Z roku na rok rośnie w Polsce umieralność z powodu chorób układu krążenia – są one przyczyną prawie 50 procent ogólnej liczby zgonów. Oznacza to, iż dwa razy więcej osób umiera z powodu schorzeń sercowo-naczyniowych niż na skutek chorób nowotworowych. Kraje europejskie, pomimo wysoko rozwiniętej medycyny, przodują w statystykach umieralności z przyczyn kardiologicznych.
Głównymi czynnikami ryzyka chorób serca są: wiek, płeć (kobiety chorują częściej), otyłość, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, brak aktywności fizycznej oraz predyspozycje genetyczne.
Co to jest choroba wieńcowa
Praca serca, jednego z najważniejszych organów w naszym ciele, polega na pompowaniu krwi do wszystkich komórek organizmu. Możliwe jest to dzięki naczyniom wieńcowym, dostarczającym mięśniowi sercowemu tlen i substancje odżywcze. Problemy zaczynają się, gdy dochodzi do niedokrwienia serca, związanego ze zmianami w tych naczyniach – rozwija się wtedy choroba wieńcowa.
Z wiekiem w naczyniach krwionośnych gromadzi się tłuszcz, narasta stan zapalny przyciągający komórki układu odpornościowego, białka – tak powstaje blaszka miażdżycowa zwężająca światło naczyń. Głównym objawem jest ból w klatce piersiowej, odczuwany zamostkowo w postaci ucisku, gniecenia, które może promieniować do szyi, żuchwy, lewego barku lub lewego ramienia.
Inne dolegliwości mogące wystąpić to: duszność, nierówna praca serca, tachykardia, czyli szybsze bicie serca, intensywne pocenie się i nudności. Najczęściej występuje stabilna choroba wieńcowa, w której ból zamostkowy wywołany jest wysiłkiem fizycznym. Schorzeniem bardziej zaawansowanym jest niestabilna choroba wieńcowa, w której objawy chorób serca występują również w spoczynku, i w przeciwieństwie do stabilnej dusznicy bolesnej – nie ustępują w ciągu kilku minut.
Jak rozpoznać zawał serca?
Jeżeli w przebiegu choroby niedokrwiennej serca, głównie na wskutek pęknięcia blaszki miażdżycowej, skrzepu w naczyniu wieńcowym i następującego niedokrwienia mięśnia sercowego dochodzi do jego martwicy – mamy do czynienia z zawałem serca. Objawy są podobne jak wyżej opisane przy chorobie wieńcowej, nie ustępują jednak mimo spoczynku i podania nitrogliceryny. W związku z tym, iż wyniki leczenia polegającego na udrożnieniu naczyń wieńcowych są tym lepsze im szybciej je się podejmie, w każdym podejrzeniu zawału serca nie należy zwlekać z wezwaniem pomocy medycznej.
Niewydolność serca
Stan, w którym w wyniku zaburzenia czynności serca dochodzi do zmniejszenia pojemności minutowej serca w stosunku do zapotrzebowania organizmu to niewydolność serca. Przyczyną mogą być inne choroby układu krążenia: choroba wieńcowa, przebyty zawał serca, nadciśnienie tętnicze, wady zastawek serca, ale także cukrzyca, otyłość, alkoholizm, chemioterapia nowotworów.
Objawy, na jakie skarżą się chorzy to duszność, stałe zmęczenie, zmniejszona tolerancja wysiłku, obrzęki wokół kostek u nóg. Ponieważ niewydolność serca często uniemożliwia wykonywanie pracy, ogranicza funkcjonowanie w społeczeństwie – chorzy często borykają się z lękiem i depresją. Klasyfikacja stopnia zaawansowania choroby oraz co za tym idzie sposób leczenia oparte są na czterech klasach w zależności od nasilenia objawów.
Arytmia serca – objawy
Arytmia, czyli zaburzenia rytmu serca to dolegliwość charakteryzująca się przyśpieszeniem, zwolnieniem i nieregularnością w jego funkcjonowaniu. Najczęściej występuje u osób z chorobami serca takimi jak: niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, schorzenia mięśnia sercowego, wady wrodzone serca. Inne czynniki, które mogą wpływać na wystąpienie arytmii to nadczynność tarczycy, zakażenia wirusowe lub bakteryjne, niedobory potasu i magnezu, przyjmowanie niektórych leków oraz styl życia związany z dużą ilością używek i stresu.
Serce może chorować również z powodu problemów w układzie oddechowym. Przewlekłe schorzenia (np. astma, gruźlica), zakrzepy krwi w naczyniach płucnych mogą powodować, iż krew pompowana z prawej komory serca do tych naczyń napotyka na opór. Mięsień prawej komory przerasta i tłoczy krew z coraz większą siłą, jednak z czasem słabnie i rozwija się serce płucne. Objawy chorób serca i układu oddechowego to szybsze męczenie się, duszność, kaszel, a w zaawansowanych stadiach utrata przytomności, obrzęki kończyn dolnych. Aby nie dopuścić do powikłań takich jak zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca, ważne jest leczenie i zapobieganie rozwojowi chorób prowadzone przez kardiologa i pulmonologa.
Kiedy trzeba być czujnym?
Symptomy chorób serca mogą pojawiać się nagle lub narastać w dłuższym okresie. Objawy, które powinny nas zaniepokoić to:
- duszność – po wysiłku jak i w stanie spoczynku,
- ból w klatce piersiowej – ucisk w okolicach zamostkowych, mogący promieniować do żuchwy, ramion i szyi,
- kołatanie serca – zaburzenie rytmu serca polegające na wystąpieniu dodatkowych skurczy mięśnia sercowego,
- zmęczenie – zmniejszająca się w przebiegu dnia wydolność organizmu może być objawem osłabienia mięśnia sercowego,
- omdlenia – najczęściej w wyniku arytmii serca,
- obrzęki, zasinienie powłok ciała – szczególnie w obrębie kończyn dolnych mogą świadczyć o niewydolności serca.
Jak dbać o serce?
Choroby serca i układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce. Warto jednak pamiętać, iż mamy wpływ na dużą ilość czynników ryzyka tych chorób. Aby cieszyć się zdrowym sercem, wystarczy wdrożyć kilka prostych zasad profilaktyki.
Powinniśmy dbać o urozmaiconą dietę, bogatą w antyoksydanty (warzywa, owoce), pełnoziarniste pieczywo, ryby będące źródłem kwasów omega 3. Warto pamiętać o ograniczeniu ilości spożywanych tłuszczów i węglowodanów. Również regularna aktywność fizyczna, najlepiej na świeżym powietrzu, jest podstawą skutecznej profilaktyki chorób układu sercowo-naczyniowego.
Niebagatelne znaczenie ma ograniczenie używek takich jak papierosy i alkohol, które zwiększają ryzyko wystąpienia miażdżycy i powodują nadciśnienie. Regularna kontrola wartości ciśnienia, poziomu cukru we krwi, stężenia cholesterolu pozwala na szybką reakcję w razie niepokojących wyników, a zmniejszenie stresu w naszym życiu wpływa na redukcję nagłych skoków ciśnienia oraz zmniejsza ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego.
Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej.
