W wyżej wspomnianej sytuacji klinicznej należy rozpocząć leczenie przeciwzakrzepowe, aby zmniejszyć ryzyko nawrotu udaru. w tej chwili brakuje jednak jasnych wytycznych dotyczących tego, kiedy je rozpocząć, a główną obawą pozostaje domniemane ryzyko transformacji do postaci krwotocznej udaru. Jak w wielu przypadkach, także i w tym z pomocą przychodzi nauka.
Międzynarodowy zespół naukowców przeprowadził badanie obejmujące 2013 dorosłych pacjentów z udarem niedokrwiennym w przebiegu migotania przedsionków (37 proc. z niewielkim obszarem niedokrwienia, 40 proc. z umiarkowanym i 23 proc. z dużym), których przydzielono losowo w stosunku 1:1 do wczesnej antykoagulacji (w ciągu 48 godzin po niewielkim lub umiarkowanym udarze lub w dniu 6. lub 7. po dużym) lub późniejszej antykoagulacji (dzień 3. lub 4. po niewielkim udarze, dzień 6. lub 7. po umiarkowanym lub 12., 13. lub 14. dzień po dużym). Główne cele badaczy obejmowały ocenę nawrotowości udaru, obecności zatorowości systemowej, dużego krwawienia pozaczaszkowego, objawowego krwotoku śródczaszkowego lub zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w ciągu 30 dni po randomizacji.
Jedno z wyżej wymienionych wystąpiło u 2,9 proc. chorych w grupie wczesnego leczenia i 4,1 proc. w grupie późniejszego; różnica 1,2 proc. okazała się istotna statystycznie. Nawracający udar niedokrwienny wystąpił u 1,4 proc. osób w pierwszej i 2,5 proc. z drugiej grupy po 30 dniach; odsetek ten wynosił odpowiednio 1,9 proc. oraz 3,1 proc. po 3 miesiącach. Wczesne włączenie leczenia antykoagulacyjnego nie zwiększało istotnie krótkoterminowego ryzyka objawowego krwotoku śródczaszkowego, który wystąpił u 0,2 proc. uczestników w obu grupach po 30 dniach.
Ten ostatni fakt, zdaniem autorów, okazał się najważniejszym odkryciem, gdyż – jak wspomniano na wstępie – był on głównym zmartwieniem związanym z wczesnym rozpoczęciem antykoagulacji. Powyższe różnice procentowe między wczesną a opóźnioną antykoagulacją wydają się niewielkie, jednak patrząc na dużą częstość choroby oraz ciężkość opisanych wyżej stanów, wydaje się, iż badanie ELAN może zmienić dotychczasowe postępowanie.
Opracowanie: lek. Damian Matusiak
