokrążeniu, które skutkują widoczną sinicą.
Choroby hematologiczne
Sinica obwodowa może być również efektem nieprawidłowego składu krwi, który utrudnia jej przepływ lub zaburza transport tlenu. Wśród jednostek hematologicznych mogących manifestować się właśnie w ten sposób, wymienia się:
nadkrwistość (czerwienicę prawdziwą) - nadmierna produkcja krwinek czerwonych sprawia, iż krew jest zbyt gęsta i lepka, co fizycznie spowalnia jej przepływ, zwłaszcza w drobnych naczyniach kończyn, sprzyjając zastojowi i sinicy;inne zespoły mieloproliferacyjne - choroby takie jak nadpłytkowość pierwotna mogą powodować zwiększoną lepkość krwi lub mikro-zakrzepy, które blokują drobne naczynia w palcach, prowadząc do sinienia, a w skrajnych przypadkach także do martwicy; nieprawidłowości w składzie hemoglobiny - rzadziej, sinica może wynikać ze schorzeń, w których hemoglobina jest chemicznie zmieniona (np. methemoglobinemia, sulfhemoglobinemia), a co za tym idzie, nie jest w stanie efektywnie przenosić tlenu, co z kolei prowadzi do sinicy centralnej, która także manifestuje się sinieniem kończyn.
Źródła:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559167/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/ccr3.3276
CZYTAJ TAKŻE:
