Czy przemarznięcie powoduje katar?
W powszechnym przekonaniu utarło się, iż wychłodzenie ciała jest przyczyną infekcji. Czy na pewno? choćby zwykłe przeziębienie, ma swój czynnik sprawczy - wirusy (głównie rynowirusy i koronawirusy), które rozprzestrzeniają się drogą kropelkową. Oczywiście nie jest tak, iż są one "wytwarzane" przez niskie temperatury, ale zimo zdecydowanie nie pomaga.
Kiedyś uważano, iż przeziębieniu sprzyja przebywanie w dużych zbiorowiskach ludzi, czyli tam, gdzie najłatwiej o transmisję patogenów, ale w sprzeczności do tej tezy stoją statystyki. Chorujemy najczęściej od października do marca, a przecież w zatłoczonych pomieszczeniach przebywamy cały rok. Dlatego teoria o narażeniu na zimno wydaje się bardziej prawdopodobna.Reklama
Zimno a przeziębienie
Hipoteza o tym, iż niskie temperatury sprzyjają przeziębieniom, zakłada, iż suche, chłodne powietrze wysusza śluzówki, co ułatwia wirusom wnikanie do organizmu. Dodatkowo przy wychłodzeniu organizm skupia się na utrzymaniu ciepła kluczowych narządów, takich jak serce czy mózg, co zmniejsza przepływ krwi w błonach śluzowych nosa. To z kolei obniża efektywność działania komórek odpornościowych, które w normalnych warunkach walczą z intruzami.
Przemarznięcie - jak reaguje organizm?
Kiedy ciało jest narażone na niskie temperatury, uruchamia szereg mechanizmów obronnych, takich jak:
dreszcze - szybkie skurcze mięśni generują ciepło, pomagając utrzymać temperaturę ciała;skurcz naczyń krwionośnych - naczynia w skórze kurczą się, aby ograniczyć utratę ciepła. To dlatego czujemy, iż dłonie i stopy stają się lodowate;przyspieszenie czynności serca - wzmożona praca serca ma za zadanie rozprowadzić krew do kluczowych narządów; pobudzenie nadnerczy - wydzielone z nich związki (np. adrenalina) wzmagają przetwarzanie węglowodanów i tłuszczy, co w efekcie dostarcza organizmowi energii;wzrost uwalniania hormonów tarczycy - stymuluje metabolizm.
Jednak jeżeli ekspozycja na zimno przedłuża się, wymienione mechanizmy przestają kompensować potrzeby organizmu. Gdy zawodzą, pojawiają się objawy wychłodzenia, takie jak drżenie, spowolnione reakcje, a w skrajnych przypadkach - hipotermia, będąca stanem zagrożenia życia.
Przemarzniecie to nie tylko przeziębienie
Przebywanie w niskich temperaturach to nie tylko przeziębienie i związany z tym katar.
Skutki przemarznięcia mogą być znacznie poważniejsze:
spadek odporności - długotrwałe wychłodzenie może zaburzyć funkcjonowanie układu odpornościowego, zwiększając podatność na infekcje, nie tylko wirusowe, ale także bakteryjne.zapalenie dróg oddechowych - niska temperatura może prowadzić do stanów zapalnych dróg oddechowych, które stają się groźniejsze jeżeli infekcja wirusowa zostanie nadkażona bakteriami;odmrożenia - skrajne wychłodzenie prowadzi do uszkodzeń skóry i tkanek podskórnych, które mogą wymagać leczenia chirurgicznego;ogólne wyczerpanie - stres termiczny może wpływać na nadmierne obciążenie organizmu;problemy z układem krążenia - zimno zwiększa ryzyko skurczu naczyń wieńcowych, co może być wyjątkowo niebezpieczne dla osób z chorobami serca.
