Na całym świecie nieustannie rośnie świadomość tego zaburzenia i wzrasta też liczba rozpoznań. Dodatkową komplikacją jest współwystępowanie innych zaburzeń – na przykład ADHD czy reaktywnego zaburzenia przywiązania (RAD). W przypadku obu tych jednostek często spotykamy się z błędną diagnozą spektrum autyzmu.
Dlatego staramy się wnikliwie analizować objawy każdej osoby, która zgłasza się po diagnozę. Doniesienia o nowych błędach w rozpoznaniach są bardzo świeżymi wnioskami z badań naukowych, dlatego różnicowanie tych zaburzeń wymaga specjalistycznej wiedzy.
Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu często doświadczają różnych współistniejących zaburzeń psychicznych, które mogą wpływać na ich życie w znaczący sposób.
- Wysoka częstość występowania zaburzeń lękowych wśród osób z ASD jest dobrze udokumentowana. Mamy tu do czynienia z zaburzeniem lękowym ogólnym, zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym (OCD) oraz często spotykanym zaburzeniem panicznym. Lęk może być również nasilony przez trudności w komunikacji i interakcji społecznej.
- Depresja i zaburzenia dwubiegunowe są również częściej diagnozowane u osób z autyzmem niż w ogólnej populacji. Osoby z ASD mogą mieć trudności z wyrażaniem swoich emocji w sposób, który jest łatwo rozpoznawalny przez innych, co może prowadzić do opóźnienia w rozpoznawaniu i leczeniu tych zaburzeń.
- Zaburzenie deficytu uwagi z hiperaktywnością (ADHD) często współwystępuje z autyzmem. Objawy takie jak trudności z koncentracją uwagi, impulsywność i nadpobudliwość mogą nakładać się na objawy autyzmu, co czyni wyzwaniem zarówno diagnozę, jak i leczenie.
- Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) może występować jako odrębne zaburzenie lub jako część szerszego obrazu klinicznego ASD. Osoby z autyzmem mogą wykazywać powtarzalne zachowania lub rytuały, które są podobne do kompulsji.
- Anoreksja, bulimia, a także selektywne zaburzenia jedzenia są bardziej powszechne wśród osób z autyzmem. Problemy sensoryczne związane z teksturą, smakiem lub zapachem żywności mogą prowadzić do selektywności w jedzeniu.
- Wiele osób z autyzmem doświadcza problemów z przetwarzaniem bodźców sensorycznych, co może skutkować przeciążeniem sensorycznym i znacząco wpływać na ich zdolność do funkcjonowania w codziennym życiu.
- Badania wskazują, iż osoby z autyzmem mogą doświadczać większej liczby zdarzeń traumatycznych w swoim życiu, w tym przemocy, zaniedbania, czy dręczenia, co wynika częściowo z ich większej podatności na bycie ofiarami. Co więcej, tradycyjne symptomy traumy, takie jak podwyższona czujność, lęki nocne, czy flashbacki, mogą być przeoczane lub błędnie przypisane wyłącznie do objawów autyzmu.
Współistnienie zaburzeń związanych z traumą u osób z autyzmem jest tematem, który zyskuje na znaczeniu w literaturze medycznej i psychologicznej. Trauma, zarówno fizyczna, jak i emocjonalna, może znacznie wpłynąć na życie każdej osoby, ale osoby z ASD mogą być szczególnie wrażliwe z powodu swoich unikalnych wyzwań w przetwarzaniu sensorycznym, komunikacji i regulacji emocjonalnej. Wpływ tych trudności może być pogłębiony, o ile osoba doświadczyła traumy, co może dodatkowo komplikować zarówno diagnozę, jak i leczenie.
Co jest najtrudniejsze w diagnozowaniu autyzmu (ASD) u dorosłych?
Jednym z największych wyzwań w diagnozowaniu dorosłych jest maskowanie objawów. Wiele osób nauczyło się kompensować lub ukrywać swoje trudności, aby lepiej funkcjonować w społeczeństwie. Dorośli mogą świadomie stosować strategie społeczne, które pomagają im „przebrnąć” przez sytuacje wymagające interakcji społecznych. Może to obejmować naśladowanie zachowań społecznych, stosowanie zapamiętanych fraz w rozmowach czy unikanie sytuacji, które są dla nich wyzwaniem.
Objawy autyzmu mogą się również zmieniać wraz z wiekiem, co może komplikować diagnozę u dorosłych. Często osoby te już jako dzieci miały subtelne trudności, które nie zostały rozpoznane, ponieważ były one w stanie radzić sobie akademicko lub „przemijały” przez społeczne oczekiwania bez większych problemów. Jednak z wiekiem mogą pojawić się nowe wyzwania, takie jak wymagania zawodowe czy budowanie relacji romantycznych, które mogą uwypuklić wcześniej niezauważone trudności.
Diagnozowanie autyzmu u dorosłych wymaga szczególnej uwagi, doświadczenia i czasu. Wyzwania te podkreślają potrzebę indywidualnego podejścia do każdego pacjenta, które uwzględnia szeroki kontekst jego życia oraz różnorodność manifestacji spektrum autyzmu.
mgr Malwina Anna Użarowska
