Czym są probiotyki?
Probiotyki to żywe bakterie, uważane za „dobre”, czyli korzystne dla zdrowia i funkcjonowania naszego organizmu. Jakie są rodzaje i adekwatności probiotyków? Jak wpływają na nasze zdrowie oraz jak działają określone rodzaje probiotyków?
Ludzkość od wieków włączała produkty fermentowane do diety. Mimo to sama koncepcja suplementacji większą ilością bakterii dla poprawy zdrowia pojawiła się dopiero na początku zeszłego wieku. Być może już teraz wzbogacasz swój mikrobiom, jeżeli jesz produkty fermentowane, takie jak:
- Jogurty
- Niektóre sery
- Kiszone warzywa
Przeprowadzone do tej pory badania nad probiotykami przyniosły obiecujące wyniki dotyczące działania niektórych szczepów. Wiele korzyści zdrowotnych wciąż jest w trakcie badań, zarówno pod kątem osób zdrowych, jak i w leczeniu poszczególnych chorób.
Jak działają probiotyki?
Szacuje się, iż nasze jelita są domem aż 100 miliardów mikroorganizmów z ponad 500 różnych szczepów. Mikroflora każdego człowieka jest wyjątkowa i różni się od siebie, podobnie jak odcisk palca. Czasami choroba lub stres mogą zmienić równowagę bakteryjną naszego organizmu, powodując na przykład problemy trawienne lub spadek odporności.
Probiotyki działają poprzez zmianę składu naszych bakterii jelitowych lub aktywności metabolicznej istniejących bakterii. Dobre bakterie wypierają złe w jelitach. Zapobiega to namnażaniu się szczepów „złych” bakterii i powodowaniu infekcji lub stanów zapalnych.
Na przykład zbyt duża ilość drożdży w organizmie może prowadzić do infekcji drożdżakowej. Jednak dobrze zrównoważony mikrobiom jelitowy utrzyma drożdże na zdrowym poziomie.
Probiotyki mogą pomóc w trawieniu i umożliwić organizmowi odpowiednie przetwarzanie składników odżywczych z pożywienia. Wytwarzają też one enzymy i białka, które hamują, a choćby zabijają szkodliwe bakterie. Niektóre szczepy probiotyczne stymulują też układ odpornościowy.
Bakterie są także niezbędne do produkcji hormonów lub witamin (np. witaminy K) i prawidłowego wchłaniania się składników odżywczych. Działanie bakterii jelitowych jest ważne także dla dzieci z cukrzycą typu 1, u których zaobserwowano stany zapalne, związane z zaburzoną równowagą mikrobiomu jelitowego.
Korzyści ze zdrowego mikrobiomu jelitowego
Poszczególne gatunki probiotyków mogą:
- Wspomagać trawienie,
- Zapobiegać biegunce,
- Łagodzić infekcje pochwy,
- Zapobiegać chorobom autoimmunologicznym,
- Łagodzić dolegliwości skórne,
- Odpierać infekcje dróg moczowych.
Pamiętaj jednak, iż nie każdy reaguje na ten sam probiotyk w identyczny sposób i działanie może różnić się z osoby na osobę.
Niektórzy lekarze zalecają także stosowanie probiotyków podczas przyjmowania antybiotyków. Powodem takiego zabiegu jest działanie antybiotyków, które pomagają nam pozbyć się szkodliwych bakterii. Niestety wraz z nimi często zabijamy także te pożyteczne. Suplementacja probiotykami pomaga utrzymać lub przywrócić zdrową równowagę mikrobiomu w jelitach.
Poznaj najpopularniejsze szczepy probiotyków
Wiele suplementów zawiera szczepy bakterii podobne do tych, które naturalnie występują w Twoim ciele. Najczęściej spożywanymi w suplementacji probiotykami są gatunki dwóch głównych szczepów. Są one też najlepiej przebadanymi probiotykami.
