Dieta i zdrowie tarczycy często idą w parze. Żywność może albo wspierać zdrowie, albo powodować poważne problemy zdrowotne, w tym dysfunkcję tarczycy. Niektórych produktów należy szczególnie unikać. Są to pokarmy pro-zapalne i mogą choćby prowadzić do zespołu nieszczelnego jelita oraz chorób autoimmunologicznych, takich jak Hashimoto. Zmagając się z zaburzeniami tarczycy często próbujemy dotrzeć do pierwotnej przyczyny problemu, dlatego warto przyjrzeć się również naszemu odżywianiu.
Cukier
Cukier jest głównym wyzwalaczem autoimmunologicznym, niemal zawsze zalecane jest jego wyeliminowanie z diety lub przynajmniej znaczne ograniczenie. Cukier jest problemem z kilku różnych powodów. Pierwszy problem dotyczy jelit. Połączenie jelit i tarczycy jest bardzo istotne. Problem z cukrem i jelitami polega na tym, iż może prowadzić do pogorszenia bariery i szczelności jelita, ale również powodować brak równowagi wśród zdrowych bakterii w jelitach, co może prowadzić do innych infekcji jelitowych, takich jak Candida lub SIBO. Cukier jest również bardzo prozapalny, a każdy rodzaj stanu zapalnego w organizmie może wywołać chorobę. Wysokie spożycie cukru może również powodować zaburzenia równowagi cukru we krwi, co może ostatecznie wpłynąć na nadnercza i wydzielane przez nie hormony. Cukier spożywany w dużych ilościach i ciągłe wydzielanie insuliny może prowadzić do insulinooporności. Stałe wyrzuty insuliny mogą mieć negatywny wpływ na tarczycę.
Rezygnacja z cukru może być początkowo trudna i przerażająca, ale po pierwszych tygodniach ciało przyzwyczai się do nowego sposobu odżywiania. Samopoczucie będzie coraz lepsze. Zalecane jest usunięcie z diety wszystkich źródeł cukru rafinowanego i wybieranie bardziej naturalnych opcji, gdy tylko jest to możliwe. Ważne jest również, aby kontrolować spożycie tych naturalnie występujących w pożywieniu cukrów. choćby naturalnie słodkie aczkolwiek zdrowe produkty takie jak syrop klonowy lub miód nie powinny być nadmiernie spożywane. Zaspokoić ochotę na smak słodki można poprzez jedzenie owoców o niskim indeksie glikemicznym, takich jak truskawki, maliny i jagody oraz słodkich warzyw, takich jak buraki, bataty i marchewki. Są to pyszne i zdrowe opcje. Jako słodzików można używać odrobiny erytrolu, ksylitolu lub stewii, które nie podnoszą poziomu glukozy we krwi.
Nabiał
Osoby cierpiące na dysfunkcję tarczycy muszą zachować ostrożność, ponieważ wiele z nich nie toleruje zbyt dobrze produktów mlecznych. Nabiał jest problematyczny z wielu powodów. Po pierwsze, dużo osób z chorobami autoimmunologicznymi cierpi również na problemy ze zdrowiem jelit, ma trudności z rozkładaniem i trawieniem nabiału, co może powodować dalsze zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Wrażliwość pokarmowa na produkty mleczne może powodować takie objawy jak kaszel, astma, śluz i problemy skórne, które mogą pojawić się kilka dni po spożyciu reaktywnego pokarmu. Z tego powodu wiele osób wrażliwych na nabiał może choćby o tym nie wiedzieć, ponieważ ich objawy pojawiają się kilka dni po spożyciu określonego produktu mlecznego. Wiele osób zauważa również, iż niektóre objawy, z którymi żyły od tak dawna, takie jak wzdęcia, problemy skórne i inne dolegliwości trawienne, również zaczynają zanikać po usunięciu nabiału z diety. Dobrym pomysłem jest prowadzenie dzienniczka objawów – przez ok. 3 tygodnie jemy normalnie nabiał i zapisujemy zauważone symptomy, a przez kolejne 3 tygodnie wykluczamy całkowicie nabiał i obserwujemy czy coś się zmieniło. Taka metoda pozwoli nam stwierdzić czy występujące objawy były na pewno powiązane ze spożyciem nabiału.
Nietolerancja laktozy jest bardzo powszechna wśród osób z zapaleniem tarczycy Hashimoto. W badaniu przeprowadzonym na 83 kobietach z zapaleniem tarczycy Hashimoto u 75,9% zdiagnozowano nietolerancję laktozy. Dlatego podejrzewając nietolerancję laktozy, ograniczenie nabiału może pomóc w problemach trawiennych, a także w funkcjonowaniu tarczycy i wchłanianiu leków. Należy pamiętać, iż ta strategia może nie działać dla wszystkich, ponieważ niektóre osoby z Hashimoto doskonale tolerują nabiał.
Jako bezmleczne alternatywy dla mleka polecane są m.in. napoje roślinne np. owsiane, kokosowe czy z różnych orzechów. Czytajmy etykiety i kupujmy ekologiczne, niesłodzone odmiany bez dodatków lub zróbmy własne mleko orzechowe w domu.
