Gaslighting – co to jest i jak się przed nim bronić?

Gaslighting po polsku to podważanie rzeczywistości. Jest to forma manipulacji emocjonalnej, w której wprowadza się drugą osobę w stan dezorientacji. Gaslighting w związku lub innej sferze życia to znęcanie się emocjonalne, które powoduje osłabienie zdolności oceny sytuacji przez ofiarę. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, jak rozpoznawać manipulacyjne zachowania i skutecznie się przed nimi bronić.

Gaslighting – co to jest?

Gaslighting w pracy, związku lub innej dziedzinie życia to rodzaj przemocy psychicznej, w której osoba manipulowana z biegiem czasu przestaje ufać swoim własnym osądom. Skutkiem tego może być m.in. lęk, brak zaufania do własnej pamięci i sposobu postrzegania rzeczywistości.

Czy ktoś w Twoim życiu ciągle wprowadza Cię w stan dezorientacji, czy zwątpienia we własne zdolności i sprawia, iż przestajesz wierzyć w swoje przekonania lub to, co zobaczyłeś? jeżeli tak, to możliwe, iż jesteś ofiarą gaslightingu. Gdy ta manipulacyjna technika jest stosowana regularnie i metodycznie, może doprowadzić to tego, iż zaczniesz kwestionować własne zdrowie psychiczne. Wtedy manipulator całkowicie przejmie nad Tobą kontrolę.

Gaslighting po polsku można określić kwestionowaniem rzeczywistości, negowaniem faktów. Nazwa pochodzi od sztuki teatralnej „Gas Light”, która opowiada o mężczyźnie, który wmówił swojej żonie, iż jest chora psychicznie. Sprawdź też nasz wpis: Manipulacja emocjonalna. Jak ją rozpoznać?

Po co ktoś stosuje gaslighting?

Głównym celem stosowania gaslightingu często jest uzyskanie jakiejś korzyści. Może to być uzyskanie lepszego statusu społecznego, bardziej sprzyjającej sytuacji życiowej lub lepszej pozycji zawodowej. Powodem, dla którego ktoś może zdecydować się na gaslighting w związku jest też poczucie władzy i kontroli. Gaslighter (osoba stosująca tę manipulacyjną technikę) chcąc zdobyć przewagę nad partnerem lub partnerką, zaczyna negować jej doświadczenia zmysłowe lub bagatelizować uczucia. Poprzez tworzenie atmosfery dezorientacji i lęku, gaslighter zyskuje przewagę emocjonalną, co znacznie ułatwia mu manipulację i realizację celów. Gaslighting w pracy może też występować, gdy osoba posługująca się tą formą manipulacji stara się za wszelką cenę ukryć swoje błędy, wady lub nieodpowiednie zachowania. Przez przekręcanie faktów, przypisywanie winy współpracownikowi i podważanie jego umiejętności oceny sytuacji, gaslighter unika konsekwencji i odpowiedzialności oraz utrzymuje kontrolę nad narracją.

Warto też przeczytać artykuł: Co to jest narcyzm?

Jak rozpoznać gaslighting?

Rozpoznanie gaslightingu może być wyjątkowo trudne, ponieważ gaslighter umiejętnie wprowadza ofiarę w stan dezorientacji. Istnieje jednak kilka oznak, na które warto zwrócić uwagę, aby być bardziej świadomym, iż to, czego doświadczamy ze strony drugiej osoby to potencjalny gaslighting. Przykłady użycia tej techniki manipulacyjnej wymienione poniżej sprawią, iż będziesz wiedział, jak rozpoznać gaslighting.

Gaslighting – przykłady

• Podważanie percepcji – gaslighter neguje i minimalizuje Twoje obserwacje, doświadczenia i to, co wyraźnie czujesz. Będzie twierdził, iż źle pamiętasz wydarzenia, iż przekręcasz fakty lub jesteś przewrażliwiony/a.

• Dezinformacja i zakłamywanie faktów – manipulator będzie przekazywał nieprawdziwe lub wyolbrzymione informacje. Należeć do nich mogą fałszywe oskarżenia pod Twoim adresem, zmieniony kontekst wydarzeń. Ma to na celu wprowadzić Cię w błąd i zaburzyć Twoje postrzeganie rzeczywistości.

• Sugerowanie problemów ze zdrowiem psychicznym – gaslighter może sugerować, iż jesteś niestabilny emocjonalnie lub, iż jesteś chory psychicznie, aby podważyć Twoją wiarygodność i zaprzeczyć temu, co naprawdę czujesz.

• Izolacja społeczna – osoba stosująca gaslighting będzie dążyła do odizolowania Cię od ludzi. Może twierdzić, iż mają wobec Ciebie złe intencje i nie można im ufać. Wszystko po to, aby osłabić Twoje zewnętrzne źródła wsparcia.

• Wywoływanie poczucia winy i wstydu – przypisywanie Ci winy za błędy i wszelkie niepowodzenia w relacji oraz twierdzenie, iż jesteś niedostatecznie dobry na coś lub godny czegoś to kolejna broń gaslightera, której istnienia musisz mieć świadomość.

Jeśli masz podejrzenia, iż ktoś stosuje wobec Ciebie gaslighting ważne, aby poszukać wsparcia i porozmawiać z zaufanymi osobami, terapeutą lub specjalistą, który będzie wiedział, w jaki sposób najlepiej pomóc. Bezpiecznym miejscem, do którego możesz się zgłosić w każdej chwili, jest Dolnośląskie Centrum Psychiatrii i Psychoterapii. W SUPER-ego podpowiemy skuteczne metody radzenia sobie, choćby z sytuacją, która pozornie może wydawać się beznadziejna i bez wyjścia.

Gaslighting – jak się bronić?

Aby obronić się przed gaslightingiem, najpierw musisz zdobyć wiedzę na temat tego, w jaki sposób działa ta technika manipulacji. Dzięki temu znacznie zwiększysz czujność na sygnały, które mogą świadczyć o gaslightingu w relacjach.

Jak jeszcze możesz się obronić? Nie daj się izolować i buduj wsparcie społeczne, aby zawsze mieć wokół siebie godnych zaufania ludzi, którzy Cię wspierają i wierzą w Twoje doświadczenia.

Jeśli czujesz, iż sytuacja Cię przerasta – zasięgnij profesjonalnej pomocy. Skorzystaj z pomocy terapeuty, który pomoże Ci jeszcze lepiej zrozumieć całą sytuację oraz zbudować skuteczne strategie obronne, które będą miały za zadanie pokonać gaslighting.

Jak udowodnić fakty, które są podważane przez gaslightera? W tym celu warto gromadzić konkretne dowody (wiadomości, e-maile, nagrania czy notatki). Posiadanie namacalnych potwierdzeń tego, co miało miejsce, zawsze pomoże Ci przeciwdziałać manipulacji.