W opublikowanym niedawno w JAMA Network Open badaniu naukowcy sprawdzili, czy określona struktura mózgu u dzieci może mieć związek z przyszłym nadużywaniem substancji psychoaktywnych. Wyniki stanowią krok w kierunku lepszego zrozumienia mechanizmów leżących u podstaw uzależnień.
Predykatory używania substancji psychoaktywnych – badanie
Pewne cechy neuroanatomiczne mogą być predyktorem używania substancji psychoaktywnych. Naukowcy przeanalizowali dane od 9804 dzieci, które w momencie rozpoczęcia badania miały od 9 do 11 lat. Na początku u wszystkich uczestników wykonano rezonans magnetyczny, co pozwoliło na dokładną ocenę struktur neuroanatomicznych. Następnie, przez trzy lata, zarówno dzieci, jak i ich rodzice brali udział w szczegółowych wywiadach. Dotyczyły one spożycia alkoholu, używania nikotyny, marihuany oraz innych nielegalnych substancji.
Każdą z badanych substancji analizowano oddzielnie. Co ważne, naukowcy wykluczyli z badania przypadki ich spożycia w ramach ceremonii religijnych. Dzieci, które przed 15. rokiem życia miały kontakt z co najmniej jedną z używek, zostały sklasyfikowane jako „inicjatorzy”. Natomiast uczestnicy, u których w wywiadzie nie odnotowano takiego doświadczenia, zostali zaliczeni do grupy „nieinicjatorów”.
W badaniu rezonansu magnetycznego uwzględniono 297 różnych cech mózgu. Naukowcy ocenili ogólną wielkość mózgu, dzięki parametrów takich jak całkowita objętość, powierzchnia i grubość kory, objętość istoty szarej. Analizie poddali również objętość 9 struktur podkorowych (m.in. hipokampa, jądra migdałowatego, wzgórza) oraz 34 obszary kory mózgowej, oceniane pod kątem wielkości, grubości i głębokości bruzd.
Stosowanie używek a cechy neuroanatomiczne
Badacze określili związek między strukturą anatomiczną mózgu a inicjacją stosowania używek. W tym celu porównali wyniki badań obrazowych dzieci sklasyfikowanych jako „inicjatorzy” i „nieinicjatorzy”. Analiza uwzględniała również czynniki mogące wpływać na wyniki, takie jak wiek, płeć, predyspozycje genetyczne oraz typ skanera użytego do obrazowania mózgu.
Okazało się, iż dzieci, które zaczęły używać substancji przed 15. rokiem życia, miały charakterystyczne cechy budowy mózgu. Ich kora mózgowa była cieńsza w okolicach przedczołowych, natomiast grubsza w obszarach skroniowych, potylicznych i ciemieniowych.
Co ważne, te różnice w budowie mózgu były widoczne jeszcze przed pierwszym kontaktem z używkami. Sugeruje to, iż mogą one być czynnikiem zwiększającym podatność na ich stosowanie.
Używanie substancji – najnowsze ustalenia
Dotychczas sądzono, iż zmiany w korze mózgowej są głównie wynikiem działania substancji psychoaktywnych. Wyniki tego badania sugerują jednak, iż mogą one wynikać z wrodzonych predyspozycji i stanowić marker ryzyka uzależnień.
Odkrycie to częściowo podważa dotychczasowe modele uzależnień. Naukowcy podkreślają jednak, iż badanie ma pewne ograniczenia. Zaznaczają również, iż dalsze prace w tym obszarze są niezbędne, aby lepiej zrozumieć czynniki ryzyka uzależnień i opracować skuteczniejsze strategie ich zapobiegania.
