Uwaga! Kontrowersja. . . . Manipulacje! Działa? Nie działa? Placebo? Realne leczenie? Wolno? Nie wolno? Ryzykowne? Bezpieczne? Tylko z RTG? choćby bez RTG?…. No i mamy niezły bałagan.
Spieszymy poinformować oraz – być może – rozczarować, ale niestety w tekście poniżej na próżno szukać Czytelnikowi odpowiedzi na te pytania. To nie może być aż tak proste. Możemy natomiast spróbować rzucić na sprawę odrobinę światła. Ruszamy zatem w krótką podróż po potężnym review i meta-analizie z 2017r.
Czym jest mobilizacja i manipulacja?
Do analizy zakwalifikowano 64 publikacje z randomizowaną próbą kontrolną, które badały wpływ manipulacji oraz mobilizacji na dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowego, oznaczone w kodzie ICD-10 jako „low back pain”. Celem rozróżnienia technik mobilizacji i manipulacji, badacze powołali się na powszechnie obowiązujące definicje, wg. których:
- Mobilizację rozumie się, jako przyłożenie siły prowadzącej do osiągnięcia maksymalnego biernego zakresu ruchu w stawach kręgosłupa, BEZ przekroczenia tegoż zakresu dzięki krótkiego impulsu manualnego.
- Manipulację rozumie się, jako przekroczenie bariery maksymalnego biernego zakresu ruchu w stawach kręgosłupa dzięki przyłożenia impulsu o dużej prędkości i małej amplitudzie LUB przekroczenie tejże bariery dzięki impulsu o małej prędkości i małej amplitudzie, przy wykorzystaniu długiej lub krótkiej dźwigni działania.
Mobilizacja i manipulacja, a skuteczność według przeprowadzonych badań
Za ostateczne kryterium rozróżniające uznano obecność lub brak impulsu podczas wykonywania techniki, a wyniki analizy literatury pogrupowano na poszczególne kategorie:
- Skutki uboczne
Wszystkie publikacje donoszą o występujących sporadycznie mdłościach, poczuciu zmęczenia lub nasilenia objawów u pacjentów po wykonaniu zabiegu. Nigdy jednak takie dolegliwości nie wystąpiły u więcej niż 2% badanych, co każe uznać odnotowane doniesienia za nie wykazujące zasadniczej istotności statystycznej.
- Zniesienie dolegliwości bólowych
W grupie 1176 pacjentów badanych w 9 próbach wykazano znacząco lepszą efektywność technik manipulacji i mobilizacji w porównaniu z ćwiczeniami i fizykoterapią. Statystyczny przedział ufności, a więc wartość mówiąca nam o tym, na ile możemy wierzyć w prawdziwość i rzetelność przedstawianych wyników, wyniósł aż 95%. Dokładnie taki sam wynik na korzyść technik manipulacji wykazała grupa 481 badanych.
- Przywrócenie utraconej funkcji
Jeśli chodzi o powrót do utraconej przez dolegliwość funkcji, to 923 pacjentów zbadanych w 7 próbach również osiągnęło 95% wskaźnika przedziału ufności. Po raz kolejny techniki manipulacji oraz mobilizacji okazały się skuteczniejsze od innych porównywanych metod. W badaniu tych pacjentów brano pod uwagę follow up trwający 1 miesiąc.
- Poprawa jakości życia
Nie doszukano się liczby badań wystarczającej do stworzenia tego rodzaju statystyki.
Wnioski z przeprowadzonych badań dotyczących manipulacji i mobilizacji
Ostateczną skuteczność technik manipulacji i mobilizacji w opozycji do innych technik terapeutycznych ocenia się na umiarkowaną. Istnieją liczne badania dokumentujące skuteczność manipulacji i mobilizacji w redukcji dolegliwości bólowych i poprawienia sprawności funkcjonalnej pacjentów. Największą wadą wymienionych powyżej statystyk pozostaje niestety brak precyzyjnego określenia metodyki wykonywania technik. Poważnie zaciera to obraz badania i nie pozwala z całą pewnością zawyrokować o skuteczności manipulacji i mobilizacji stawowych (lub o jej braku). Pod dużą dyskusję powinno się również poddać wszelkie kryteria diagnostyczne, które prowadziły do postawienia rozpoznania oraz podjęcia decyzji o wszczęciu właśnie takiego procesu leczenia.
Dla osób szczególnie zainteresowanych meta-analizami oraz statystyką zaznaczamy, iż przedstawiliśmy powyżej jedynie drobny ułamek wszystkich wyników prezentowanych w cytowanej publikacji. Należy, zgodnie z prawdą nadmienić, że część wskaźników sugeruje konieczność podjęcia kolejnych prób zgłębienia kwestii manipulacji oraz mobilizacji, z uwagi na niejasny obraz wielu wyników.
Zgodnie z ostrzeżeniem, odpowiedzi na zadane we wstępie pytania jak nie było, tak i nie ma. Jest za to ogromne pole do rozmyślań i dyskusji w związku z coraz to nowymi publikacjami zgłębiającymi te dziedziny terapii manualnej! Pragniemy również z tego miejsca zapowiedzieć, iż to z pewnością nie jest nasz ostatni wpis o tego rodzaju tematyce, gdyż wszystkie kwestie związane z manewrami kostno-stawowymi bardzo nas interesują! Rozpoczęliśmy od dużej analizy, niebawem przyjdzie czas na radiologiczne podejście do sprawy. Z czasem planujemy jeszcze bardziej wgryzać się w szczegóły.
A Wy jak – manipulujecie? Skrobnijcie komentarz i Pogadajmy o Fizjoterapii!
/Krzyś
Źródło:
Coulter, I., Crawford, C., Hurwitz, E., Vernon, H., Khorsan, R., Suttorp Booth, M. and Herman, P. (2018). Manipulation and mobilization for treating chronic low back pain: a systematic review and meta-analysis. The Spine Journal, 18(5), pp.866-879.
EDIT: Dosłownie na dzień/dwa przed podzieleniem się z Wami tą notką na grupie kilka anglojęzycznych fanpage’ów fizjoterapeutycznych opublikowało infografiki bazujące na review z tego roku. Nie odnoszą się one zbyt korzystnie do manipulacji, w przeciwieństwie do przytoczonego tutaj artykułu, który jednak pewne nadzieje dla skuteczności omawianych technik pozostawia. Zagęszcza nam to atmosferę i dowodzi, jak bardzo niejednoznaczna jest ta tematyka. Tym bardziej zapowiadamy szersze zbadanie tematu w przyszłości!