Gluten
Wiele badań wskazuje, iż osoby z Hashimoto są bardziej narażone na celiakię niż populacja ogólna. W związku z tym eksperci zalecają, aby wszyscy, u których zdiagnozowano Hashimoto, byli zbadani pod kątem celiakii. Co więcej, niektóre dowody sugerują, iż diety bezglutenowe i bezzbożowe mogą przynieść korzyści osobom z zapaleniem tarczycy Hashimoto. W 6-miesięcznym badaniu z udziałem 34 kobiet z zapaleniem tarczycy Hashimoto dieta bezglutenowa obniżyła poziom przeciwciał tarczycowych, jednocześnie poprawiając czynność tarczycy i poziom witaminy D, w porównaniu z grupą kontrolną. Wiele innych badań wskazuje, iż osoby z Hashimoto lub ogólnie chorobami autoimmunologicznymi, prawdopodobnie odnoszą korzyści z diety bezglutenowej, choćby jeżeli nie mają celiakii.
Produkty glutenowe są jednymi z pierwszych pokarmów, które zaleca się usunąć z diety osób z Hashimoto. Gluten nie tylko wywołuje stany zapalne w organizmie, ale może być szczególnie szkodliwy dla osób z chorobami tarczycy i jelit. Kiedy spożywamy gluten, organizm wytwarza zonulinę, która jest substancją chemiczną odpowiedzialną za otwieranie ciasnych połączeń w jelitach. U osoby z nadwrażliwością na gluten może to powodować ogromny problem, ponieważ te ciasne połączenia nie są w stanie goić się tak szybko, jak u osoby, która nie reaguje na gluten. Doprowadzi to do dalszej przepuszczalności jelit.
Co jeść zamiast glutenu? Komosa ryżowa (quinoa), amarantus, kasza gryczana, dziki ryż i proso – są to pyszne pseudoziarna o konsystencji zbożowej, ale bez glutenu. Zamiast klasycznego makaronu można zrobić makaron z cukinii, ogórków, marchwi, buraków używając tzw. temperówki do warzyw. Także kanapki można przygotować bez pieczywa, a zamiast niego upiec plasterki batatów i nałożyć na nie dodatki jak na klasycznych kanapkach.
Soja
Soja może powodować pewne zaburzenia endokrynologiczne, co jest ostatnią rzeczą, której potrzebuje osoba z problemami z tarczycą. Soja zawiera izoflawony, które są rodzajem fitoestrogenu i bardzo przypominają ludzki estrogen. Spożywając duże ilości soi możemy zaburzyć równowagę hormonalną, a konkretnie poziom estrogenu w organizmie. Brak równowagi hormonalnej może prowadzić do dalszych problemów z tarczycą.
Innym problemem związanym z soją jest to, iż jest to jedna z największych upraw GMO (Genetically Modified Organism) w USA i jest powszechnie spotykana w przetworzonej żywności. Można ją znaleźć pod różnymi nazwami, jak lecytyna sojowa lub emulgatory sojowe na etykiecie żywności. Te składniki są powszechnie dodawane do olejów przetworzonych lub uwodornionych. Kiedy spożywamy genetycznie zmodyfikowaną żywność, nasze ciała nie przetwarzają jej w taki sam sposób, jak żywność, która powstała naturalnie. Podczas spożywania obcych pokarmów, układ odpornościowy prawdopodobnie zareaguje, co spowoduje stan zapalny. Kiedy kontynuujemy takie odżywianie, stan zapalny może powodować poważne problemy zdrowotne. Ta odpowiedź immunologiczna może również potencjalnie prowadzić do odpowiedzi autoimmunologicznej, gdy spożywana jest żywność genetycznie modyfikowana, taka jak soja. Może to prowadzić do takich schorzeń jak Hashimoto. W przeglądzie niektórych badań stwierdzono, iż chociaż białko sojowe i izoflawony nie wpływają na prawidłową czynność tarczycy u osób z wystarczającą podażą jodu, mogą zakłócać wchłanianie syntetycznego hormonu tarczycy, zwiększając dawkę leków u pacjentów z niedoczynnością tarczycy.
Wysoko przetworzone produkty spożywcze
Przetworzona żywność to kolejna grupa produktów spożywczych powszechnie znanych z zakłócania czynności tarczycy. Jednym z głównych problemów związanych z tymi produktami jest to, iż często zawierają wszystkie cztery wymienione wyżej produkty. Te pokarmy są tak dalekie od tego, co nasz organizm może rozpoznać i strawić, aż uruchamia się stan zapalny, a układ odpornościowy po prostu wariuje. Organizm nie może rozpoznać pokarmów, które są tak dalekie od ich naturalnego stanu.
