Pompa insulinowa to urządzenie mechaniczno-elektroniczne do bardzo dokładnego podawania insuliny. Najbardziej precyzyjny pen potrafi dozować insulinę z dokładnością do 0,5 jednostki, natomiast pompy (w zależności od modelu) – z dokładnością od 0,1 do choćby 0,025 jednostki.
Jak działa pompa insulinowa? Baza i bolus
Użycie osobistej pompy umożliwia dawkowanie insuliny w sposób najbardziej zbliżony do fizjologicznego, czyli poprzez podawanie bazy i bolusa. Podstawowe zapotrzebowanie na insulinę, niezwiązane z przyjmowaniem posiłków, jest zaspokajane przez ciągłe dostarczanie indywidualnie dopasowanej bazy. Natomiast bolus to dawka insuliny, której wysokość jest związana z rodzajem spożywanego posiłku i/lub hiperglikemią. O wysokości bolusa pacjent każdorazowo decyduje sam. Samodzielnie podejmuje również decyzję o rodzaju bolusa w zależności od składu posiłku.
Wyróżniamy trzy typy bolusów:
- bolusa prostego (zwykłego) należy podać do posiłku składającego się z samych węglowodanów lub węglowodanów i niewielkiej ilości białka i tłuszczu w celu skorygowania wysokiego poziomu cukru;
- bolusa przedłużonego zastosujemy do posiłków zawierających tylko białko i tłuszcz, np.: parówek, żółtego sera, sztuki mięsa;
- bolusa złożonego (wielofalowego) podamy do posiłku składającego się z węglowodanów, białka i tłuszczu, np.: pizzy, frytek, naleśników.
Jak dobrać wielkość bolusa?
Używając osobistej pompy insulinowej, mamy do dyspozycji kalkulator bolusa. Pomaga on pacjentowi w obliczaniu, ile podać insuliny do posiłku oraz do korekty wysokiego poziomu cukru.
W ustawieniach kalkulatora bolusa programujemy na stałe:
- ile insuliny potrzebujemy na WW (wskaźnik na posiłek);
- jak bardzo jedna jednostka insuliny obniża poziom cukru (wskaźnik korekty);
- docelowe wartości glikemii (czyli takie, jakie są przed posiłkiem korzystne dla danego pacjenta),
- czas działania insuliny.
W momencie gdy chcemy użyć kalkulatora bolusa, wpisujemy lub przesyłamy do niego dzięki kompatybilnego glukometru informację o aktualnym poziomie cukru oraz podajemy ilość wyliczonych WW i WBT. Kalkulator bolusa wylicza wtedy dawkę insuliny do posiłku, a przy wyższej glikemii – również do korekty.
Baza: punkt wyjścia do utrzymania prawidłowego poziomu cukru
Rolą bazy (dawki podstawowej) jest utrzymanie glikemii w normie między posiłkami oraz w nocy. Prawidłowe zaprogramowanie bazy pozwala na większą swobodę życia oraz na elastyczne pory posiłków bez ryzyka hipo- czy hiperglikemii. Bazę ustala lekarz, ale pacjent ma możliwość wyboru trzech (w niektórych pompach pięciu, a choćby ośmiu) rodzajów baz z pamięci pompy i ustawienia ich w razie potrzeby:
- pierwsza baza to baza standardowa, codzienna;
- druga to baza stosowana przy zmniejszonym zapotrzebowaniu na insulinę, ok., 20-30 proc. niższym niż standardowe. Podawana jest np. podczas długotrwałego wysiłku fizycznego czy wymiotów;
- trzecia baza stosowana jest przy zwiększonym zapotrzebowaniu na insulinę, np. podczas infekcji czy długotrwałego stresu (egzaminy). Jest ona 20-30 proc. większa od bazy standardowej.
Pacjent ma również możliwość zastosowania tymczasowej dawki podstawowej (czasowej zmiany bazy) na ograniczoną liczbę godzin (maksymalnie do 24 godzin). Baza podstawowa może zostać zmniejszona lub zwiększona. Czasowa dawka podstawowa kończy się automatycznie po upłynięciu określonego czasu. Użytkownik może także sam zdecydować o wcześniejszym zakończeniu jej podawania. Chwilowe zmniejszenie bazy może być konieczne np. podczas krótkotrwałego wysiłku czy po spożyciu alkoholu, natomiast tymczasowe zwiększenie stosujemy np. podczas zażywania leków podnoszących glikemię czy w czasie gorączki.
Jaka insulina w pompie?
W pompie insulinowej stosowany jest jeden rodzaj insuliny. Najczęściej jest to analog insuliny krótkodziałającej (preparaty Humalog, Novorapid, Apidra), rzadziej stosuje się insuliny krótkodziałające. Pompą nie podaje się insuliny długodziałającej, w związku z czym w organizmie osoby stosującej osobistą pompę insulinową jest niskie depo (zapas) insuliny. Dlatego pompę można bezpiecznie odłączyć na nie dłużej niż 1-2 godziny.
Co zrobić z pompą insulinową podczas kąpieli lub pobytu na plaży?
Podczas kąpieli pompę należy odłączyć, a na wkłucie założyć zatyczkę i wodoszczelny plaster. o ile odłączenie od pompy trwa dłużej niż 1-2 godziny, wymagane jest wstrzykiwanie analogu insuliny krótkodziałającej (w zależności od glikemii). Na czas pobytu nad wodą można odpiąć pompę. Należy wtedy zadbać o prawidłowy poziom insuliny w organizmie i zastosować insulinę długodziałającą. W takim wypadku pompę można podpinać tylko na posiłki lub przejść na funkcjonalną intensywną insulinoterapię (peny).
