Melisa (Melissa officinalis) to jedna z najbardziej znanych i najczęściej stosowanych roślin leczniczych. Jest rośliną wieloletnią z rodziny jasnotowatych. Zanana była już w starożytności. W greckiej medycynie stosowana już 2000 lat temu. Została przywieziona przez Arabów do Hiszpanii, skąd za pośrednictwem zakonników, rozpowszechniła się w całej Europie.
Gdzie rośnie melisa lekarska
Melisa rośnie w całej Europie, w strefach umiarkowanych Azji i Ameryce Północnej. W Polsce rośliny pochodzą głównie z upraw. Jest rośliną miododajną, świeżym zielem pszczelarze nacierają nowy ul, co ma ułatwić zagnieżdżenie się w nim młodego roju i stąd ludowe nazwy melisy – „rojownik” i „pszczelnik”.
Roślina ta dorasta do 100 cm wysokości. Kwitnie od czerwca do września. Surowcem leczniczym są liście i ulistnione szczyty pędów. Głównym składnikiem surowca jest olejek eteryczny zawierający aldehydy nadające mu cytrynowy zapach. Ponadto liście melisy bogate są w fenolokwasy, flawonoidy, związki triterpenowe, garbniki oraz śluzy. Powszechnie stosuje się melisę przy problemach ze snem albo na uspokojenie. Jednak to nie jedyne lecznicze działanie melisy.
Melisa lekarska – zastosowanie
Zdrowotne działanie wyciągu z melisy:
- uspokajające,
- rozkurczowe,
- wzmacnianie pamięci,
- przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne,
- przeciwzapalne,
- leczące rany,
- łagodzące bóle menstruacyjne, migrenowe,
- żółciopędne,
- pobudzające wydzielanie soków trawiennych,
- zatrzymujące namnażanie komórek nowotworowych,
- regulujące wydzielanie łoju,
- działające odświeżająco, tonizująco i łagodząco.
Znaną w medycynie od ponad 2000 lat melisę, Paracelsus, określał jako „najlepsze ziele dla serca”.
Zawarte w melisie składniki olejku eterycznego wykazują działanie uspokajające poprzez obniżenie progu wrażliwości ośrodka układu nerwowego, ułatwiają zasypianie i spokojny sen.
Podawanie ekstraktu z melisy przez ok. 16 tygodni pacjentom z łagodną chorobą Alzheimera spowolniło objawy otępienia i polepszyło aktywność chorych. Głównymi składnikami działającymi olejku melisowego są polifenole i flawonoidy.
Olejek melisowy
Właściwości olejku melisowego:
- przeciwnowotworowe – poprzez hamowanie powstawania wolnych rodników,
- przeciwmiażdżycowe – obniża ciśnienie krwi oraz poziom cholesterolu,
- przeciwdrobnoustrojowe – kwercetyna działa przeciwwirusowo na wirusa opryszczki,
- na problemy trawienne – ponieważ pobudza wydzielanie żółci i soku żołądkowego, a przez to przyspiesza trawienie choćby bardzo ciężkich potraw,
- zapobiega demencji starczej, zaćmie, stabilizuje witaminę C,
- łagodzi dokuczliwe mdłości w pierwszym trymestrze ciąży, ale pod koniec ciąży może opóźnić akcję porodową,
- lekko uspokajające i nasenne u dzieci,
- lekko moczopędne,
- hamuje rozwój bakterii w jamie ustnej, które powodują stany zapalne dziąseł,
- hamuje rozwój bakterii Helicobacter pylori,
- odpowiedzialnej za chorobę wrzodową żołądka,
- jest polecana osobom z zespołem jelita drażliwego.
Melisa lekarska w kosmetykach
W kosmetyce – ekstrakt z melisy stosowany jest w różnych formach kosmetycznych, przeznaczonych do pielęgnacji przetłuszczającej się cery i włosów, tonizujących kąpieli, kremów, maseczek, olejków i past do zębów.
UWAGA! Łagodzi skutki ukąszenia przez komary czy inne owady, wystarczy 4–5 kropli olejku na zimny kompres, który przykładamy w miejscu ukąszenia.
W przemyśle spożywczym – suche wyciągi stosowane są w herbatach, przyprawach smakowych, winach i likierach.
Melisa jest najczęściej spotykana w postaci:
- herbat,
- nalewek,
- ziół tabletkowanych,
- kropli,
- preparatów złożonych.
Najczęściej stosowany jest napar (1 łyżeczka suszu melisy na szklankę wody), melisę parzymy 15–20 minut i pijemy 2–3 razy dziennie. Działanie uspokajające uzyskujemy już po 20–30 minutach od spożycia.
Przeciwwskazania do stosowania
Melisy nie należy łączyć z lekami uspokajającymi na receptę, bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Może wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi w trakcie zabiegów chirurgicznych i po nich, dlatego nie wolno stosować jej przez co najmniej dwa tygodnie przed zabiegiem. Mimo wymienionych tu ograniczeń, melisa lekarska to zioło o bardzo niewielkiej ilości przeciwwskazań i powinna znaleźć się w każdej domowej apteczce.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.
