Jak rozpoznasz, czy masz zawał serca?

Największa ilość pacjentów w polskich szpitalach to osoby z chorobami układu krążenia. Większość chorych, którzy doświadczają zawału mięśnia sercowego stanowią mężczyźni po 40 roku życia. Najczęściej dochodzi do niego poprzez zaczopowanie tętnicy wieńcowej na skutek zmian miażdżycowych.[1,2]

Spis treści

• Jak rozpoznać czy masz zawał serca?
• Rodzaje zawałów serca – STEMI oraz NSTEMI
• Ile trwa zawał serca? Objawy i rozpoznanie
• Co robić? Jak reagować?
• Życie po wypisaniu ze szpitala – rekonwalescencja
  • Papierosy
  • Dieta i alkohol
  • Aktywność fizyczna
• Wykaz źródeł

Rodzaje zawałów serca – STEMI oraz NSTEMI

Zawał serca należy do chorób niedokrwiennych mięśnia sercowego. To zespół objawów spowodowanych przez niewystarczające zaopatrzenie serca w tlen i krew.[2]

Odcinek ST to fragment graficznego zapisu elektrokardiograficznego (EKG). Na jego podstawie można ocenić, jak wygląda praca serca, a także czy jest ona prawidłowa. Zawał serca przebiega z uniesieniem odcinka ST (zawał STEMI) lub bez uniesienia odcinka ST (zawał NSTEMI). [2]

Ile trwa zawał serca? Objawy i rozpoznanie

Zarówno w zawale serca STEMI, jak i NSTEMI, doświadcza się takich samych objawów. Chory odczuwa dyskomfort w klatce piersiowej poprzez uczucie ciężaru za mostkiem i ostrego bólu. zwykle trwa to ponad 20 minut i stopniowo narasta. Ból czasami promieniuje do lewego, prawego lub obu ramion, szyi albo żuchwy.[3]

Dodatkowo może dochodzić do nadmiernego pocenia się, nudności, bólu w nadbrzuszu, zawrotów głowy, duszności i omdlenia. W nietypowych przypadkach chorym towarzyszy uczucie niestrawności – ból brzucha, zgaga, nudności i wymioty, co może być jedynym obserwowanym objawem.[2]

Ból u osób w podeszłym wieku, a także u diabetyków może być znacznie mniej nasilony lub nie występować wcale. Nietypowe objawy, jak te związane z niestrawnością, częściej obserwuje się również w kobiecym zawale serca, u osób chorych na przewlekłą chorobę nerek oraz z otępieniem.[2,3]

Ciśnienie tętnicze przy zawale serca zwykle się nie zmienia, jednak w niektórych przypadkach jest obniżone albo podwyższone. Dlatego niekoniecznie powinniśmy sugerować się jego wartością przy podejrzeniu zawału. Natomiast może dojść do przyspieszenia rytmu serca i tętna, które najczęściej wynosi ponad 100 uderzeń na minutę i zwalnia po ustąpieniu bólu.[2]

Co robić? Jak reagować?

Chory z podejrzeniem zawału może odczuwać niepokój związany z nieustępującym bólem, dlatego trzeba go uspokoić i nie wywoływać paniki. Zaleca się podanie 1 dawki nitrogliceryny w sprayu lub podjęzykowo – o ile lek został wcześniej przepisany przez lekarza w celu doraźnego znoszenia bólu wieńcowego. jeżeli ból nie ustępuje w ciągu 5 minut, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe (tel. 999 lub 112). W tym czasie chory powinien usiąść lub położyć się w wygodnej dla niego pozycji.[2,4]

Jeśli chory nie ma przeciwwskazań (astmy oskrzelowa, krwawienia z przewodu pokarmowego, alergii na salicylany), można mu podać kwas acetylosalicylowy, czyli popularną aspirynę w dawce 150-300mg. Aspiryna to lek, który hamuje sklejanie się ze sobą płytek krwi, awięc tworzenie zakrzepów. Najlepiej, aby była w postaci tabletki niepowlekanej, która będzie łatwa do rozgryzienia. Tabletek nie wolno podawać osobie nieprzytomnej.[2,4]

Życie po wypisaniu ze szpitala – rekonwalescencja

Zmiana stylu życia na zdrowszy jest istotna, ponieważ pozwala na zmniejszenia ryzyka wystąpienia kolejnego zawału.[2,3]

Papierosy

Osoba, która przeszła zawał, powinna rzucić palenie papierosów, a także unikać biernego palenia. Można ułatwić to sobie poprzez nikotynową terapię zastępczą. Stosuje się wtedy leki bez recepty, które zawierają nikotynę (np. gumy do żucia, plastry czy tabletki). Mają one za zadanie zmniejszyć głód nikotynowy oraz stopniowo ograniczyć ilość wypalanych papierosów.[2,3]

Dieta i alkohol

Zaleca się zmianę codziennego planu żywieniowego na wzór diety śródziemnomorskiej. Pokarm powinien być różnorodny, bogaty w owoce i warzywa, wielonienasycone tłuszcze, zboża, błonnik, orzechy oraz ryby. Udział czerwonego mięsa i węglowodanów prostych, a także nabiału powinien być jak najbardziej ograniczony. Spożywanie alkoholu w niewielkich lub umiarkowanych ilościach nie jest przeciwwskazane. Jednak trzeba pamiętać o tym, aby spożywać go w ilości mniejszej niż 100 g etanolu na tydzień (maksymalnie 1 butelka wina lub 5 butelek piwa na tydzień!). Zaleca się również wyznaczanie w ciągu tygodnia co najmniej dwóch dni wolnych od alkoholu (najlepiej dzień po dniu). Zrzucenie zbędnych kilogramów zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, o ile chory walczy z nadwagą, a także otyłością.[2,3]

Aktywność fizyczna

Zalecenia dotyczą wykonywania przez 5 dni w tygodniu 30-60 minutowych ćwiczeń o umiarkowanej intensywności, np. bieganie, pływanie czy jazda na rowerze. Chociaż choćby rekreacyjna aktywność fizyczna z pewnością będzie korzystniejszą opcją niż siedzący tryb życia.[2,3]

Wykaz źródeł

^[1] Narodowy Fundusz Zdrowia. NFZ o zdrowiu. Choroba niedokrwienna serca. 2020 [dostęp 26.10.2022]

^[2] Gajewski P. (red) Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna. 2017 [dostęp 26.10.2022]

^[3] Collet JP, Thiele H, Barbato E, et al. Wytyczne ESC 2020 dotyczące postępowania u pacjentów z ostrymi zespołami wieńcowymi bez uniesienia odcinka ST. Suplement. Zeszyty Edukacyjne. Kardiologia Polska. 2020(6) – suplement [dostęp 27.10.2022]

^[4] Zideman DA, Singletary EM, Borra V, et al. Pierwsza pomoc. Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji (ERC). 2021 [dostęp 27.10.2022]

Zdrowa Huta

• Obserwuj