Korzystanie z pompy insulinowej posiada swoje plusy i minusy.
[table “” not found /]
Refundacja NFZ
W Polsce osobom chorym na cukrzycę typu 1 korzystającym z terapii osobistą pompą insulinową przysługuje refundacja na dowolne zestawy infuzyjne ( 10 na miesiąc) do pompy insulinowej:
- 100% refundacji dla osób poniżej 26 roku życia;
- 70% refundacji (odpłatność 30%) dla osób powyżej 26. roku życia;
- 100% refundacji dla kobiet w ciąży.
Natomiast pojemniki na insulinę są refundowane w 70%, odpłatność dla pacjenta to 30%. Refundacja dotyczy 5 sztuk na miesiąc.
Zlecenia na zestawy infuzyjne mogą wystawiać lekarze poniższych specjalizacji:
- dla osób poniżej 26 roku życia – diabetolog, diabetolog dziecięcy, endokrynolog, endokrynolog dziecięcy, lekarz pediatra,
- dla osób powyżej 26 roku życia – diabetolog, endokrynolog, internista spec. chorób wewnętrznych
- dla kobiet w ciąży – diabetolog, ginekolog-położnik, endokrynolog ginekologiczny i rozrodczości
Również pielęgniarka lub położna ubezpieczenia zdrowotnego może kontynuować zlecenie od dnia określonego w dokumentacji przez okres trzech miesięcy.
Pompa a refundacja NFZ
Wskazania do refundacji NFZ zakupu osobistej pompy insulinowej dla chorych na cukrzycę dzieci, młodzieży i młodych dorosłych poniżej 26. roku życia
- „Efekt o brzasku” u chorych na cukrzycę typu 1 po zakończonym okresie remisji
- Częste hipoglikemie u chorych na cukrzycę typu 1 po zakończonym okresie remisji;
- Epizod ciężkiej hipoglikemii częściej niż 1 raz na rok; epizody hipoglikemii < 70 mg/dl, nie wymagające pomocy innej osoby częściej niż 4 razy na tydzień;
- Brak możliwości osiągnięcia docelowej wartości hemoglobiny glikowanej (HbA1c) bez częstych epizodów hipoglikemii, tj. więcej niż 4 na tydzień;
- Zaburzenie odczuwania typowych objawów hipoglikemii.
- Utrzymujące się podwyższone wartości HbA1c> 6,5%, ale < 9,0%, mimo intensyfikacji leczenia u pacjenta dobrze wyedukowanego w zakresie zasad intensywnej czynnościowej insulinoterapii, współpracującego z zespołem diabetologicznym oraz przestrzegającego zasad samokontroli (≥6 pomiary glikemii/dobę).
- Osoby pracujące w trybie zmianowym, których aktywność szkolna lub zawodowa jest nieregularna, albo odbywające częste podróże ze zmianą strefy czasowej, z wartością Hb1c< 9,0%.
- Osoby uprawiające sport wyczynowo lub regularnie podejmujące wysiłek fizyczny o dużej intensywności, z wartością HbA1c< 9,0%.
- Dzieci do 10 roku życia chore na cukrzycę typu 1
- Kontynuacja wcześniejszego leczenia z zastosowaniem osobistej pompy insulinowej pod warunkiem braku przeciwwskazań (np. awaria pompy insulinowej)
W szczególnych przypadkach decyzję o refundacji pompy insulinowej może podjąć konsultant wojewódzki w dziedzinie diabetologii po zapoznaniu się z dokumentacją chorego i zasięgnięciu opinii leczącego lekarza diabetologa (m.in. na temat chorób towarzyszących, czy terapii kortykosteroidami).
Sprawdź co wiesz o pompach insulinowych:
Jakiego typu bolusa NIE wyróżniamy?
Wyróżniamy trzy typy bolusów: bolusa prostego (zwykłego), bolusa przedłużonego, bolusa złożonego (wielofalowego).
Jakiej insuliny NIE podaje się za pośrednictwem pompy?
W pompie insulinowej stosowany jest jeden rodzaj insuliny. Najczęściej jest to analog insuliny krótkodziałającej, rzadziej stosuje się insuliny krótkodziałające. Pompą nie podaje się insuliny długodziałającej.
Jaką funkcję spełnia baza insulinowa?
Jaki typ bolusa należy podać do posiłku składającego się z węglowodanów, białka i tłuszczu?
Czy możesz wykąpać się bez odpinania pompy?
Share your Results:
Facebook Twitter Google+- Glukometr: prawidłowy pomiar cukru
- Cukrzyca a ciąża
- Kwasica ketonowa
O Diabdis
Diabdis to program opieki i wsparcia dla cukrzyków. W Diabdis czeka na Ciebie osobisty opiekun cukrzycowy, który będzie Ci towarzyszył i wspierał Twoje wysiłki w przejęciu kontroli nad cukrzycą. Do Twojej dyspozycji pozostaje także cały zespół specjalistów, nie tylko edukator, który odpowie na wszelkie pytania związane z cukrzycą, które przyjdą Ci do głowy, ale także grono ekspertów, którzy będą Cię wspierać: dietetyk, psycholog, trener personalny oraz lekarz diabetolog.
