Interakcje leków z herbatą

Jakie składniki zawiera herbata?

Herbata jest produktem zawierającym sporą ilość substancji aktywnych, zawdzięcza im niepowtarzalny smak oraz aktywność leczniczą.

Kofeina/teina

Herbata zawiera teinę, która jest strukturalnie bliźniaczą substancją do kofeiny. Różnica w nazewnictwie wynika z pochodzenia substancji. O kofeinie mówimy w przypadku kawy, teinie w przypadku herbaty. Teina działa nieco inaczej na organizm człowieka, ze względu na obecność garbników w herbacie. Dzięki tworzeniu związków chemicznych garbników z teiną działanie energetyzujące jest łagodniejsze, a na sam efekt musimy poczekać nieco dłużej niż w przypadku wypicia kawy. Niemniej jednak teina powoduje identyczne interakcje z lekami jak kofeina.

Interakcje z kofeiną

Metotreksat

Kofeina blokuje receptory adenozynowe w układzie nerwowym. Metotreksat jest podejrzewany o przeciwne działanie do kofeiny, co daje efekt przeciwzapalny wykorzystywany w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. W przypadku spożywania dużej ilości kofeiny działanie metotreksatu może być zaburzone.

Leki metabolizowane przez cytochrom p450 1A2

Za metabolizm kofeiny odpowiada cytochrom p450 1A2, co daje najczęstsze interakcje z lekami. Spożywanie kofeiny razem z lekami współzawodniczącymi o to ten sam cytochrom wątrobowy może spowodować zahamowanie ich metabolizmu, lub metabolizmu kofeiny. Takie interakcje z kofeiną dają między innymi:

• klozapina
• teofilina
• sole litu
• paracetamol
• aldosteron

Insulina i leki przeciwcukrzycowe

Kofeina powoduje zwiększenie poposiłkowego poziomu glukozy we krwi i obniża wrażliwość komórek na insulinę. Jednocześnie jest w stanie obniżyć skuteczność leków hipoglikemizujących.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

Kofeina powoduje silniejsze działanie NLPZ, co jest korzystne w przypadku leczenia bólu głowy czy stawów, aczkolwiek może być tragiczne w skutkach w przypadku efektu rozrzedzającego krew. Kofeina powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz wzrost ciśnienia, więc wzmocnienie efektu przeciwzakrzepowego może skutkować większym ryzykiem krwotoków.

Benzodiazepiny

Kofeina działa przeciwnie do leków uspokajających takich jak benzodiazepiny. Spożywanie dużej ilości herbaty może powodować znoszenie efektu leków.

Polifenole

Koncentracja polifenoli w zależności od gatunku herbaty, jej przechowywania i obróbki może się różnić. Można jednak zaryzykować stwierdzenie, iż znajdują się one w każdym wypitym przez nas naparze herbacianym. Mają działanie antyoksydacyjne, co chroni nasze komórki przed niszczącym działaniem wolnych rodników. Zielona herbata powstaje w wyniku prasowania świeżych liści, czarna za to jest dodatkowo poddana procesowi fermentacji. W związku z tym w zielonej herbacie znajdziemy znacznie większą zawartość polifenoli, więc jeżeli chodzi o interakcje z tą grupą związków chemicznych, w przypadku zielonej herbaty będą one występować częściej i gwałtowniej niż w przypadku herbaty czarnej.

Interakcje leków z polifenolami

Jednymi z polifenoli, które najczęściej powodują zmiany działania leków, są katechiny. Wpływają na gospodarkę:

Statyn

Spożywanie statyn razem z zieloną herbatą może powodować osłabienie ich działania. Za potencjalny mechanizm interakcji podejrzewa się hamowanie polipeptydu transportującego statyny w jelitach przez katechiny obecne w suchych liściach zielonej herbaty. Według obecnej wiedzy poziom statyn może spaść choćby o 25%. Brakuje w tej chwili badań odnośnie wpływu ekstraktu z zielonej herbaty na poziom statyn, aczkolwiek powyższa wiedza daje podstawy do tego, aby odradzać popijanie tabletek na cholesterol zielona herbata.

Lisinoprilu

Spożywanie liści zielonej herbaty obniża stężenie lisinoprilu. W porównaniu do popijania wodą stężenie we krwi jest niższe o choćby 70%.

