Kiedy mówimy o niektórych rodzajach diet, pierwszą rzeczą, o której należy pomyśleć, jest ich cel. W tym kontekście dieta klimatyczna jest jedną z tych nielicznych diet, dla których priorytetem jest „całość”, a nie tylko pojedyncza osoba. Innymi słowy, chroni nie tylko zdrowie, ale także stan planety. Na czym konkretni polega?
Osoby, które przyjmują ten model diety, świadomie starają się, aby spożywana przez nich żywność nie zwiększała globalnego ocieplenia. Jej produkcja, przetwarzanie i transport nie wymaga dużych ilości ziemi ani wody, nie emituje gazów cieplarnianych i nie zakwasza m.in. oceanów.
Czym jest dieta klimatyczna?
Dieta klimatyczna, zwana także „dietą planetarną”, polega na uwzględnieniu w planie żywieniowym tych pokarmów, które unikają szkodliwych skutków zmian klimatycznych lub je minimalizują. Efekty te stają się coraz bardziej widoczne i obejmują:
- Globalne ocieplenie
- Rozprzestrzenianie się chorób
- Topnienie lodowców
- Wzrost szkodników
- Nasilenie burz
- Zwiększone fale upałów
- Zmiany ekosystemu
Ponieważ propozycja nie wiąże się z przestrzeganiem ścisłych zaleceń, jest łatwiejsza do wprowadzenia niż restrykcyjne diety. Jej celem jest spożywanie żywności, która nie przyczynia się do szkód w środowisku.
Uprawa, przetwarzanie i marketing to wszystkie aspekty, które są brane pod uwagę. Chodzi o to, aby unikać produktów, które w taki czy inny sposób powodują silny wpływ na środowisko. W tym celu unika się również stosowania pojemników nieulegających biodegradacji lub takich, które wytwarzają gazy cieplarniane.
Według Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) pogorszenie stanu środowiska zwiększa ryzyko dla zdrowia publicznego.
Niektóre choroby, takie jak między innymi schorzenia układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, zagrożenia dla zdrowia psychicznego, czy udar cieplny, mogą wynikać z ekstremalnych zjawisk meteorologicznych i zmian klimatycznych.
Eksperckie badanie oceniło 15 grup żywności i wykazało, iż pokarmy o najmniejszym wpływie na środowisko zmniejszają ryzyko śmierci i niektórych chorób przewlekłych.
Ponadto żywność kojarzona z lepszym zdrowiem, taka jak owoce, produkty pełnoziarniste, warzywa, oliwa z oliwek i orzechy, ma niewielki wpływ na środowisko. W przypadku źródła białka zwierzęcego sugeruje się ryby zamiast mięsa czerwonego i przetworów mięsnych.
Zdrowa żywność o niskim wpływie na środowisko
Należy wyjaśnić, iż dieta klimatyczna nie opiera się na tych samych zasadach, co dieta wegańska. Dokonuje natomiast selekcji tych warzyw, które mają mniejszy wpływ na środowisko, a ponadto pozostawia miejsce na żywność pochodzenia zwierzęcego.
Produkty, które pozostawiają większy ślad ze szkodą dla środowiska, są odrzucane. Żywność, która wymaga transportu lotniczego lub pakowana w plastik, również nie znajduje się na zalecanej liście.
Rośliny strączkowe
Cechą charakterystyczną między innymi fasoli, grochu, ciecierzycy, soczewicy jest to, iż są w stanie wzbogacić glebę w składniki odżywcze i poprawić jej strukturę. Ponadto jest to rodzaj uprawy, która wymaga niewielkiej ilości wody do swojego wzrostu.
Z tego powodu Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) podkreśla, iż te uprawy pomnażają inne. Ponadto zmniejszają ryzyko zanieczyszczenia wody i emisji gazów cieplarnianych, ponieważ nie wymagają nawozów syntetycznych.
Jeśli chodzi o ich wpływ na zdrowie, wchodzą w zakres zdrowej diety. W 2021 roku kontrolowane badanie wykazało, iż spożywanie 150 gramów gotowanych roślin strączkowych dziennie poprawia ciśnienie krwi i skład ciała. Zmniejszają się choćby poziomy lipidów we krwi i markery stanu zapalnego.
Pełne ziarna
Pełne ziarna są bogate w nierozpuszczalny błonnik pokarmowy, ponieważ zawierają otręby. Podobnie jak wspomniane wcześniej strączkowe, brązowy ryż, jęczmień, owies, kukurydza, nie potrzebują dużych ilości wody, aby rosnąć.
W porównaniu z innymi pokarmami stwierdzamy, iż 1 kaloria pełnego ziarna wymaga tylko 0,13 galona wody do wzrostu. Tymczasem mięso wymaga 2,7 galona na kalorię, warzywa 0,35 galona, a owoce 0,55 galona.
Ponadto spożywanie tych produktów zmniejsza ryzyko chorób przewlekłych. Niedawna publikacja informuje o mniejszej częstości występowania chorób sercowo-naczyniowych, różnych rodzajów raka i cukrzycy typu 2, gdy spożywa się więcej tego typu ziaren.
Sądzimy, iż spodoba ci się również ten artykuł: Ćwiczenia fizyczne – wybierz odpowiednią porę dnia
Orzechy
Dwutlenek węgla (CO2) jest głównym czynnikiem zmian klimatycznych. Uprawy orzechów wytwarzają najmniejszą ilość dwutlenku węgla w porównaniu z innymi pokarmami białkowymi.
