Rok 2025 przyniesie emerytom gorzką lekcję ekonomii. Zapowiadana waloryzacja na poziomie 6,49% może okazać się jedynie iluzją wzrostu, gdy zestawimy ją z prognozowaną przez Narodowy Bank Polski inflacją, która przy scenariuszu pełnego odmrożenia cen energii może sięgnąć choćby 5,6%. W praktyce oznacza to, iż realna wartość podwyżek będzie symboliczna.
Fot. DALL·E 3 / Warszawa w Pigułce
Konkretne wyliczenia pokazują skalę problemu. Emeryt otrzymujący w tej chwili 2500 złotych świadczenia może liczyć na wzrost zaledwie o 162 złote. Przy emeryturze 3500 złotych podwyżka wyniesie 227 złotych, a osoby z minimalnym świadczeniem otrzymają około 115 złotych więcej. To kwoty, które w obliczu wzrastających cen, mogą okazać się niewystarczające choćby na pokrycie podstawowych potrzeb.
Pewnym światełkiem w tunelu pozostaje możliwość drugiej waloryzacji w ciągu roku, ale jest ona uzależniona od utrzymania się średniorocznej inflacji powyżej 5% w pierwszym półroczu. Dodatkową osłoną mają być trzynasta i czternasta emerytura. Trzynastka będzie wypłacana wszystkim w wysokości minimalnej emerytury, natomiast czternastka według zasady „złotówka za złotówkę” dla osób otrzymujących do 2900 złotych brutto.
Społeczne skutki tej sytuacji mogą być dramatyczne. Wielu emerytów stanie przed koniecznością ograniczenia wydatków na podstawowe potrzeby, w tym na leki i opiekę zdrowotną. To może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia całej grupy społecznej i zwiększenia obciążenia systemu opieki zdrowotnej, który już teraz walczy z licznymi problemami.
Niepokojące jest również to, iż trudna sytuacja finansowa seniorów może wpłynąć na relacje międzypokoleniowe. Coraz więcej emerytów będzie zmuszonych szukać wsparcia finansowego u swoich dzieci i wnuków, co dodatkowo obciąży budżety młodszych pokoleń, już teraz borykających się z wysokimi kosztami życia i spłatą kredytów.
Eksperci przewidują pogłębienie się rozwarstwienia w grupie seniorów. Osoby z najniższymi świadczeniami mogą znaleźć się w szczególnie trudnej sytuacji, podczas gdy emeryci z wyższymi świadczeniami i dodatkowymi źródłami dochodu będą w stanie lepiej poradzić sobie ze wzrostem kosztów życia.
Nie można wykluczyć również zwiększonej aktywizacji zawodowej emerytów, którzy będą zmuszeni szukać dodatkowych źródeł dochodu. To z kolei może wpłynąć na rynek pracy i zwiększyć konkurencję o miejsca pracy, szczególnie w sektorach tradycyjnie oferujących zatrudnienie osobom starszym.
Samorządy i organizacje społeczne staną przed koniecznością rozszerzenia programów pomocowych skierowanych do seniorów. Zwiększone zapotrzebowanie na wsparcie socjalne może znacząco obciążyć lokalne budżety i wpłynąć na możliwości realizacji innych zadań publicznych.
Ostateczna wysokość waloryzacji zostanie ogłoszona w lutym 2025 roku, a pierwsze zwaloryzowane świadczenia trafią do emerytów w marcu. Wskaźnik może jeszcze ulec zmianie w zależności od rozwoju sytuacji gospodarczej – wzrost inflacji może go podnieść, zaś spowolnienie wzrostu płac i cen obniżyć. Niezależnie od ostatecznego wyniku, jasne jest, iż rok 2025 będzie dla emerytów czasem trudnych wyborów i jeszcze większych wyrzeczeń.