Nadololu

Przepijanie nadololu przez 14 dni naparem z zielonej herbaty obniżało jego Cmax, czyli najwyższy poziom we krwi o 85% w porównaniu do leku popijanego wodą.

Digoksyny

Zielona herbata przyjmowana razem z digoksyną może obniżyć jej stężenie we krwi o 26%. Mechanizm działania interakcji jest podobny jak w przypadku statyn.

Interakcje z takrolimusem

W literaturze został opisany przypadek pacjenta po przeszczepie nerki leczonego takrolimusem, którego poziom po spożyciu zielonej herbaty podwoił się. Niestety brakuje badań odnośnie mechanizmu interakcji. Początkowo podejrzewano wpływ katechin na cytochrom CYP450, który jest odpowiedzialny za metabolizm leku. Teoria ta nie została jednak potwierdzona.

Minerały

Suszone liście herbaty zawierają sporą ilość mikroelementów takich jak wapń, cynk, fluor, magnez czy mangan. Niestety jednak do naparu przedostaje się kilka z nich. Omawiając składniki aktywne naparu pod uwagę w kontekście uzupełniania niedoborów, możemy wziąć fluor i mangan. Warto jednak pamiętać, iż nie każda herbata będzie zawierała taką samą ilość minerałów, a ich ilość jest niewielka, więc na tym polu nie warto doszukiwać się potencjalnych interakcji.

L-teanina

Jest aminokwasem, który w herbacie odpowiada za działanie uspokajające oraz redukujące gorzkość naparów. Zawartość substancji jest różna w różnych gatunkach herbaty oraz zależy od procesu jej parzenia. w tej chwili brak jest badań odnośnie interakcji z lekami. Substancję uważa się za ogólnie bezpieczną w stosowaniu. Można ją kupić jako wyizolowany suplement diety, co ogranicza występowanie interakcji z kofeiną czy polifenolami w przypadku picia naparów herbacianych, a pozostawia działanie uspokajające.

Autor: mgr farm. Martyna Piotrowska

Bibliografia:

1. Schuster J, Mitchell ES. More than just caffeine: psychopharmacology of methylxanthine interactions with plant-derived phytochemicals. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2019 Mar 8;89:263-274. doi: 10.1016/j.pnpbp.2018.09.005. Epub 2018 Sep 10. PMID: 30213684.
2. Hladun O, Papaseit E, Martín S, Barriocanal AM, Poyatos L, Farré M, Pérez-Mañá C. Interaction of Energy Drinks with Prescription Medication and Drugs of Abuse. Pharmaceutics. 2021 Sep 22;13(10):1532. doi: 10.3390/pharmaceutics13101532. PMID: 34683828; PMCID: PMC8541613.
3. Carrillo JA, Benitez J. Clinically significant pharmacokinetic interactions between dietary caffeine and medications. Clin Pharmacokinet. 2000 Aug;39(2):127-53. doi: 10.2165/00003088-200039020-00004. PMID: 10976659.
4. Yaghoobian R, Sharifi M, Rezaee M, Vahidi H, Salehi N, Hosseini K. Caffeine Drug Interactions and its Clinical Implication After Acute Coronary Syndrome: A Literature Review. Crit Pathw Cardiol. 2023 Sep 1;22(3):95-99. doi: 10.1097/HPC.0000000000000322. Epub 2023 May 9. PMID: 37216418.
5. Werba JP, Misaka S, Giroli MG, Shimomura K, Amato M, Simonelli N, Vigo L, Tremoli E. Update of green tea interactions with cardiovascular drugs and putative mechanisms. J Food Drug Anal. 2018 Apr;26(2S):S72-S77. doi: 10.1016/j.jfda.2018.01.008. Epub 2018 Feb 14. PMID: 29703388; PMCID: PMC9326886.
6. Roth M, Timmermann BN, Hagenbuch B (2011) „Interactions of green tea catechins with organic anion-transporting polypeptides.” Drug Metab Dispos, 39, p. 920-6
7. Abdelkawy KS, Abdelaziz RM, Abdelmageed AM, et al. (2020) „Effects of green tea extract on atorvastatin pharmacokinetics in healthy volunteers.” Eur J Drug Metab Pharmacokinet, 45, p. 351-60