Zakwaszenie organizmu to temat burzliwych dyskusji m.in. na forach internetowych. Znawcy tematu twierdzą, iż powszechnie występujące objawy i dolegliwości są skutkiem zakwaszenia organizmu. Ma ono rzekomo powodować m.in. uczucie ociężałości, bóle mięśni, osłabienie odporności, częste wzdęcia, przyrost wagi, problemy skórne, wypadanie włosów i wiele innych objawów. W wielu pseudonaukowych artykułach wymieniane są produkty kwasotwórcze, które rzekomo prowadzą do zakwaszenia organizmu i produkty odkwaszające (produkty zasadotwórcze), które mają stanowić antidotum na zakwaszenie organizmu. Aby uniknąć zagrożenia dla zdrowia, warto przed zastosowaniem „leczniczej” diety skonsultować się z lekarzem i dietetykiem.
Z medycznego punktu widzenia odkwaszanie organizmu nie jest potrzebne, bo zakwaszenie organizmu jest jedynie wymysłem pseudonaukowców. Nie należy jednak mylić pseudonaukowej teorii ze stosowaniem np. diety ubogiej w szczawiany, które zmniejszają przyswajanie niektórych składników odżywczych oraz przyczyniają się m.in. do rozwoju kamicy nerkowej.
Do zakwaszenia organizmu może dojść na skutek zaburzeń metabolicznych oraz zaburzeń w funkcjonowaniu układu oddechowego, jednak wówczas żadna dieta nie zastąpi specjalistycznego leczenia, które ma na celu ratowanie życia osoby, u której występują objawy kwasicy ketonowej lub kwasicy oddechowej.
Objawy zakwaszenia organizmu – fakt czy mit?
Zdaniem specjalistów od spraw żywienia i lekarzy „objawy zakwaszenia organizmu” powodują, iż nie mamy czasu w szukanie sposobów na odkwaszanie organizmu. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej stanowią poważne zagrożenie dla naszego życia. Ich przyczyną są zaburzenia metaboliczne – kwasica metaboliczna – do których możemy doprowadzić, np. stosując przez długi czas niektóre restrykcyjne diety eliminacyjne. Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej mogą również wywołać poważne choroby płuc (to kwasica oddechowa).
Kwasica metaboliczna to m.in. jedno z powikłań cukrzycy, niewydolności nerek, a także zatrucia organizmu alkoholem oraz przedawkowania niektórych leków. o ile pH krwi niebezpiecznie wzrośnie, to potrzebujemy natychmiastowej pomocy medycznej, a nie kuracji, której celem jest odkwaszenie organizmu.
To samo tyczy się kwasicy oddechowej, która rozwija się na skutek zaburzeń związanych z wydalaniem dwutlenku węgla przez płuca.
Niepokojące objawy kwasicy metabolicznej to m.in. bóle i zawroty głowy, nadmierna senność, osłabienie, nudności i wymioty oraz ból brzucha. Kwasica metaboliczna diagnozowana jest na podstawie badania gazometrycznego krwi włośniczkowej lub tętniczej. To stan zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowego leczenia! W przypadku kwasicy oddechowej również mamy do czynienia ze stanem zagrożenia życia. Objawy kwasicy oddechowej to m.in. uczucie lęku i niepokoju, senność, drażliwość, halucynacje, utrata przytomności. W jednym i drugim przypadku zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej nie mogą czekać, aż zacznie działać dieta odkwaszająca. Szukanie alternatywnych metod na odkwaszanie organizmu w przypadku zmiany pH krwi na skutek zaburzeń metabolicznych lub zaburzeń w funkcjonowaniu układu oddechowego to prosta droga do śmierci.
