Energia i sprawność umysłowa - więcej niż "pobudzenie"
Kiedy myślimy o kawie, zwykle pierwsze skojarzenie to energia. To zasługa kofeiny - naturalnego stymulantu, który blokuje działanie adenozyny, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za poczucie senności. Efekt? Większa czujność, szybszy czas reakcji i lepsza koncentracja. Badania przeprowadzone na różnych grupach wiekowych pokazują, iż kofeina poprawia nie tylko wydolność psychiczną w pracy czy podczas nauki, ale też refleks w trakcie prowadzenia samochodu czy uprawiania sportu.
Co ciekawe, pozytywny wpływ kawy na mózg może sięgać znacznie dalej niż tylko krótkotrwałe pobudzenie. Przeglądy badań sugerują, iż osoby regularnie pijące kawę rzadziej zapadają na chorobę Parkinsona, a jej rozwój bywa u nich wolniejszy. Umiarkowane spożycie (ok. 3 filiżanki dziennie) wiąże się również z mniejszym ryzykiem problemów z pamięcią i demencji w późniejszym wieku. Naukowcy wskazują tu na synergiczne działanie kofeiny i polifenoli - naturalnych antyoksydantów chroniących neurony przed uszkodzeniami. Reklama
Kawa a metabolizm - wsparcie dla serca, wagi i gospodarki cukrowej
Oprócz działania na układ nerwowy, kawa może przynosić korzyści całemu metabolizmowi. Duże analizy populacyjne pokazują, iż regularne picie 2-4 filiżanek dziennie wiąże się z niższym ryzykiem cukrzycy typu 2. Efekt ten obserwuje się zarówno w przypadku kawy kofeinowej, jak i bezkofeinowej, co sugeruje, iż główną rolę odgrywają inne związki - przede wszystkim kwas chlorogenowy, trigonelina i magnez. Substancje te poprawiają wrażliwość tkanek na insulinę, obniżają stany zapalne i pomagają utrzymać stabilny poziom glukozy.
Kawa sprzyja także zdrowiu układu sercowo-naczyniowego. Badania wskazują, iż 3-5 filiżanek dziennie może obniżyć ryzyko choroby wieńcowej i udaru choćby o 15-20 proc. Antyoksydanty zawarte w kawie działają ochronnie na śródbłonek naczyń krwionośnych, a sama kofeina może korzystnie wpływać na krążenie i ciśnienie u osób zdrowych.
Nie bez znaczenia jest również wpływ kawy na masę ciała. Kofeina zwiększa termogenezę, czyli tempo spalania kalorii, a także może hamować apetyt na krótki czas po spożyciu. Niektóre badania wskazują, iż osoby pijące kawę mają mniej tkanki tłuszczowej - choć oczywiście efekt jest subtelny i wymaga wsparcia zdrową dietą oraz ruchem.
Tarcza ochronna dla wątroby i układu pokarmowego
Kawa od dawna interesuje hepatologów - lekarzy zajmujących się chorobami wątroby. Liczne badania wykazują, iż jej regularne picie zmniejsza ryzyko marskości, włóknienia czy niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Mechanizm? Połączenie działania antyoksydacyjnego, przeciwzapalnego i modulującego enzymy wątrobowe.
W kontekście układu pokarmowego kawa może również wspierać mikrobiotę jelitową, wpływać na motorykę przewodu pokarmowego i wspomagać trawienie. Ciekawostką jest, iż w badaniach laboratoryjnych wykazano ochronne działanie kawy przed niektórymi toksynami, co może częściowo tłumaczyć jej rolę w profilaktyce raka wątroby i jelita grubego.
Dłuższe życie i lepsze samopoczucie
Być może najbardziej intrygującą informacją płynącą z badań jest to, iż umiarkowane picie kawy może wydłużać życie. Przegląd 40 dużych badań wykazał, iż osoby pijące 2-4 filiżanki dziennie mają mniejsze ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny - także z powodu chorób serca i niektórych nowotworów. Efekt ten obserwowano niezależnie od wieku, płci czy stylu życia.
Kawa wiąże się też z niższym ryzykiem depresji, co potwierdzają badania m.in. na dużych grupach studentów i dorosłych. Mechanizm może mieć związek zarówno z wpływem kofeiny na neuroprzekaźniki odpowiedzialne za nastrój, jak i z działaniem przeciwzapalnym.
Uwaga: umiar i świadomość
Choć kawa może być sprzymierzeńcem zdrowia, to nie jest dla wszystkich. Nadmiar kofeiny (> 400 mg dziennie, czyli ok. 4-5 filiżanek) może wywoływać niepokój, bezsenność, palpitacje serca. Osoby wrażliwe, kobiety w ciąży czy z problemami sercowo‑naczyniowymi powinny skonsultować odpowiednią dawkę z lekarzem. Ponadto sposób parzenia (np. filtrowanie) może zmniejszać zawartość pewnych związków, a dodatki typu cukier lub śmietanka obniżają prozdrowotne adekwatności napoju.
Źródła:
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5696634/
https://jals.lww.com/jfmpc/fulltext/2024/13110/an_umbrella_review_of_meta_analysis_to_understand.5.aspx?utm
https://www.foodandwine.com/coffee-anti-aging-anti-frailty-health-benefits-study-11763569
https://www.verywellhealth.com/does-coffee-count-as-water-11760178 ourn
CZYTAJ TEŻ:
