Duszność jest jednym z głównych i w opinii pacjentów jednym z najbardziej dojmujących objawów przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). To za prawą narastającej duszności komfort życia pacjentów się pogarsza.
- Duszność – subiektywny objaw
- Skala mMRC
- Skurcz oskrzeli w zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych
- Przyczyny duszności
- Jak radzić sobie z dusznością?
- Jak reagować na nagłą duszność?
Duszność – subiektywny objaw
Jednym z głównych objawów POChP jest duszność. Ma ona charakter subiektywny. – To oznacza tyle, iż zarówno jej charakter, jak i stopień nasilenia może ocenić tylko osoba, której duszność dotyczy – wyjaśnia dr n. med. Joanna Mazurek na kanale Oddychajmy w serwisie Youtube.
Duszność nasila się wraz z postępem choroby, choć nie zawsze koreluje ze zmianami w badaniu spirometrycznym.
– Najczęściej chorzy opisują duszność jako nieprzyjemny dyskomfort oddechowy, któremu towarzyszy uczucie lęku, bezradności, zagrożenia życia. Z czasem powtarzające się duszności mogą powodować lub nasilać również zaburzenia depresyjne – wyjaśnia dr Joanna Mazurek.
Skala mMRC
W praktyce klinicznej, aby zorientować się na ile duszność zaburza codzienne życie chorego, stosuje się punktową skalę oceny duszności, tzw. skalę mMRC.
Skala mMRC wyróżnia 5 stopni nasilenia duszności:
0 – duszność występuje jedynie podczas dużego wysiłku fizycznego
1 – duszność występuje podczas szybkiego marszu po płaskim terenie lub wchodzenia na niewielkie wzniesienia
2 – z powodu duszności chory chodzi wolniej niż rówieśnicy lub idąc we własnym tempie po płaskim terenie musi się zatrzymać dla nabrania tchu
3 – po przejściu 100 m lub po kilku minutach marszu po płaskim terenie chory musi się zatrzymać dla nabrania tchu.
4 – duszność uniemożliwia choremu opuszczanie domu lub występuje przy ubieraniu się lub rozbieraniu.
Innymi słowy u chorych na POChP duszność jest ściśle powiązana z wysiłkiem. A więc naturalnym odruchem staje się u pacjenta odczuwającego duszność ograniczenie wysiłku fizycznego, a choćby rezygnacja z naturalnej aktywności.
– W ujęciu długofalowym nie przynosi to jednak korzyści – zaznacza dr Joanna Mazurek.
Skurcz oskrzeli i zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych
U części chorych powodem napadów duszności może być skurcz oskrzeli lub zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych. Takie sytuacje najczęściej mają miejsce w trakcie nasilania się objawów, w stanie tzw. zaostrzenia, u chorych z jednoczesną astmą lub cechami nadreaktywności oskrzeli. Czyli w sytuacji, gdy oskrzela reagują skurczem na różne czynniki zewnętrzne.
W zaawansowanych stadiach przewlekłej obturacyjnej choroby płuc lub przy zaostrzeniach dodatkowym problemem pacjenta staje się zmęczenie mięśni oddechowych – wówczas ulgę może przynieść włączenie do terapii wentylacji mechanicznej – sesji wspomagania oddechu u pacjenta dzięki respiratora.
Przyczyny duszności
W dużym uproszczeniu można powiedzieć, iż choć pierwotna przyczyna duszności umiejscowiona jest w płucach, to w jej powstawanie zaangażowany jest również układ nerwowy, mięśnie i układ krążenia.
– Skomplikowany i niejednorodny mechanizm duszności u chorych powoduje iż leczenie tego objawu powinno być ustalane indywidualnie, ponieważ nie ma jednej recepty na postępowanie w takich sytuacjach – wyjaśnia dr Joanna Mazurek.
Jak radzić sobie z dusznością?
Po pierwsze, zmniejszyć ryzyko pojawiania się objawów POChP. Czyli nie palić i dbać o kondycję. jeżeli pacjent ma już przepisane leki, należy je przyjmować ściśle według wskazań lekarza. Najlepiej o stałych porach. Zaleca się również, aby pacjenci unikali infekcji i szczepili się przeciwko grypie i pneumokokom.
– W razie nagłej duszności można zażyć tzw. lek doraźny. Podczas wizyty lekarskiej warto zapytać lekarza, który ze stosowanych leków ma takie zastosowanie. I ten lek pacjent powinien zawsze mieć przy sobie – doradza dr Joanna Mazurek.
Jak reagować na nagłą duszność?
- Jeśli nagła duszność pojawia się w czasie wysiłku – zwolnij lub zatrzymaj się.
- Postaraj się nie panikować, ponieważ lęk nasila hiperwentylację.
- Wykonaj kilka ćwiczeń oddechowych.
- Jeśli napadom towarzyszą duże zaburzenia lękowe, zasięgnij pomocy lekarza – być może wskazana będzie pomoc psychologa.
- Jeśli masz lek wziewny rozkurczający oskrzela do stosowania doraźnego, zażyj odpowiednią dawkę.
– Ważne, aby nie bagatelizować napadów duszności. Warto zastanowić się, jak zapobiec dusznościom w przyszłości, być może wspólnie z lekarzem – podsumowuje specjalistka.
Źródła:
- Kanał YT Oddychajmy, materiał z udziałem dr n. med. Joanny Mazurek: https://www.youtube.com/embed/3zmv6RWKtv0
- Skala mMRC – https://www.mp.pl/interna/table/B16.1.11-1.