Aby wytworzyć 100 gramów białka z orzechów, emitowane jest łącznie 0,26 kilograma CO2. Dla porównania, 100 gramów białka z wołowiny generuje 49,89 kilograma CO2, z drobiu 5,7 kilograma CO2, a z jaj 4,21 kilograma.
Jednak te owoce potrzebują dużo wody do wzrostu. Stwierdzono, iż do wzrostu jednego migdała potrzeba 3,2 galona wody. Z tego powodu, pracując nad zmniejszeniem spożycia wody, zaleca się ograniczenie spożycia orzechów.
Sugeruje się następujące dzienne porcje:
- 1/4 szklanki posiekanych lub całych orzechów włoskich
- 1 szklanka mleka orzechowego
- 2 łyżki masła orzechowego
Kolejnym plusem orzechów jest ich wartość odżywcza i korzyści zdrowotne. Badanie z 2020 roku wykazało, iż ludzie, którzy jedzą co najmniej 1/2 uncji orzechów dziennie, wykazują mniejsze ryzyko zachorowania na choroby serca lub wypadków sercowo-naczyniowych.
Potrawy lokalne i sezonowe
Dieta klimatyczna promuje lokalne i sezonowe uprawy w celu ograniczenia przetwarzania, pakowania, transportu i zanieczyszczenia żywności.
W związku z tym Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (USDA) stwierdził, iż od 30 do 40% żywności produkowanej w tym kraju jest wyrzucana i gnije na wysypiskach śmieci. W procesie gnicia powstaje metan, jeden z gazów cieplarnianych.
Kiedy lokalne warzywa zbiera się w sezonie, ich witaminy i minerały również lepiej się zachowują, ze względu na zbiór w optymalnym momencie dojrzałości do spożycia. Ponadto skraca się czas ich transportu.
Grzyby
Grzyby charakteryzują się tym, iż rosną wśród odpadów innych upraw, na przykład na kłosach kukurydzy lub w łupinach orzechów. Zmniejsza to marnowanie żywności na wysypiskach.
Grzyby wymagają również minimalnych ilości gleby i wody do wzrostu. Podczas tego procesu uwalniają bardzo małe ilości CO2.
Ustalono również, iż 3 uncje grzybów dostarczają od 8 do 12% potasu, od 67 do 90% witaminy D i od 12 do 18% witaminy B2. Ponadto dostarcza tylko 1% całkowitej liczby kalorii.
Możesz być zainteresowany: 10 wskazówek, jak dbać o środowisko w domu
Produkty, które dieta klimatyczna zalecać ograniczyć
Żywność o największym wpływie na środowisko nie powinna wchodzić w skład diety klimatycznej. Poniżej omówimy je szczegółowo.
Czerwone mięso
Główną wadą czerwonego mięsa jest to, iż hodowla zwierząt produkuje 7,2 megaton CO2 rocznie, co odpowiada za 41% emisji gazów cieplarnianych.
Z drugiej strony Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zbadała możliwe rakotwórcze działanie tych mięs i zaleca ograniczenie ich spożycia.
Olej palmowy
Zmniejszenie spożycia oleju palmowego może zapobiec wylesianiu i rozpadowi siedlisk zagrożonych gatunków. Do uprawy palma oleista potrzebuje dużo ziemi.
Ponadto bardzo powszechnie występuje w przetworzonej żywności. Dlatego zmniejszenie upraw palmy zmniejszyłoby również naszą konsumpcje produktów uprzemysłowionych.
Produkty żywnościowe ultraprzetworzone
Żywność ultraprzetworzona charakteryzuje się dużą zawartością dodatku cukru i oleju palmowego. Ponadto znaczna część jest sprzedawana w plastikowych opakowaniach nieulegających biodegradacji.
Badanie z tego samego roku przyniosło interesujące odkrycie: na każde 10% kalorii pochodzących z ultra przetworzonej żywności przypada o 15% wyższe ryzyko śmierci.
Cukier
Oczywiste jest, iż uprawa trzciny cukrowej ma wpływ na ekosystem. Wymaga zużycia dużych ilości wody, przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza, emisji gazów cieplarnianych i zmniejsza bioróżnorodność.
Oprócz tego, nadmierne spożycie cukru może prowadzić do otyłości, chorób serca i cukrzycy typu II.
Jaki sposób gotowania zaleca dieta klimatyczna?
Wiemy już, jakie pokarmy włączyć, a jakich nie do diety klimatycznej. Ale jaki sposób je obrabiamy? W przypadku warzyw najlepszym sposobem jest spożywanie na surowo. Oszczędza to energię i nie emituje dwutlenku węgla.
W niektórych przypadkach, takich jak rośliny strączkowe i produkty pełnoziarniste, musisz je ugotować, aby zmiękły. W tym celu najlepiej użyć szybkowaru i ograniczyć pieczenie, ponieważ piekarnik jest najbardziej energochłonnym sprzętem kuchennym.
Przestrzegając diety klimatycznej pamiętaj, aby nie wyrzucać jedzenia i jak najlepiej wykorzystywać resztki. Ten rodzaj odpadów wytwarza 10% wszystkich gazów cieplarnianych.
W każdym przypadku należy zasięgnąć porady dietetyka. Ponieważ konieczne jest unikanie niektórych pokarmów, najlepiej jest uzyskać plan opracowany przez eksperta, aby zapobiec możliwym niedoborom żywieniowym.
