Owoc granatu był już w starożytności nazywany rajskim owocem. W wielu dawnych religiach otaczany był szacunkiem i traktowany jako symbol obfitości, nieśmiertelności, świętości, zmysłowości i płodności. Przyjrzyjmy się wobec tego jego adekwatnościom opisanym w medycynie ludowej i potwierdzonym przez współczesne badania.
Granatowiec adekwatny – występowanie i charakterystyka
Granatowiec adekwatny (Punica granatum L.) to roślina, która pochodzi z Azji Środkowej. Uprawiany jest jednak na całym świecie, a jego skład zależy od klimatu i składu gleby obecnej w regionie uprawy, konkretnej odmiany oraz stopnia dojrzałości owocu. Krzew granatowca osiąga od 3 do 7 metrów, na jego kolczastych gałęziach znajdziemy błyszczące lancetowate liście, różowe lub czerwone kwiaty (rzadziej białe) oraz kuliste owoce.
Owoc granatowca to duża kulista jagoda. Jadalne części owocu osłania gruba skórzasta skórka, która przybiera kolor od żółci poprzez czerwień do brązu. W środku znajduje się soczysty świeży miąższ z charakterystycznymi ziarenkami otoczonymi przez włókniste błonki. Same nasiona otoczone są przez czerwone, galaretowate, jadalne osnówki.
Skład owoców granatowca
Składniki odżywcze
Owoce granatu są niskokaloryczne, choć zawierają aż 10–20% cukrów, w tym aż 1,5% pektyn. Oprócz tego w owocu znajdziemy:
- białko (1,5%);
- kwasy organiczne m.in. askorbinowy, cytrynowy i jabłkowy (2–5%);
- aminokwasy (walina, prolina, metionina);
- tłuszcze;
- minerały (potas, magnez, fosfor);
- witaminy (C, E, kwas pantotenowy, niacyna);
- błonnik.
Związki biologicznie czynne
O adekwatnościach leczniczych owocu granatu stanowi między innymi wysoka zawartość antyoksydantów – związków fenolowych takich jak:
- antocyjaniny (3- i 3,5-glikozydy delfinidyny, cyjanidyny i pelargonidyny) – to od ich obecności zależy piękny czerwony kolor soku;
- elagotaniny (punikalagina, punikalina);
- flawonoidy (kwercetyna, luteolina i kempferol);
- katechiny (galusan epigallokatechiny);
- kwasy fenolowe (kwas elagowy).
Skórka owocu zawiera dużo więcej przeciwutleniaczy niż nasiona, jednak sok z owocu granatu miał w badaniach i tak trzykrotnie większą aktywność przeciwutleniającą niż zielona herbata czy czerwone wino. Okazuje się także, iż fermentacja soku z granatu może podnieść zawartość przeciwutleniaczy o około 75 razy.
Działania lecznicze składników granatu i wskazania do stosowania jego ekstraktów
W lecznictwie wykorzystywane są wszystkie części rośliny, czyli owoce, liście, kwiaty, kora i korzeń. Z owoców granatu produkuje się przetwory spożywcze takie jak soki, wino, likiery, galaretki, dżemy i konfitury oraz syropy.
Bioaktywne składniki owocu granatu były wielokrotnie badane i wykazano ich wiele działań prozdrowotnych. Są to adekwatności:
- przeciwwirusowe;
- przeciwnowotworowe;
- przeciwzapalne;
- przeciwbakteryjne;
- przeciwutleniające.
Dzięki powyższym adekwatnościom można stosować ekstrakty z owocu do:
- wspomagania leczenia chorób układu krążenia (miażdżyca, nadciśnienie);
- wspomagania leczenia cukrzycy;
- ochrony mózgu i układu nerwowego (choroba Alzheimera);
- hamowania rozwoju raka prostaty, piersi, jelit i płuc;
- hamowania czynników aktywujących stany zapalne, szczególnie w chorobach reumatycznych.
Składniki czynne owocu granatu wykazują również działanie przeciwpasożytnicze. W medycynie ludowej był w tym wskazaniu stosowany powszechnie od starożytności.
Ze względu na działanie przeciwbakteryjne używano go także w leczeniu biegunek, czerwonki, stanów gorączkowych, schorzeń układu oddechowego, aft, wrzodów oraz krwotoków.