Przyczyny zakwaszenia organizmu
Zdaniem zwolenników kuracji odkwaszających główne przyczyny zakwaszenia organizmu to nieprawidłowe nawyki żywieniowe, dieta bogata w produkty, które mają kwaśny odczyn np. napoje gazowane, szybkie tempo życia, brak aktywności fizycznej, brak umiejętności radzenia sobie ze stresem, a także używki np. palenie papierosów. Faktycznie – rzekome przyczyny zakwaszenia organizmu w niekorzystny sposób wpływają na zdrowie i samopoczucie, ale nie są przyczyną zmiany pH krwi.
Co więcej, pokarmy i napoje, które mają odczyn zasadowy, nie są sposobem na łączone z zakwaszeniem organizmu dolegliwości zdrowotne. Zdrowa dieta powinna zostać odpowiednio zbilansowana i dostosowana do indywidualnych potrzeb. Zmiana nawyków żywieniowych, o ile szkodzą one zdrowiu, jest jak najbardziej polecana, jednak powinna uwzględniać zasady zdrowego odżywiania. Pseudonaukowe teorie to jedna z częstych przyczyn pogorszenia się stanu ogólnego zdrowia na skutek stosowania „cudownych”, „rewolucyjnych” i „leczniczych” diet, które mają stanowić panaceum nie tylko na nadwagę i otyłość, ale także nowotwory, zaburzenia metaboliczne, zaburzenia psychiczne i inne choroby, które wymagają specjalistycznego leczenia.
Rzekome przyczyny zakwaszenia organizmu mają nie tylko powodować, iż zmienia się odczyn pH płynów ustrojowych, ale także zostają zaburzone naturalne procesy detoksykacyjne. Warto wspomnieć, iż tzw. oczyszczanie organizmu z toksyn to także pseudonaukowa teoria. Ludzki organizm doskonale sobie radzi z neutralizacją toksyn – w procesach detoksykacyjnych bierze udział m.in. wątroba. o ile dojdzie do zatrucia organizmu szkodliwymi produktami ubocznymi przemiany materii na skutek np. niewydolności wątroby lub nerek bądź toksynami obecnymi w środowisku, to żadna kuracja oczyszczająca nie pomoże! Zaburzenia związane z usuwaniem toksyn z organizmu wymagają specjalistycznego leczenia.
Czy łatwo zaburzyć gospodarkę kwasowo-zasadową organizmu?
Nie tak łatwo zaburzyć równowagę kwasowo-zasadową ludzkiego organizmu. Zostaliśmy wyposażeni w pewne mechanizmy obronne, które chronią m.in. przed nagłą zmianą pH płynów ustrojowych. Co ważne, ludzki organizm nie ma jednego odczynu pH. Odczyn pH płynów ustrojowych oraz wydzielin jest różny. Naturalnie kwaśny odczyn ma np. skóra, sok żołądkowy i wydzielina z pochwy. Prawidłowo mocz może mieć odczyn kwaśny lub zasadowy, a krew ma odczyn zasadowy.
Nie jest możliwe, żeby zła dieta, brak aktywności fizycznej, stres i szybkie tempo życia doprowadziły do zmiany pH organizmu, powodując zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej. Ale po kolei...
Skupmy się na odczynie ludzkiego organizmu, który u osób zdrowych utrzymuje się na odpowiednim poziomie, choćby o ile stosujemy tzw. dietę zakwaszającą organizm. Pokarmy mogą jedynie nieznacznie wpływać na odczyn moczu, ale nie zmieniają pH krwi. Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej związane są z patologicznymi zmianami w organizmie człowieka i stanowią zagrożenie życia. Żaden pacjent z kwasicą nie ma sił, by szukać informacji na temat odkwaszania organizmu. Co więcej, żadna dieta nie jest w stanie zneutralizować zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej. Osobie w stanie zagrożenia życia nie pomoże dieta alkaliczna – niezbędne w tym przypadku jest specjalistyczne leczenie na oddziale szpitalnym.
Z drugiej strony – „cudowna” dieta odkwaszająca powinna działać w sposób wybiórczy. Zmiana kwaśnego pH skóry, soku żołądkowego i wydzieliny z pochwy nie posłużyłaby naszemu zdrowiu, powodując rozwój poważnych schorzeń.
Warto dobrze się zastanowić, zanim ślepo zaufamy twórcom nowych teorii. Przywrócenie równowagi kwasowo-zasadowej, o ile dojdzie do jej zaburzenia, to zadanie dla specjalistów z dziedziny medycyny. Niestety, coraz więcej osób ślepo ufa „naukowcom”, którzy wymyślają nowe teorie i promują diety, które, choć może nie zaszkodzą, to także nie pomogą poprawić stanu zdrowia.
Na czym polega odkwaszanie organizmu według jego zwolenników?
Zdaniem osób promujących diety alkaliczne, zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej wymagają zmiany trybu życia i nawyków żywieniowych. Produkty zakwaszające organizm powinny zastąpić produkty zasadotwórcze, których spożywanie ma zapewnić długofalowe efekty w postaci lepszego samopoczucia i dobrego zdrowia. Skutecznie odkwasić organizm pomagają również suplementy diety.
Dieta alkaliczna ma wpływać na cały organizm, przywracając homeostazę i redukując różne dolegliwości zdrowotne.
Dieta zasadowa jest bogata w naturalne produkty spożywcze np. świeże warzywa i owoce, napary ziołowe, kasze oraz oliwę z oliwek i inne zdrowe tłuszcze roślinne. Proces odkwaszania organizmu uwzględnia również rezygnację ze spożycia dużej ilości mięsa, regularne spożywanie posiłków, częste picie wody, umiarkowaną aktywność fizyczną oraz rezygnację z używek. Podstawowe zasady kuracji mającej na celu przywrócenie równowagi kwasowo-zasadowej nie stanowią zagrożenia dla naszego zdrowia. Dieta alkaliczna w dużej mierze bazuje na zasadach zdrowego odżywiania, jednak jej twórcy starają się wypromować pseudomedyczną teorię, na której potwierdzenie brak jest dowodów naukowych.
Zostały przeprowadzone badania, które wskazują m.in. na związek pomiędzy dietą bogatą w produkty kwasotwórcze oraz zwiększonym wydalaniem wapnia z moczem. Mają one potwierdzać, iż zakwaszenie organizmu zwiększa ryzyko rozwoju osteoporozy. Brak jest jednak wystarczającej liczby badań, które pozwoliłyby potwierdzić, iż można odkwasić organizm dietą.
Stosowanie diety bazującej na naturalnych, nieprzetworzonych i bogatych w składniki odżywcze produktach, do których zaliczamy warzywa, owoce, kasze i zdrowe tłuszcze, rezygnacja ze spożywania produktów wysoko przetworzonych, kawy, herbaty, alkoholu i palenia papierosów, umiarkowana aktywność fizyczna oraz redukcja stresu, na pewno nikomu nie zaszkodzą. Wręcz przeciwnie – uwzględnienie w codziennej diecie produktów spożywczych, które określane są jako produkty o odczynie zasadotwórczym, może po pewnym czasie pozytywnie wpłynąć na funkcjonowanie układu trawiennego, usprawniając procesy trawienne i powodować ustąpienie objawów, które mają wskazywać na zakwaszenie organizmu. Nie mają one jednak wiele wspólnego z odkwaszaniem organizmu i przywracaniem równowagi kwasowo-zasadowej.
Źródła:
Schwalfenberg G.K., (2011). The Alkaline Diet: Is There Evidence That an Alkaline pH Diet Benefits Health? NCBI: PMC3195546
Adeva M. M., Suto G., Diet – induced metabolic acidosis. Clin Nutr. 2011; 30(4): 416–421
Fenton T. R., Huang T., Systematic review of the association between dietary acid load, alkaline water and cancer. BMJ Open 2016; 6: e010438. doi:10.1136/ bmjopen-2015-010438