Probiotyk: Bacillus coagulans
Bacillus coagulans to rodzaj korzystnych bakterii, odpowiedzialnych za produkcję kwasu mlekowego. Szczep ten jest w stanie wytwarzać zarodniki podczas swojego cyklu reprodukcyjnego, w przeciwieństwie do Lactobacillus i wielu innych probiotyków. Ta zdolność pozwala B. coagulans przejść w stan uśpienia w trudnych warunkach, które mogą uszkodzić inne probiotyki.
Daje to temu szczepowi bakterii szczególną wytrzymałość na warunki panujące w układzie pokarmowym naszego organizmu. Jest on w stanie wytrzymać np. wysoki poziom kwasu w żołądku, dzięki czemu B. coagulans jest szczególnie skuteczny w łagodzeniu m.in. dolegliwości żołądkowych i łatwo dodać go do diety.
Korzyści ze stosowania probiotyku Bacillus coagulans
B. coagulans analizowano zarówno w badaniach na zwierzętach, jak i na ludziach. Wiele z nich sugeruje korzyści dla naszego zdrowia, które warto rozpatrzyć podczas konsultacji z lekarzem.
- Zespół jelita drażliwego
Jedno z badań przyglądało się wpływowi B. coagulans na objawy zespołu jelita drażliwego. Obejmowały one m.in. ból brzucha, biegunkę i zaparcia. Wszystkie trzy objawy uległy znacznej poprawie u uczestników, którym podawano synbiotyk zawierający B. coagulans, w porównaniu z placebo.
- Reumatyzm
Podczas niewielkiego badania przeanalizowano adekwatności przeciwzapalne B. coagulans na grupie 45 mężczyzn i kobiet z reumatoidalnym zapaleniem stawów. Uczestnicy otrzymywali probiotyk jako dodatek do standardowego schematu leczenia przez dwa miesiące.
W porównaniu z grupą placebo, uczestnicy, którzy przyjmowali B. coagulans zgłaszali mniejsze trudności związane z chorobą. Wykazywali również większą zdolność do uczestniczenia w codziennych czynnościach, takich jak długie spacery. Uczestnicy wykazali też redukcję białka C-reaktywnego (CRP), markera stanu zapalnego.
- Zaparcia
W jednym z japońskich badań przez dwa tygodnie analizowano ruchy jelit i zawartość kału uczestników. Każdy z nich określił wcześniej, iż cierpi na tendencję do zaparć. W badaniu uczestnicy otrzymali probiotyk zawierający szczep bakterii B. coagulans lub placebo. Ci, którzy otrzymali probiotyk, wykazali wyraźną poprawę funkcji jelit.
- Gazy jelitowe
Badanie na 61 uczestnikach sprawdziło wpływ probiotyku B. coagulans pod kątem objawów związanych z gazami jelitowymi po posiłku. Objawy obejmowały wzdęcia i bóle brzucha. Ci, którzy otrzymali probiotyk, wykazali znaczne złagodzenie nieprzyjemnych symptomów.
- Infekcje dróg oddechowych
W badaniu wzięło udział 10 mężczyzn i kobiet, przyglądając się wpływowi szczepu bakterii B. coagulans na układ odpornościowy. Uczestnicy, którym podano probiotyk, wykazali zwiększoną produkcję limfocytów T w odpowiedzi na ekspozycję na grypę A i adenowirusa.
Probiotyk: Saccharomyces Boulardii
Saccharomyces boulardii to rodzaj tropikalnych drożdży, które odkryte zostały w Azji przez francuskiego naukowca, Henri’ego Boularda w 1920 roku. Drożdże te pochodzą ze skórki liczi i owocu mango. Od dawna stosowane są w niektórych systemach medycyny naturalnej, w tej chwili proponowane w postaci suplementu diety w kapsułkach.
Według zielarstwa tradycyjnego, S. boulardii, poza wzbogacaniem mikrobiomu, ma też pomagać w leczeniu różnych zaburzeń żołądkowo-jelitowych, np. powodujących biegunkę. Probiotyk ten stymuluje układ odpornościowy i chroni zdrowie przewodu pokarmowego.
