Dane te sugerują ponadto, iż pacjenci przyjmujący dawki dzienne poniżej tego progu nie mają zwiększonego ryzyka MACE w porównaniu z pacjentami nieprzyjmującymi glikokortykosteroidów (GKS).
– Wcześniejsze badania wykazały, iż istnieje zależny od dawki wzrost ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny i zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych (CV) powyżej dawki 7,5 do 8 mg prednizolonu, ale kwestia, czy istnieje dawka bezpieczna dla układu sercowo-naczyniowego, oraz czas trwania terapii glikokortykosteroidami pozostają tematem debaty – stwierdziła w wypowiedzi dla Medscape Medical News prof. dr Lai-Shan Tam z Uniwersytetu w Hongkongu.
Inne badania GKS i ryzyka sercowo-naczyniowego wśród pacjentów z RZS przyniosły sprzeczne wyniki, zwłaszcza w przypadku małych dawek glikokortykosteroidów. Wyniki badania z 2020 r. opublikowanego w „PLOS Medicine” sugerują, iż pacjenci z kilkoma chorobami zapalnymi o podłożu immunologicznym – w tym RZS – i którzy przyjmowali mniej niż 5 mg dawki równoważnej prednizolonowi dziennie, mieli o 74 proc. większe ryzyko wystąpienia zaburzeń sercowo-naczyniowych z jakiejkolwiek przyczyny, w porównaniu z osobami, które nie stosowały takich terapii.
Jednak wyniki badania z 2021 r. opublikowane w „Annals of the Rheumatic Diseases” sugerują, iż dzienna dawka prednizonu wynosząca 4 mg lub mniej nie zwiększała liczby zdarzeń sercowo-naczyniowych w okresie od 6 miesięcy do 1 roku.
– Te sprzeczne wyniki były głównie spowodowane niepełną kontrolą zmiennych zakłócających, takich jak brak dostosowania do poziomów białka C-reaktywnego (CRP). Nasze badanie miało na celu wykorzystanie analitycznego podejścia opartego na dużych zbiorach danych w celu określenia wpływu ogólnoustrojowej dawki i czasu trwania GKS na ryzyko poważnych niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych u pacjentów z RZS, przy jednoczesnym kontrolowaniu ogólnoustrojowego stanu zapalnego, tradycyjnych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego i innych terapii – stwierdziła prof. Tam.
Nasunęło się pytanie o bezpieczną dawkę glikokortykosteroidów. Chcąc odpowiedzieć na nie, zespół badawczy wykorzystał miejską bazę danych opieki zdrowotnej. Klinicyści przebadali pacjentów z RZS, którzy nie mieli poważnych niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych w wywiadzie w latach 2006–2015 i obserwowali ich do końca 2018 roku. Pierwszorzędowym punktem końcowym było pierwsze wystąpienie MACE, zdefiniowanego jako połączenie zawału mięśnia sercowego (MI), niestabilnej dławicy piersiowej, udaru niedokrwiennego lub krwotocznego naczyniowo-mózgowego, przemijający napad niedokrwienny, na koniec zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych.
Analiza obejmowała 12 233 pacjentów z RZS i ponad 105 826 osobolat obserwacji. Średni czas obserwacji wynosił 8,7 roku. W okresie badania 860 pacjentów miało swój pierwszy poważny niepożądany epizod sercowo-naczyniowy. Po uwzględnieniu czynników zakłócających stwierdzono, iż dzienna dawka prednizolonu wynosząca 5 mg lub więcej podwoiła ryzyko wystąpienia MACE w porównaniu z osobami niestosującymi glikokortykosteroidów. Ryzyko MACE wzrastało o 7 proc. miesięcznie.
Dzienne dawki mniejsze niż 5 mg nie były związane z wyższym ryzykiem MACE, ale konieczne są dalsze badania, aby zrozumieć, czy te niskie dawki są skuteczne klinicznie.
– Wyniki badań sugerują, iż bardzo niska dawka glikokortykosteroidów (mniej niż 5 mg prednizolonu dziennie) może być neutralna pod względem ryzyka sercowo-naczyniowego. Jednak konieczna jest dalsza ocena w celu ustalenia, czy ta dawka jest terapeutyczna. Istnieją też inne potencjalne skutki uboczne, takie jak utrata masy kostnej, należy również wziąć pod uwagę zwiększone ryzyko infekcji, dyslipidemię i hiperglikemię – zauważyła prof. Tam.
Zarówno American College of Rheumatology, jak i European Alliance of Associations for Rheumatology przyznają, iż u niektórych pacjentów z RZS mogą być konieczne krótkotrwałe terapie glikokortykosteroidami, ale kładą nacisk na stosowanie najmniejszej niezbędnej dawki przez możliwie najkrótszy okres ze względu na znaną ich toksyczność.
– Zalecamy zaprzestanie terapii glikokortykosteroidami, gdy tylko będzie to klinicznie wykonalne, zgodnie z poprzednimi zaleceniami, do czasu dalszego zbadania tych kwestii – podsumowała Tam.
Opracowanie: Marek Meissner
