Leczenie ortodontyczne to skomplikowany proces, który wymaga nie tylko odpowiednio dobranego aparatu, ale także precyzyjnej strategii stabilizacji efektów. Po zakończeniu aktywnej fazy terapii ortodontycznej konieczne jest stosowanie aparatu retencyjnego, czyli retainera. Jego głównym zadaniem jest zapobieganie ponownemu przemieszczeniu się zębów oraz utrzymanie uzyskanych rezultatów. Dlaczego retencja jest tak istotna? Jak działa retainer? Jakie są jego rodzaje? Jak prawidłowo dbać o higienę aparatu retencyjnego? Sprawdzamy!
Każdy pacjent decydujący się na leczenie ortodontyczne oczekuje trwałych rezultatów. Niestety, trzeba zdawać sobie sprawę, iż proces prostowania zębów nie kończy się wraz ze zdjęciem aparatu ortodontycznego. Mają one naturalną tendencję do powrotu do pierwotnych pozycji, co może prowadzić do nawrotu wady. Aby temu zapobiec, jedną z zasad współczesnej ortodoncji jest stosowanie retainera, który utrwala nowy układ uzębienia i pozwala na adaptację struktur kostnych oraz więzadeł otaczających zęby.
Retencja, czyli utrwalenie efektów leczenia ortodontycznego
Retencja to proces stabilizacji uzyskanych wyników leczenia ortodontycznego. Po zakończeniu aktywnej fazy terapii zęby wciąż są podatne na przemieszczenia, ponieważ struktury kostne i tkanki przyzębia wymagają czasu w przebudowę oraz adaptację do nowego układu uzębienia. W okresie tym bardzo ważne jest stosowanie retainera, który wspiera utrzymanie osiągniętych rezultatów.
Brak odpowiedniej retencji może skutkować nawrotem wady ortodontycznej, co często prowadzi do konieczności ponownego leczenia. Proces ten może być długotrwały i kosztowny, dlatego ortodonci podkreślają znaczenie odpowiedzialnego podejścia do retencji. Okres stabilizacji zgryzu jest indywidualny i może trwać kilka miesięcy, kilka lat, a choćby całe życie pacjenta – w zależności od skali korekcji oraz indywidualnych predyspozycji.
Jak wygląda aparat retencyjny (retainer) i w jaki sposób działa?
Retainer to rodzaj aparatu ortodontycznego zaprojektowany w celu utrzymania zębów w nowej pozycji po zakończeniu zasadniczego etapu leczenia. W zależności od wybranego modelu może on przyjmować różne formy – bywa to np. cienki drucik przyklejany do wewnętrznej powierzchni zębów lub przezroczysta nakładka obejmująca cały łuk zębowy.
Działanie retainera polega na delikatnym, ale stałym wywieraniu nacisku na zęby, co zapobiega ich niekontrolowanemu przemieszczeniu. Pomaga to w stabilizacji wszystkich struktur anatomicznych w nowej pozycji i podtrzymania uzyskanych rezultatów leczenia ortodontycznego.
Rodzaje retainerów: aparat retencyjny stały i aparat retencyjny ruchomy
Najogólniej aparaty retencyjne dzieli się na dwie kategorie – aparaty stałe i aparaty ruchome.
• Retainer stały – to cienki drut przytwierdzany do wewnętrznej strony zębów przednich. Jest dyskretny, nie wymaga zdejmowania i zapewnia nieprzerwaną stabilizację. Jest szczególnie polecany osobom z wysokim ryzykiem nawrotu wady.
• Retainer ruchomy – wygląda jak przezroczysta nakładka (szyna) na zęby lub akrylowy aparat z metalowymi elementami (tzw. płytka Hawleya). Może być samodzielnie wyjmowany i zakładany do jamy ustnej, co ułatwia jego czyszczenie, ale wymaga systematycznego stosowania zgodnie z zaleceniami ortodonty.
Jak długo nosić aparat retencyjny?
Czas noszenia retainera jest kwestią indywidualną i zależy od wielu czynników, takich jak wiek pacjenta, stopień skorygowanej wady czy struktura kostna szczęki. W pierwszych miesiącach po zakończeniu leczenia zaleca się noszenie retainera całodobowo. Z czasem ortodonta może zmniejszyć ten czas do stosowania aparatu jedynie na noc. Niektórzy pacjenci mogą wymagać stosowania retainera choćby do końca życia, aby uniknąć powrotnych zmian w ustawieniu zębów.
Jak czyścić aparat retencyjny? Porady dla pacjentów
Higiena jamy ustnej podczas stosowania retainera zależy od tego, czy jest to aparat stały czy ruchomy.
Stały aparat retencyjny wymaga szczególnej dbałości o higienę. W jego okolicach mogą odkładać się resztki pokarmowe i płytka nazębna, dlatego ważne jest, by po każdym posiłku dokładnie oczyścić jamę ustną. Zęby należy szczotkować szczoteczką z włosiem o średniej twardości. Na co dzień stosować trzeba nici dentystyczne lub specjalne szczoteczki jednopęczkowe do oczyszczania okolic aparatu. Pomocny może być również irygator dentystyczny, który emituje wodę pod ciśnieniem i wypłukuje resztki pożywienia spośród elementów retainera. Oczywiście trzeba uważać, aby przy oczyszczaniu okolic aparatu nie uszkodzić go – aparat traci wówczas swoją funkcję i może ranić jamę ustną. o ile dojdzie do takiej sytuacji, należy jak najszybciej skontaktować się ze specjalistą w celu naprawienia uszkodzeń.
Jeśli chodzi o retainer ruchomy, to można go samodzielnie wyjmować z jamy ustnej zarówno przed jedzeniem, jak i szczotkowaniem zębów, co mocno ułatwia codzienną higienę. Jej zasady są bardzo podobne – zęby należy myć co najmniej dwa razy dziennie (a najlepiej po każdym posiłku), należy pamiętać o czyszczeniu przestrzeni między zębami i stosowaniu odpowiednich płukanek do jamy ustnej.
Ruchomy aparat retencyjny również należy czyścić – najlepiej wodą lub specjalistycznymi środkami do czyszczenia dostępnymi np. w aptekach. Do mycia aparatu można użyć szczoteczki, ale nie tej samej, co do mycia zębów – musi mieć ona bardzo miękkie, delikatne włosie. Do codziennej higieny aparatu nie wolno także używać pasty do zębów.
Ile kosztuje aparat retencyjny?
Cena retainera zależy od jego rodzaju oraz materiałów, z jakich został wykonany. Koszt retainera stałego wynosi od 500 do 1500 zł, natomiast retainery ruchome kosztują od 300 do 800 zł za jedną nakładkę. Niektóre aparaty wymagają okresowej wymiany, co wiąże się z dodatkowymi kosztami.
Stosowanie retainera to nieodzowny element leczenia wady zgryzu. adekwatna higiena, systematyczne noszenie oraz regularne wizyty kontrolne pozwalają na utrzymanie zdrowego i estetycznego uśmiechu przez długie lata.
