Metaboliczne skutki długotrwałego stosowania diety ketogenicznej

Przeprowadzono badanie mające na celu ocenę bezpieczeństwa stosowania diety ketogenicznej oraz jej wpływu na metabolizm. Uzyskane wyniki dostarczają cennych informacji na temat skutków tej coraz bardziej popularnej metody żywienia.

Na czym polega dieta ketogeniczna?

Dieta ketogeniczna charakteryzuje się wysokim spożyciem tłuszczów, ograniczeniem ilości białka oraz bardzo niską podażą węglowodanów. W efekcie ograniczenia węglowodanów organizm jako podstawowe źródło energii zaczyna wykorzystywać tłuszcz (zamiast glukozy). Prowadzi to do zwiększonej produkcji tzw. ciał ketonowych.

Ciała ketonowe i ketoza

Ciała ketonowe powstają głównie w wątrobie, szczególnie wtedy, gdy poziom glukozy i insuliny we krwi jest niski. Stan ten określa się mianem ketozy. Dodać należy, iż ketoza może wystąpić nie tylko w wyniku stosowania diety ketogenicznej, ale również podczas długotrwałego postu lub intensywnego, długotrwałego wysiłku fizycznego.

Popularność diety keto

Dieta ketogeniczna została wprowadzona w latach 20. XX wieku jako metoda wspomagająca leczenie padaczki – zwłaszcza jej lekoopornej postaci. Uważa się, iż skuteczność tej diety wynika m.in. ze stabilizowania poziomu glukozy we krwi oraz z potencjalnego działania przeciwdrgawkowego samych ciał ketonowych.

Od lat 60. XX wieku dieta ketogeniczna zaczęła również zyskiwać popularność jako narzędzie wspomagające redukcję masy ciała. w tej chwili stała się przedmiotem licznych badań dotyczących jej wpływu na metabolizm, gospodarkę energetyczną i wybrane choroby metaboliczne.

Czy dieta ketogeniczna jest bezpieczna i zdrowa? Badanie

Naukowcy z Uniwersytetu Utah przeprowadzili badanie oceniające bezpieczeństwo stosowania diety ketogenicznej oraz jej wpływ na metabolizm człowieka. Do badania wykorzystano dorosłe myszy szczepu C57Bl/6J. Eksperyment trwał niemal rok. Samce karmiono odpowiednimi dietami przez 36 tygodni, samice zaś przez 44 tygodnie.

Zastosowano cztery rodzaje diet:

• ketogeniczną (KD) – zawierającą 89,9% tłuszczu,
• wysokotłuszczową (HFD) – 60% tłuszczu,
• niskotłuszczową (LFD) – 10% tłuszczu,
• LFMP (Low Fat, Matched Protein) – dietę niskotłuszczową z dopasowaną zawartością białka (10% tłuszczu i 10% białka).

Monitorowanie stanu ketozy

W celu potwierdzenia stanu ketozy monitorowano dwa najważniejsze wskaźniki: poziom β-hydroksybutyralu we krwi oraz współczynnik wymiany oddechowej (RER, respiratory exchange ratio).

W trakcie całego eksperymentu oraz po jego zakończeniu przeprowadzono szereg pomiarów i testów, mających na celu ocenę wpływu poszczególnych diet na różne układy organizmu.

Naukowcy rozszerzyli badanie o analizę metabolicznych skutków utraty masy ciała wywołanej dietą ketogeniczną u otyłych mężczyzn i kobiet. Pozwoliło to wstępnie odnieść do ludzi wyniki badań przeprowadzanych na myszach.

Dieta keto a komplikacje metaboliczne

Wyniki eksperymentu wykazały, iż w porównaniu z dietą wysokotłuszczową, długotrwałe stosowanie diety ketogenicznej u myszy zapobiegało przyrostowi masy ciała. Co istotne, dieta ketogeniczna mogła powodować utrzymanie lub redukcję masy ciała, nie stanowiła jednak trwałego rozwiązania problemu otyłości. W dłuższej perspektywie w redukcji masy ciała skuteczniejsza okazała się tradycyjna dieta niskotłuszczowa.

Długotrwałe stosowanie diety ketogenicznej wiązało się natomiast z wystąpieniem poważnych zaburzeń metabolicznych, szczególnie dotyczących gospodarki glukozowo-lipidowej. Myszy karmione dietą ketogeniczną rozwinęły znaczną nietolerancję glukozy, która pogłębiała się wraz z czasem trwania eksperymentu.

Podczas gdy otyłość zwykle charakteryzuje się insulinoopornością, w przypadku diety ketogenicznej głównym problemem okazało się upośledzone wydzielanie insuliny. Trzustka traciła zdolność do szybkiego uwalniania tego hormonu w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi.

Mechanizm tego zaburzenia wiązano z defektem na poziomie komórkowym. Bardzo wysoka zawartość tłuszczu w diecie powodowała stres komórkowy i zaburzenia funkcji aparatu Golgiego w komórkach β trzustki, co utrudniało transport i wydzielanie insuliny.

U myszy na diecie ketogenicznej stwierdzono również ciężką hiperlipidemię, czyli znaczny wzrost stężenia trójglicerydów i wolnych kwasów tłuszczowych we krwi.

Co ciekawe, wyniki różniły się w zależności od płci. U samców rozwinęło się stłuszczenie wątroby oraz jej uszkodzenie, potwierdzone wzrostem aktywności enzymu ALT. Podobny efekt zaobserwowano w grupie żywionej dietą wysokotłuszczową. Samice natomiast wykazywały pewną ochronę przed stłuszczeniem wątroby.

Stosowanie diety ketogenicznej – zalecana ostrożność

Badanie pokazuje, iż choć dieta ketogeniczna pomaga w kontrolowaniu masy ciała, jej długotrwałe stosowanie może nieść ze sobą poważne skutki uboczne. Obserwowane różnice w odpowiedzi organizmu w zależności od płci wskazują na potrzebę lepszego zrozumienia mechanizmów stojących za tymi efektami. Autorzy pracy podkreślają, iż stosowanie diety ketogenicznej powinno odbywać się pod opieką specjalisty.

Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie Science Advances.