Korzyści ze stosowania probiotyku Saccharomyces Boulardii
- Zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Według raportu z 2010 roku S. boulardii może pomóc w leczeniu lub zapobieganiu niektórym zaburzeniom żołądkowo-jelitowym. Na potrzeby raportu przeanalizowano 27 badań klinicznych, w których wykorzystano S. boulardii przy różnych chorobach. Badacze znaleźli dowody na to, iż drożdże te mogą pomóc w zapobieganiu biegunce podróżnych, która zdarza się po spożyciu skażonej żywności lub wody. Odkryli też, iż wzbogacenie naszego mikrobiomu o S. boulardii może zapobiegać biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków.
Raport wykazał, iż probiotyk ten jest obiecujący w leczeniu zespołu jelita drażliwego, ostrej biegunki u dorosłych, a choćby choroby Leśniowskiego-Crohna. Jednak autorzy zauważają, iż potrzebne są dalsze badania, zanim Saccharomyces boulardii będzie można jednoznacznie zalecać w przypadku tych schorzeń.
- Wrzody jelit
Istnieją dowody na to, iż S. boulardii może pomóc w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, powodującego stany zapalne i rany okrężnicy.
W badaniu z 2003 roku wzięło udział 25 pacjentów. Skarżyli się oni na łagodne do umiarkowanego wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Podczas badania przyjmowali oni drożdże probiotyczne w postaci kapsułek trzy razy dziennie przez cztery tygodnie. Spośród wszystkich pacjentów, którzy ukończyli badanie, 17 doświadczyło znacznej poprawy stanu zdrowia pod koniec badania.
- Biegunka
Według badania z 2011 roku S. boulardii może również pomóc w leczeniu ostrej biegunki u niemowląt.
W badaniu wzięło udział 186 niemowląt hospitalizowanych w ciągu 72 godzin od nagłego wystąpienia biegunki. Każde z nich, przez pięć dni otrzymywało probiotyk lub placebo.
Spośród 176 niemowląt, które ukończyły badanie, u tych leczonych Saccharomyces boulardii odnotowano znacznie krótszy czas trwania biegunki.
Tutaj dowiesz się, jakie probiotyki są najlepsze na dobre trawienie.
Czym jest prebiotyk i synbiotyk?
Często możemy spotkać się z tymi nazwami, poszukując odpowiedniego dla siebie probiotyku. Brzmią one bardzo podobnie, więc nie trudno jest się pomylić.
Prebiotyki są paliwem, które wspomaga rozwój bakterii. Wszystkie prebiotyki są rodzajem błonnika pokarmowego. Przykładem takiego błonnika może być inulina, która znajduje się w korzeniu cykorii, bananach czy szparagach.
Gdy jedzenie, które włączamy do naszej diety, zawiera zarówno prebiotyki, jak i probiotyki, połączenie to nazywa się synbiotykiem. Pokarmy, które są synbiotykami, obejmują ser, kefir i niektóre rodzaje jogurtów.
Dodawanie probiotyków do diety
Czy warto dodawać suplementy z probiotykami do diety? Pierwszym krokiem do podjęcia decyzji jest rozmowa z lekarzem, aby upewnić się, jaki szczep bakterii jest odpowiedni dla naszego organizmu. Probiotyki są uważane za bezpieczne do spożycia, choć zdarzają się od tego wyjątki. Należy do nich ogólnie osłabiony układ odpornościowy lub poważne choroby. Zapytaj także lekarza lub farmaceutę o dawkowanie.
Możesz zacząć dodawać probiotyki do diety poprzez stosowanie naturalnych suplementów w kapsułkach. Warto przy tym prowadzić dziennik działania probiotyków i rejestrować w czasie jakiekolwiek zauważalne zmiany w trawieniu lub ogólnym stanie zdrowia. Oprócz suplementacji w kapsułkach możesz też wprowadzić do diety produkty spożywcze wspierające mikrobiom. Są to na przykład:
- Jogurty
- Sery fermentowane, np.: gouda, cheddar, szwajcarski, parmezan
- Fermentowane produkty roślinne, takie jak: miso, kapusta kiszona, ogórki konserwowe