Badania naukowe nad adekwatnościami składników granatowca
Właściwości kardioprotekcyjne
Antyoksydacyjne związki obecne w owocu z granatu wykazują adekwatności przeciwmiażdżycowe. Badacze podawali przez rok sok z granatu pacjentom z miażdżycą i zwężeniem tętnicy szyjnej – zanotowali redukcję grubości błony wewnętrznej i środkowej tętnicy.
Ponadto badania na zwierzętach i ludziach wykazały, iż sok z owocu ma działanie obniżające ciśnienie, regulujące stężenia lipidów we krwi (obniżenie stężenia triglicerydów, cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL, stosunku stężenia frakcji LDL do HDL oraz stosunku stężenia cholesterolu całkowitego do HDL), a także zmniejszające stężenia markerów stanu zapalnego.
Działanie hipoglikemiczne
Badania przeprowadzane na zwierzętach dostarczyły dowodów na to, iż ekstrakty z granatu wpływają na obniżenie stężenia glukozy we krwi, wzrostu stężenia insuliny i poprawienie wrażliwości komórek na insulinę.
Badania na ludziach wykorzystywały sok z granatu i tu wyniki były sprzeczne – w jednym z badań odnotowano pozytywne efekty, a w drugim znaczącego efektu nie zauważono. przez cały czas jednak naukowcy zajmują się tym tematem.
Właściwości przeciwnowotworowe
Obecność wielu związków o działaniach antyoksydacyjnych zainteresowała badaczy i rozpoczęto badania in vitro nad ich ewentualnym wpływem przeciwnowotworowym. Zaobserwowano zahamowanie proliferacji komórek raka prostaty, hamowanie angiogenezy, regulację białek odpowiedzialnych za apoptozę komórek. Pozytywne wyniki tych badań skłaniają do dalszych prób. Nie znaczy to oczywiście, iż odkryliśmy lek na raka, ale widzimy, iż składniki owocu granatu przynosić mogą korzyści zdrowotne.
Wpływ na wzrost drobnoustrojów
Właściwości przeciwdrobnoustrojowe owoców granatu wynikają z obecności w nich związków przeciwutleniających.
Badano adekwatności antybakteryjne ekstraktów z granatu, które przygotowano ze skórki, nasion, soku i całych owoców. Szczególne znaczenie antybakteryjne przypisuje się m.in. zawartej w skórce owoców punikalaginie. Najsilniej działały ekstrakty metanolowe.
Okazuje się także, iż ekstrakty z granatu mają działanie prebiotyczne, czyli wspierają rozwój prawidłowej mikrobioty przewodu pokarmowego.
Podsumowanie
Niezależnie od badanych adekwatności granatu, które mogą wpłynąć na ewentualne stworzenie leku wspomagającego terapię konkretnych chorób, należy uznać, iż jest to roślina, której spożywanie przynosi nam korzyści prozdrowotne. Warto więc włączyć do naszej diety produkty takie jak sok z granatu czy obecne na rynku dżemy lub galaretki, a także szerzej działające ziołowe suplementy diety np. CEMMUNIX Herbal. Zapewnią nam one podaż tak ważnych dla zdrowia antyoksydantów.
Bibliografia
- Eghbali S, Askari SF, Avan R, Sahebkar A “Therapeutic Effects of Punica granatum (Pomegranate): An Updated Review of Clinical Trials”. Journal of Nutrition and Metabolism, 2021.
- Laurindo LF, Barbalho SM, Marquess AR, Grecco AI, Goulart RA, Tofano RJ, Bishayee A „Pomegranate (Punica granatum L.) and Metabolic Syndrome Risk Factors and Outcomes: A Systematic Review of Clinical Studies”. Nutrients, 2022.
- Aleksandrova S, Alexova R, Dragomanova S, Kalfin R, Nicoletti F, Fagone P, Petralia MC, Mangano K, Tancheva L „Preventive and Therapeutic Effects of Punica granatum L. Polyphenols in Neurological Conditions”. International Journal of Molecular Sciences, 2023.
- Kshirsagar KR, Pathak SS, Patil SM „Pomegranate (Punica granatum L): A Fruitful Fountain of Remedial Potential”. Cureus, 2023.