Jak chronić się przed skutkami przemarznięcia?
jeżeli za oknem panuje mróz, dopilnuj, by odpowiednio się przed nim zabezpieczyć:
ubieraj się "na cebulkę" - noszenie warstw ubrań tworzy izolację termiczną i zapobiega poceniu się oraz przegrzaniu;noś czapkę - mimo iż dla wielu osób nie jest to ulubiony element garderoby, to biorąc pod uwagę to, jak wiele ciepła tracimy przez głowę, warto mieć go na sobie;nie stój bez ruchu - długotrwałe stanie na zimnie to zdecydowanie zły pomysł. choćby delikatne poruszanie się pomaga utrzymać ciepło;chroń skórę - to największy narząd organizmu, o którym dość często zapominamy. Pamiętaj, by stosować tłuste kremy na twarz i nosić rękawiczki;unikaj wilgoci - mokre ubrania zwiększają utratę ciepła, dlatego w razie przemoczenia jak najszybciej je zmień;nie zmieniaj gwałtownie temperatury - jak już zostało wspomniane, wychodzenie z gorących pomieszczeń na zimno może nieść za sobą poważne konsekwencje zdrowotne m.in.: skoki ciśnienia krwi, skurcz oskrzeli, gwałtowny kaszel czy nagłe osłabienie.
Pierwsza pomoc w łagodnym przemarznięciu
Łagodna hipotermię, czyli sytuacja, w której temperatura głęboka ciała spada poniżej 35 ℃, objawia się uczuciem, marznięcia, oziębieniem rąk i stóp, dreszczami, drżeniem mięśni, osłabieniem ramion i nóg, zawrotami głowy, oraz dezorientacją i niepokojem.
Specjaliści tłumaczą, iż pierwsza pomoc w takich przypadkach polega na ewakuacji z zimnego środowiska; zachęcaniu do aktywności fizycznej; usunięcie mokrej odzieży w ciepłym, bezpiecznym miejscu i okryciu ciała kocami wełnianymi lub specjalną folią.
Jak prawidłowo rozgrzać przemarznięte ciało?
Chcąc się ogrzać po przemarznięciu przede wszystkim należy przenieść się do ciepłego miejsca o umiarkowanej temperaturze, najlepiej około 20-22°C, aby uniknąć dalszego wychłodzenia. Należy zdjąć mokre lub wilgotne ubrania i założyć suche, ciepłe warstwy, w tym skarpetki i rękawiczki, które pomogą zatrzymać ciepło.
Wypicie ciepłego napoju, takiego jak herbata, bulion czy ciepła woda z miodem, pomoże podnieść temperaturę ciała od środka. Unikaj jednak kawy i innych napojów z kofeiną oraz alkoholu, ponieważ mogą one zwiększać utratę ciepła. Można zastosować ciepłe, ale nie gorące okłady, umieszczając je na karku, klatce piersiowej lub brzuchu. Ważne, aby nie ogrzewać najpierw kończyn, takich jak dłonie i stopy, ponieważ może to obciążyć układ krążenia.
Delikatny ruch, taki jak spacer lub lekkie ćwiczenia rozgrzewające, również wspomoże proces odzyskiwania ciepła. Dobrym pomysłem jest także zjedzenie ciepłego, energetycznego posiłku, na przykład owsianki, orzechów czy banana, aby dostarczyć organizmowi energii do dalszej regeneracji.
Należy unikać gwałtownych metod ogrzewania, takich jak gorąca kąpiel czy ogrzewanie rąk nad płomieniem, które mogą uszkodzić tkanki. Nie należy pocierać zmarzniętych części ciała, zwłaszcza dłoni i stóp, ponieważ może to prowadzić do urazów naczyń krwionośnych. Alkohol, choć daje chwilowe uczucie ciepła, jest również niebezpieczny, ponieważ powoduje rozszerzenie naczyń i przyspiesza utratę ciepła.
Jeśli pojawiają się objawy takie jak silne drżenie, dezorientacja, senność czy trudności w mówieniu, konieczne jest natychmiastowe skonsultowanie się z lekarzem, ponieważ mogą to być symptomy hipotermii. Bezpieczne rozgrzewanie powinno być zawsze kontrolowane i dostosowane do stanu organizmu.
Źródła: Medycyna ratunkowa w pytaniach i odpowiedziach, red. V.J. Markovchick, P.T. Pons, K.M. Bakes, red. wyd. pol. J.R. Ładny, M. Wojewódzka-Żelezniakowicz, tłum. M. Pustkowski, Medipage, Warszawa 2016.
ERC, PRC, Wytyczne resuscytacji 2021, red. wyd. pol. J. Andres, tłum. zbior., Kraków 2021.
CZYTAJ TAKŻE:
