Palmitynian askorbylu znajduje zastosowanie jako dodatek do kosmetyków ochronnych, regenerujących i przeciwzmarszczkowych. Sprawdza się również jako substancja pomocnicza, która zapewnia trwałość preparatów leczniczych czy kosmetycznych i zapobiega powstawaniu nieprzyjemnego zapachu i wyglądu. Palmitynian askorbylu należy do substancji bezpiecznych i niealergennych, dlatego doskonale się w przypadku skóry wrażliwej i atopowej.
Nazwa polska: Palmitynian askorbylu
Nazwa łacińska: Ascorbylis palmitas
Palmitynian askorbylu- historia i zastosowanie w przeszłości
Palmitynian askorbylu określany jest jako pochodna witaminy C i otrzymywany na drodze estryfikacji. Zaliczany jest do substancji o wysokiej stabilności i dobrej rozpuszczalności w olejach. Zbudowany jest z kwasu palmitynowego, pozyskiwanego głównie z tłuszczów zwierzęcych i oleju palmowego. Kwas palmitynowy zaliczany jest do nasyconych kwasów tłuszczowych i odpowiada za lipofilowy charakter palmitynianu askorbylu. Drugą składową surowca jest kwas askorbinowy będący przedstawicielem nienasyconych alkoholi polihydroksylowych. Popularna witamina C wykazuje szereg pozytywnych adekwatności, zarówno zastosowana wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Uczestniczy w wielu procesach metabolicznych, wspiera odporność, wpływa na wchłanianie żelaza i bierze udział w prawidłowym działaniu neuroprzekaźników.
Celem połączenia opisanych związków, czyli synteza palmitynianu askorbylu, jest uzyskanie cennego kwasu askorbinowego w postaci o podwyższonej stabilności. Obecność łańcuchów palmitynianowych poprawia przenikanie witaminy C przez błonę do wnętrza komórki i zapobiega jej przedwczesnemu rozkładowi. Oprócz tego komponent tłuszczowy stanowi dodatkową ochronę przed utlenianiem, które prowadzi do powstawania niekorzystnych wolnych rodników.
Czytaj także: Witaminy w recepturze – jak uniknąć niezgodności i interakcji?
Wygląd i adekwatności fizykochemiczne
Według FP X palmitynian askorbylu przyjmuje postać białego lub żółtawobiałego proszku, który praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie, chlorku metylenu i olejach tłustych. Surowiec łatwo rozpuszcza się w etanolu 96% oraz metanolu i posiada charakterystyczny zapach. Określany jest jako ester kwasu palmitynowego i kwasy askorbinowego, który topi się w temperaturze około 112˚C. Nazwa chemiczna związku opisywana jest jako (2S)-2[(5R)-3,4-Dihydroksy-5-okso-2,5-dihydrofuran-2-ylo]-2-hydroksyetylu heksadekanonian.
Palmitynian askorbylu zaliczany jest do substancji trwalszych niż czysty kwas askorbinowy, jednak powinien być przechowywany w hermetycznie zamkniętym pojemniku, bez dostępu światła.
Palmitynian askorbylu – mechanizm działania i zastosowanie
Palmitynian askorbylu ma działanie przeciwutleniające oraz słabsze przeciwzapalne. Chroni przed promieniowaniem UVA i UVB, rozjaśnia przebarwienia i opóźnia starzenie się skóry. Uszczelnia naczynia krwionośne i reguluje działanie gruczołów łojowych, przez co zapobiega powstawaniu zaskórników. Zastosowany zewnętrznie poprawia metabolizm tkanki łącznej i redukuje zużycie kolagenu. W sposób pośredni stymuluje komórki naskórka do podziału, co przekłada się na efekt złuszczający. Przy regularnym stosowaniu związek wzmacnia włókna kolagenowe, poprawia ukrwienie i ujędrnia skórę. Korzystnie wpływa na zaczerwienienia wywołane opalaniem i zmniejsza ryzyko powstawania rumienia. Związek, po wniknięciu w głąb naskórka, ulega hydrolizie do kwasu palmitynowego oraz witaminy C, która odpowiada za najcenniejsze adekwatności surowca. Warto jednak wspomnieć, iż kwas askorbinowy ze swojej estrowej pochodnej nie uwalnia się tak szybko, co niestety przekłada się na jego gorszą dostępność.
Palmitynian askorbylu bardzo często występuje jako składnik kosmetyków do cery dojrzałej, narażonej na działanie szkodliwych warunków atmosferycznych, czy dymu papierosowego. Znajduje zastosowanie w preparatach rozjaśniających przebarwienia, plamy i wyrównujących koloryt skóry. Wchodzi w skład kosmetyków redukujących zmarszczki i poprawiających elastyczność skóry. Dodatkowo wykorzystywany jest w preparatach przeciwsłonecznych, które chronią przed szkodliwym działaniem promieniowania UV. Surowiec może być obecny w kosmetykach przeznaczonych dla kobiet w ciąży oraz w produktach dedykowanych skórze wrażliwej, atopowej i problematycznej, która potrzebuje głębokiego natłuszczenia i odżywienia. Bardzo często stosowany jest w sytuacji, gdy czysty, rozpuszczalny w wodzie kwas askorbinowy, nie może być użyty, ze względu na niestabilność chemiczną.
Palmitynian askorbylu, z uwagi na cenne adekwatności przeciwutleniające, wpływa pozytywnie na trwałość produktów. Jego dodatek do kosmetyku wydłuża okres przydatności do użycia i zapobiega powstawaniu nieprzyjemnego zapachu czy zmianie barwy. Oprócz tego utrzymuje prawidłową konsystencję i może pełnić funkcję substancji maskującej dla innych składników preparatu. Warto wspomnieć, iż palmitynian askorbylu znajduje się na liście dodatków do żywności i należy do grupy przeciwutleniaczy spożywczych. Związek, podobnie jak w przypadku kosmetyków, wydłuża czas przydatności i zapewnia trwałość pożywienia. Palmitynian askorbylu jest określany, uznanym przez Unię Europejską, kodem E304.
Palmitynian askorbylu- przeciwskazania i działania niepożądane
Farmakopea Polska nie określa maksymalnych dawek dla palmitynianu askorbylu, co świadczy o dużym bezpieczeństwie jego używania. Związek zaliczany jest do bezpiecznych dodatków do żywności, który dopuszczono do stosowania w Unii Europejskiej, USA, Australii i Nowej Zelandii. Dodatkowo nie został sklasyfikowany jako niebezpieczny składnik kosmetyków zgodnie z przepisami chemicznymi. Do tej pory nie stwierdzony, by związek wykazywał potencjał alergenny i z tego powodu bardzo często jest składnikiem preparatów dla najbardziej wymagającej i wrażliwej skóry.
Palmitynian askorbylu – niezgodności recepturowe
Palmitynian askorbylu wykorzystywany jest w recepturze aptecznej do sporządzania leków przeznaczonych do użytku zewnętrznego. Stosowany jest do otrzymywania roztworów etanolowych, maści oraz kremów. Związek nie wchodzi w interakcje z innymi substancjami recepturowymi, ale należy mieć na uwadze ewentualny wpływ jego utleniających adekwatnościach na pozostałe składniki przygotowywanego leku. Oprócz tego warto pamiętać, iż palmitynian askorbylu najlepiej rozpuszczać w tłuszczach i olejach na ciepło. Trwałość półstałych postaci leku, z dodatkiem tego surowca, jest określana na maksymalnie dwa do czterech tygodni, a otrzymanych preparatów nie należy przechowywać w lodówce.
Rp.
Ascorbylis palmitatis 8,0
Ethanoli 96% ad 100,0
M.f. sol.
Palmitynian askorbylu dobrze rozpuszcza się w stężonym etanolu i w recepturze aptecznej osiąga maksymalne stężenie wynoszące 10%. Wykonanie leku z powyższej recepty polega na rozpuszczeniu sproszkowanego surowca, w ogrzanym na łaźni wodnej etanolu. Otrzymany płyn ma zastosowanie wspomagające w leczeniu przebarwień i plam powstałych na skórze.
Rp.
Acidi tartarici 5,0
Aquae 5,0
Ascorbyli palmitatis 8,0
Oleum Cacao 8,0
Lekobaza Lux ad 100,0
M.f. ung
Wykonanie maści z powyższej recepty rozpoczyna się od rozpuszczenia palmitynianu askorbylu w ogrzanym na łaźni wodnej maśle kakaowym. Otrzymaną całość łączy się z wodnym roztworem kwasu winowego. Na koniec wszystkie składniki miesza się w ungatorze. Półstałe postaci leku z palmitynianem askorbylu osiągają stężenie w granicach od 1 do 8%.
Opracowała: mgr farm. Aleksandra Wójtowicz
Piśmiennictwo:
- Farmakopea Polska X. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Warszawa 2014
- Ascorbyl palmitate. Kosmopedia.org Dostęp na dzień 23.11.2024 https://www.kosmopedia.org/encyklopedia/ascorbyl-palmitate/
- Askorbylu palmitynian. Amara.pl. Dostęp na dzień 23.11.2024 https://amara.pl/katalog-produktow/substancje-do-receptury-aptecznej/substancje-do-receptury-aptecznej-plynne/askorbylu-palmitynian/
- Witaminy w recepturze. Gotowe postaci i substancje pro receptura. Akademia Fagronu. Dostęp na dzień 23.11.2024 https://akademiafagronu.pl/wp-content/uploads/bsk-pdf-manager/2021/03/Witaminy-w-recepturze-Material-z-webinaru.pdf