Najlepiej unikać żywności pakowanej, mrożonych gotowych posiłków, przekąsek, ciastek, słodyczy, chipsów, fast-foodów, a choćby powszechnie uznawanych za zdrowe batonów zbożowych. Zalecane jest spożywanie pełnowartościowych produktów spożywczych, które nie zostały poddane manipulacji w laboratorium. Odrzucając przetworzoną, prozapalną żywność i przechodząc na bardziej pełnowartościową dietę, pozwolimy swojemu organizmowi czerpać wszystkie korzyści, jakie daje nam prawdziwe pożywienie o dużej zawartości składników odżywczych, unikając jednocześnie żywności, która powoduje stany zapalne i choroby. Należy spożywać produkty takie jak owoce i warzywa oraz zdrowe tłuszcze, takie jak awokado, olej kokosowy orzechy i nasiona, jaja, ryby czy mięso od zwierząt karmionych trawą. Dodając taką żywność do swojej diety, stopniowo na pewno uda się wyeliminować większość przetworzonych produktów.
Protokół autoimmunologiczny
Dieta Protokołu Autoimmunologicznego (AIP) przeznaczona jest dla osób z chorobami autoimmunologicznymi. Usuwa potencjalnie szkodliwą żywność, taką jak zboża, nabiał, rośliny psiankowate, kawę, rośliny strączkowe, jajka, alkohol, orzechy, nasiona, cukry rafinowane, oleje i dodatki do żywności. W małym 10-tygodniowym badaniu z udziałem 16 kobiet z zapaleniem tarczycy Hashimoto dieta AIP doprowadziła do znacznej poprawy wyników jakości życia i znacznego obniżenia poziomu markera zapalnego białka C-reaktywnego (CRP). Chociaż wyniki te są obiecujące, potrzebne są dłuższe badania. Należy pamiętać, iż dieta AIP jest dietą eliminacyjną podzieloną na etapy i powinna być monitorowana przez doświadczonego dietetyka i stosowana wyłącznie czasowo. Natomiast urozmaicona dieta chroni nas przed niedoborami witamin i składników mineralnych, dlatego najważniejsze jest indywidualne podejście i ocena tolerancji danych produktów np. poprzez prowadzenie dzienniczka żywności i występujących reakcji organizmu.
Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.
Podsumowanie
Wyeliminowanie lub ograniczenie powyższych pokarmów może być pomocne w zmniejszeniu objawów choroby Hashimoto i poprawić ogólny stan zdrowia. Usunięcie tych pokarmów z diety to doskonały sposób na ochronę zdrowia tarczycy, ale także ogólnego stanu zdrowia. Eliminując z diety pokarmy wywołujące stany zapalne, dajemy zdrowie całemu organizmowi. Po usunięciu tych pokarmów świetnym pomysłem może być rozpoczęcie diety w stylu paleo, która jest często polecana w chorobach autoimmunologicznych. To podejście dietetyczne nie zawiera cukru, przetworzonej żywności, glutenu, nabiału i innych pokarmów zapalnych, które są po prostu toksyczne dla zdrowia tarczycy. Stosując dietę o niskiej zawartości cukru i wysoko przetworzonej żywności, ale bogatej w pełnowartościowe, naturalne, bogate w składniki odżywcze produkty możemy odzyskać zdrowie, kontrolować wagę, samopoczucie i zmniejszyć objawy związane z Hashimoto. Pamiętajmy także o zasadzie 90/10 bardzo ważnej dla zachowania zdrowia psychicznego. Polega ona na tym, iż 90% naszej diety to produkty zdrowe, naturalne, odżywcze, takie, które dobrze tolerujemy, a 10% zostawiamy sobie na jedzenie, które po prostu sprawia przyjemność naszym podniebieniom, na które w danej chwili mamy ochotę.
Bibliografia:
- Ihnatowicz, P., Drywień, M., Wątor, P., & Wojsiat, J. (2020). The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto’s thyroiditis. Annals of agricultural and environmental medicine.
- Asik, M., Gunes, F., Binnetoglu, E., Eroglu, M., Bozkurt, N., Sen, H., … & Ukinc, K. (2014). Decrease in TSH levels after lactose restriction in Hashimoto’s thyroiditis patients with lactose intolerance.
- Lerner, A., Jeremias, P., & Matthias, T. (2017). Gut-thyroid axis and celiac disease. Endocrine connections.
- Roy, A., Laszkowska, M., Sundström, J., Lebwohl, B., Green, P. H., Kämpe, O., & Ludvigsson, J. F. (2016). Prevalence of celiac disease in patients with autoimmune thyroid disease: a meta-analysis.
- Nakamura, Y., Ohsawa, I., Goto, Y., Tsuji, M., Oguchi, T., Sato, N., … & Gotoh, H. (2017). Soy isoflavones inducing overt hypothyroidism in a patient with chronic lymphocytic thyroiditis: a case report. Journal of Medical Case Reports.
- Bajaj, J. K., Salwan, P., & Salwan, S. (2016). Various possible toxicants involved in thyroid dysfunction: a review. Journal of clinical and diagnostic research: JCDR.
- Abbott, R. D., Sadowski, A., & Alt, A. G. (2019). Efficacy of the autoimmune protocol diet as part of a multi-disciplinary, supported lifestyle intervention for Hashimoto’s thyroiditis.
Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.
