Leki recepturowe odgrywają znaczącą rolę w terapii łagodnych postaci łuszczycy. Wybór odpowiedniego składu zależy przede wszystkim od miejsca występowania zmian chorobowych.
Łuszczyca skóry owłosionej
W przypadku leczenia zmian chorobowych ulokowanych na skórze owłosionej zastosowanie znajdują przede wszystkim leki o działaniu zmiękczającym i złuszczającym. Ma to związek z częstym występowaniem parakeratotycznych łusek w tej postaci łuszczycy. Do surowców recepturowych o działaniu keratolitycznym zalicza się kwas salicylowy oraz mocznik.
Mocznik stosowany miejscowo wykazuje w zależności od stężenia działanie zmiękczające oraz nawilżające (10-20%) oraz złuszczające (30% i więcej). Według Farmakopei Polskiej kwas salicylowy jako środek keratolityczny zwykle stosuje się w stężeniu 10% (maks. 20%), zaś jako środek dezynfekujący stosowany jest w stężeniach od 1-3% (maks. 10%).
Na ogniska na skórze głowy pozbawione łuski stosuje się glikokortykosteroidy miejscowe o średniej i dużej sile działania. Przypomnijmy, iż stosowane w recepturze hormony glikokortykosteroidowe takie jak hydrokortyzon oraz prednizolon należą do związków o najsłabszej sile działania.
Leczeniem rekomendowanym w terapii skóry owłosionej głowy jest stosowanie żeli zawierających pochodne witaminy D3 w połączeniu z glikokortykosteroidem. Leków tego nie należy stosować łączyć z lekami keratolitycznymi.
Łuszczyca skóry gładkiej
W tym przypadku również zastosowanie znajdują leki zawierające surowce keratolityczne, których zadaniem jest usunięcie łuski. Do najczęściej stosowanych środków w terapii miejscowej łuszczycy skóry gładkiej należą: cygnolina, glikokortykosteroidy i pochodne witaminy D3.
Żaden preparat gotowy obecny na polskim rynku nie zawiera cygnoliny. Jedynym sposobem na pozyskanie leków z tą substancją jest receptura apteczna. w tej chwili zapisywana jest przez lekarzy w stężeniach 0,1%, 0,125%, 0,2%, 0,5%, 1,0% i 2,0%.
Glikokortykosteroidy miejscowe o dużej i bardzo dużej sile działania charakteryzują się dobrą skutecznością w terapii skóry gładkiej, ale długoterminowe ich stosowanie wiąże się z ryzykiem wystąpienia miejscowych działań niepożądanych takich jak świąd, miejscowe pieczenie, ból skóry, miejscowe zmiany zanikowe skóry, rozstępy, teleangiektazja. Preparaty te dobrze jest stosować w skojarzeniu z pochodnymi witaminy D3.
Zobacz także: Wpływ podłoża na siłę działania leku z glikokortykosteroidami
Łuszczyca skóry twarzy
Zmiany łuszczycowe w obrębie skóry twarzy są powodem dużego dyskomfortu dla pacjentów a jednocześnie sprawiają duże trudności podczas terapii. Glikokortykosteroidy o małej lub średniej sile działania niosą ryzyko miejscowych działań niepożądanych, dlatego na skórę twarzy należy je stosować jedynie w terapii krótkoterminowej. Należy zwrócić szczególną uwagę, wydając duże ilości leków recepturowych zawierających hydrokortyzon oraz prednizolon, czy pacjent jest adekwatnie poinformowany o sposobie stosowania tych leków. Dobrymi i bezpiecznymi preparatami do stosowania na skórę twarzy, mimo braku rejestracji w łuszczycy, są inhibitory kalcyneuryny.
Sprawdź: Hydrokortyzon − niezgodności i zastosowanie
Łuszczyca fałdów skóry
To rzadka postać łuszczycy. Zastosowanie znajdują tutaj przede wszystkim miejscowe stosowanie glikokortykosteroidów o małej i średniej sile działania. Off-label stosuje się także inhibitory kalcyneuryny. W uzasadnionych przypadkach także leki o działaniu przeciwbakteryjnym oraz przeciwdrożdżakowym. Na łuszczycę fałdów nie powinno stosować się cygnoliny.
Przeczytaj: Maść z cignoliną – adekwatności ditranolu
Łuszczyca stóp i dłoni
Leczenie łuszczycy dłoni i stóp przysparza wiele trudności. Podstawą leczenia jest stosowanie leków keratolitycznych i silnych glikokortykosteroidów. Preparaty te są często wykorzystywane w terapii łączonej. Alternatywną formą leczenia łuszczycy dłoni i stóp jest miejscowa fotochemoterapia.
Autor: mgr farm. Arkadiusz Przybylski
Bibliografia:
- Nowicki R., Szczerkowska-Dobosz A., ABC łuszczycy Łuszczyca w pytaniach i odpowiedziach, Poznań, Termedia,
- Polakowska D., Leki recepturowe stosowane w łuszczycy [online], [dostęp: 08.05.2021], Dostępny w Internecie: https://receptura.pl/masc-z-cignolina-wlasciwosci-ditranolu/
- Rydzik-Strzemska E., Strzemski M., Mocznik − zastosowanie w medycynie [on-line], [dostęp: 08.05.2021], Dostępny w Internecie: https://receptura.pl/mocznik-zastosowanie-w-medycynie/
- Rydzik-Strzemska E., Strzemski M., Kwas salicylowy − zastosowanie i wygląd [on-line], [dostęp: 08.05.2021], Dostępny w Internecie: https://receptura.pl/kwas-salicylowy-zastosowanie-i-wyglad/
