Indywidualny program zajęć rewalidacyjnych dla ucznia ze spektrum autyzmu

„Każde dziecko ma w sobie ogromny potencjał – naszym zadaniem jest stworzyć mu warunki, w których będzie mogło rozkwitnąć.” – Maria Montessori

Uczeń ze spektrum autyzmu w szkole ogólnodostępnej potrzebuje wsparcia, które wychodzi poza standardowy program nauczania. Indywidualny program zajęć rewalidacyjnych (IPR) pozwala na dostosowanie metod, form i treści zajęć do jego specyficznych potrzeb rozwojowych. najważniejsze jest spojrzenie holistyczne – uwzględniające sferę poznawczą, emocjonalną, społeczną oraz sensoryczną.

Cele główne programu

1. Wspieranie komunikacji – rozwijanie umiejętności porozumiewania się werbalnego i alternatywnego (AAC, piktogramy, gesty).
2. Trening umiejętności społecznych – nauka współpracy, inicjowania i podtrzymywania kontaktów z rówieśnikami.
3. Regulacja emocji i zachowania – wzmacnianie umiejętności samoregulacji oraz radzenia sobie w sytuacjach trudnych.
4. Rozwijanie poznawczych kompetencji szkolnych – koncentracja uwagi, pamięć, planowanie i organizacja pracy.
5. Wsparcie integracji sensorycznej – nauka adekwatnego reagowania na bodźce zmysłowe i budowanie świadomości ciała.
6. Rozwijanie niezależności i samoobsługi – dążenie do większej autonomii w codziennych sytuacjach.

Struktura zajęć rewalidacyjnych

1. Rozwój komunikacji i języka

• ćwiczenia z użyciem kart obrazkowych, historyjek obrazkowych i aplikacji AAC,
• rozwijanie rozumienia pytań i instrukcji,
• odgrywanie scenek sytuacyjnych („Chcę się pobawić”, „Proszę o pomoc”).

👉 Cel terapeutyczny: zmniejszenie frustracji związanej z trudnościami komunikacyjnymi, zwiększenie skuteczności porozumiewania się.

2. Trening umiejętności społecznych (TUS)

• gry i zabawy grupowe uczące dzielenia się, czekania na swoją kolej,
• „mapy relacji” – kto może mi pomóc w szkole?,
• ćwiczenia w rozpoznawaniu emocji na zdjęciach i w lustrze.

👉 Cel terapeutyczny: wzmacnianie poczucia przynależności i bezpieczeństwa w grupie klasowej.

3. Samoregulacja i emocje

• techniki oddechowe i relaksacyjne („Wdech jak zapach kwiatu, wydech jak zdmuchiwanie świeczki”),
• kącik wyciszenia z miękkimi poduszkami, kołderką obciążeniową, słuchawkami wygłuszającymi,
• karty pracy „Jak się teraz czuję?”.

👉 Cel terapeutyczny: nauka rozpoznawania emocji i stosowania strategii samouspokajania.

4. Rozwijanie funkcji poznawczych

• gry pamięciowe (Memory, dopasowywanie obrazków),
• ćwiczenia koncentracji uwagi (wyszukiwanie szczegółów, różnic, układanie sekwencji),
• planowanie krok po kroku prostych działań (np. przygotowanie śniadania, układanie plecaka).

👉 Cel terapeutyczny: wspieranie procesów uczenia się i rozwijanie umiejętności szkolnych.

5. Integracja sensoryczna

• ścieżki sensoryczne (kamienie, piasek, dywaniki z różnymi fakturami),
• ćwiczenia proprioceptywne: przeciąganie liny, przenoszenie cięższych przedmiotów, zabawy w „pchanie ściany”,
• relaksacja z wykorzystaniem dźwięków natury i aromaterapii.

👉 Cel terapeutyczny: zwiększenie tolerancji na bodźce i poprawa komfortu funkcjonowania.

6. Trening niezależności i samoobsługi

• nauka ubierania się krok po kroku (metoda łańcuchowa),
• przygotowanie prostych posiłków,
• korzystanie z planu obrazkowego dnia.

👉 Cel terapeutyczny: budowanie poczucia sprawczości i kompetencji w codziennym życiu.

Ewaluacja programu

• obserwacje nauczyciela i terapeuty,
• dziennik zajęć rewalidacyjnych,
• rozmowy z rodzicami,
• skale oceny funkcjonalnej (np. VB-MAPP, PEP-3, SCERTS).

👉 Ewaluacja prowadzona co 3 miesiące umożliwia dostosowanie programu do aktualnych potrzeb ucznia.

Inspiracja psychologiczna

Jak pisał Lev Vygotsky: „To, co dziecko potrafi zrobić dziś z pomocą, jutro będzie umiało zrobić samodzielnie.”
Indywidualny program rewalidacyjny to nie tylko wsparcie edukacyjne, ale droga do budowania samodzielności, poczucia wartości i wewnętrznej siły ucznia z autyzmem.

Najczęściej zadawane pytania

1. Kto tworzy indywidualny program zajęć rewalidacyjnych?
Najczęściej nauczyciel prowadzący zajęcia rewalidacyjne we współpracy z psychologiem, pedagogiem specjalnym i rodzicami dziecka.

2. Jak długo powinien trwać taki program?
Zazwyczaj tworzony jest na rok szkolny, z regularną ewaluacją i aktualizacją co najmniej raz w semestrze.

3. Czy program rewalidacyjny różni się od IPET?
Tak – IPET obejmuje całość pracy dydaktyczno-terapeutycznej, natomiast program rewalidacyjny koncentruje się na specjalistycznych zajęciach wspierających rozwój dziecka.

#arkusz #ASD #Asperger #aspiepozytywni #AspieZaklinaczka #autyzm #czytanie #dostosowanie #edukacja #emocje #IPET #kolorowanie #komunikacja #lekcja #logopedia #metody #MikiLittleAspie #mindfulness #motoryka #mowa #pedagog #percepcja #pozytywnyprzekazwspektrum #premium #przedszkole #psycholog #relaksacja #rewalidacja #rozwój #scenariusz #sensoryka #SI #społeczne #SylwiaBagińska #szkoła #terapia #uczeń #umiejętnościspołeczne #uwaga #uważność #zabawa #zajęcia #ZespółAspergera #zmysły #ćwiczenia