Osobowość obsesyjno-kompulsywna (OCD) to zaburzenie osobowości, które charakteryzuje się obawami i natręctwami (obsesjami) oraz koniecznością wykonywania określonych działań (kompulsjami) w celu zmniejszenia lęku i niepokoju związanego z obsesjami.
Osoby z OCD często odczuwają silne poczucie niepokoju i niekontrolowane myśli lub obrazy, które powtarzają się w ich umyśle. Mogą to być np. myśli dotyczące zanieczyszczenia, szkodliwości, bezpieczeństwa, porządku, religii itp. Aby zminimalizować lęk i niepokój związane z tymi myślami, osoby te często wykonują określone czynności lub rytuały, takie jak mycie rąk, sprawdzanie drzwi, liczenie przedmiotów, itp.
OCD może znacząco wpływać na życie codzienne i funkcjonowanie osoby dotkniętej tym zaburzeniem. W leczeniu OCD stosuje się terapię behawioralną oraz farmakoterapię. Radzenie sobie z OCD w codziennym życiu może być trudne, ale istnieją strategie, które mogą pomóc w zarządzaniu objawami i poprawieniu jakości życia. Oto kilka sugestii:
- Przeprowadź psychoedukację. Dowiedz się, jakie są podstawowe objawy OCD i jakie są sposoby leczenia. Uzyskanie wiedzy na temat zaburzenia może pomóc Ci lepiej zrozumieć swoje doświadczenia i zmotywować do szukania pomocy.
- Użyj strategii relaksacyjnych. Praktykowanie technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, medytacja, joga lub tai chi, może pomóc w zmniejszeniu stresu i niepokoju związanego z obsesjami i kompulsjami.
- Stwórz plan działania. Przygotuj listę działań, które wykonasz w momencie, gdy pojawią się obsesje lub kompulsje. Na przykład, jeżeli twoja obsesja polega na obawie o zakażenie, możesz umieścić w domu płyn do dezynfekcji, a także listę kroków do wykonania, gdy poczujesz się zaniepokojony.
- Zwróć uwagę na pozytywne myśli. Skup się na myślach, które są pozytywne i konstruktywne, zamiast skupiać się na negatywnych myślach lub obawach. Na przykład, zamiast myśleć „na pewno jestem chory”, spróbuj powiedzieć sobie „moje myśli są przesadzone i nie mają podstawy w rzeczywistości”.
- Znajdź wsparcie. Szukaj wsparcia w swojej rodzinie, przyjaciołach lub terapeucie. Może to pomóc Ci w zmniejszeniu izolacji i otrzymaniu dodatkowej pomocy i wsparcia.
- Unikaj uników. Uniki to działania, które wykonujemy, aby uniknąć stresujących sytuacji lub obsesji. Chociaż uniki mogą początkowo pomóc w zmniejszeniu lęku, długoterminowo utrzymują objawy i mogą pogłębić zaburzenie. Próbuj stopniowo narażać się na stresujące sytuacje i wyzwania, aby zwiększyć swoją tolerancję na nie.
- Pamiętaj, iż OCD jest zaburzeniem, które wymaga czasu i wysiłku, aby je przezwyciężyć. Znalezienie skutecznej strategii radzenia sobie może wymagać próbowania różnych podejść i korzystania z pomocy specjalisty.
Nancy McWilliams, amerykańska psychoterapeutka i pisarka, opisuje OCD jako jedno z wielu zaburzeń osobowości, które wynikają z rozwoju osobowości i relacji interpersonalnych. McWilliams uważa, iż osoby z OCD często doświadczają wewnętrznego konfliktu między potrzebą kontrolowania swojego środowiska a potrzebą akceptacji i związku z innymi ludźmi. Jednym z kluczowych czynników prowadzących do rozwoju OCD jest wykorzystanie kompulsji jako mechanizmu obronnego wobec poczucia niepokoju i lęku. Osoby z OCD często doświadczają wewnętrznego niepokoju związanego z określonymi myślami lub sytuacjami, co prowadzi do powtarzających się myśli i działań kompulsywnych, które mają na celu złagodzenie niepokoju.
Praktycy uważają, iż OCD może wynikać z wczesnych doświadczeń emocjonalnych, takich jak traumatyczne wydarzenia lub brak stabilnych relacji z opiekunami. Osoby z OCD mogą mieć poczucie braku kontroli nad swoim życiem lub poczucie, iż ich życie jest niebezpieczne, co prowadzi do silnych potrzeb kontrolowania swojego środowiska i zachowań.
Terapia dla osób z OCD powinna uwzględniać zarówno aspekty poznawcze, jak i behawioralne, ale również powinna uwzględniać czynniki emocjonalne i relacyjne. Terapeuta powinien pracować z osobą z OCD w celu zrozumienia podstawowych potrzeb emocjonalnych i starać się pomóc w rozwijaniu bardziej adaptacyjnych mechanizmów obronnych.
Psychoterapia jest jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych (OCD). Najczęściej stosowaną terapią jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która skupia się na zmianie myślenia i zachowań, które prowadzą do obsesji i kompulsji. W ramach terapii poznawczej, terapeuta pomaga zidentyfikować i zmienić myśli i przekonania, które prowadzą do obsesji. W ramach terapii behawioralnej, terapeuta pomaga nabyć umiejętności, które pozwalają kontrolować lub ograniczać kompulsje.
Jednym z najbardziej skutecznych rodzajów terapii behawioralnej stosowanych w leczeniu OCD jest eksponowanie i unikanie odpowiedzi (ERP). W ramach ERP, osoba z OCD jest stopniowo narażana na sytuacje, które wywołują obsesje, ale z jednoczesnym unikaniem zachowań kompulsywnych. Stopniowo, wraz z postępami w terapii, osoba z OCD uczy się, iż jej lęk związany z obsesjami i kompulsjami jest zmniejszony, a w końcu, iż jest w stanie radzić sobie z nimi bez konieczności wykonywania działań kompulsywnych.
Terapia poznawczo-behawioralna jest zwykle prowadzona w sesjach terapeutycznych, które realizowane są regularnie, np. raz w tygodniu lub dwa razy w tygodniu. Czas trwania terapii może być różny w zależności od indywidualnych potrzeb i postępów osoby z OCD.
W niektórych przypadkach, farmakoterapia może być stosowana w połączeniu z terapią poznawczo-behawioralną, aby uzyskać lepsze rezultaty. Lekarz psychiatra może przepisać leki takie jak leki przeciwdepresyjne lub leki przeciwpsychotyczne, które pomagają kontrolować objawy OCD.
autor artykułu: psycholog, Ewelina Zabielska
bibliografia:
- Hershfield, J., Corboy, T. (2016). Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Poradnik z ćwiczeniami opartymi na uważności i terapii poznawczo-behawioralnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- McWilliams, N. (2009). Diagnoza psychoanalityczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Bryńska, A. (2007). Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Rozpoznawanie, etiologia, terapia poznawczo-behawioralna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
