Zgodnie z informacjami opublikowanymi przez American Pregnancy Association, prawidłowo wykonany masaż w ciąży jest bezpieczny, o ile przeprowadza go terapeuta z odpowiednim przygotowaniem do pracy z kobietami w ciąży. Duże znaczenie ma zarówno znajomość przeciwwskazań, jak i dostosowanie technik do zmieniającej się fizjologii organizmu kobiety ciężarnej. Jakie zasady decydują o tym, iż masaż prenatalny jest rzeczywiście bezpieczny i kiedy warto zachować szczególną ostrożność?
Masaż w ciąży bez strachu. Kiedy naprawdę jest bezpieczny?
Choć wokół tematu masażu w ciąży narosło wiele mitów, praktyka fizjoterapeutyczna i aktualna wiedza medyczna są zgodne: masaż w ciąży może być bezpieczny, a w wielu przypadkach wręcz wskazany, o ile prowadzony jest przez specjalistę świadomego fizjologii ciąży i jej ograniczeń.
W pierwszym trymestrze zwykle zaleca się ostrożność, głównie z powodu naturalnie zwiększonego ryzyka poronienia. W kolejnych etapach ciąży (szczególnie od drugiego trymestru) masaż dla kobiet w ciąży może znacząco łagodzić objawy przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego, poprawiać krążenie i sprzyjać lepszemu snu.
Bezpieczeństwo zależy jednak nie tylko od techniki, ale i od wyczucia terapeuty. Doświadczony fizjoterapeuta wie, jak reaguje ciało ciężarnej: jak zmienia się napięcie tkanek, jakich stref unikać, jakie pozycje są komfortowe, a które mogą być obciążające. Dlatego powinien on respektować zarówno potrzeby pacjentki, jak i możliwe przeciwwskazania medyczne.
Kiedy lepiej zrezygnować z masażu w ciąży?
Mimo wielu zalet, masaż w ciąży nie zawsze jest wskazany. Istnieje szereg sytuacji klinicznych, w których rezygnacja z terapii dotykowej jest nie tylko rozsądna, ale wręcz konieczna. Przynajmniej do czasu konsultacji z lekarzem prowadzącym.
Do najczęstszych przeciwwskazań do masażu prenatalnego należą:
- ciąża wysokiego ryzyka,
- krwawienia z dróg rodnych lub plamienia o niewyjaśnionej etiologii,
- łożysko przodujące,
- nadciśnienie ciążowe lub stan przedrzucawkowy,
- zakrzepica żył głębokich (DVT) – zwłaszcza w aktywnej fazie,
- nasilone bóle brzucha niewiadomego pochodzenia,
- gorączka, infekcje ogólnoustrojowe,
- przedwczesne skurcze lub ryzyko porodu przedwczesnego.
Równie ważne są czynniki indywidualne, takie jak niepokój pacjentki, dyskomfort psychiczny lub brak zaufania do terapeuty. W takich przypadkach żadna technika nie będzie skuteczna, a masaż w ciąży może stać się źródłem napięcia zamiast ulgi.
Bezpieczny masaż w ciąży zaczyna się od doświadczonego terapeuty
Bezpieczny masaż w ciąży nie istnieje bez kompetentnej osoby, która go wykonuje. Fizjoterapeuta pracujący z kobietami ciężarnymi powinien być nie tylko technicznie sprawny, ale też świadomy fizjologii ciąży, zmian anatomicznych oraz psychologii pacjentki w tym szczególnym czasie.
Dobrego fizjoterapeutę rozpoznasz również po jego spokoju, opanowaniu i wysokiej kulturze osobistej. Jego komunikacja z Tobą będzie klarowna, pozbawiona poufałości, a jednocześnie nacechowana szacunkiem i uważnością.
Uwadze nie powinny też umknąć ukończone szkolenia specjalistyczne, które obejmują zagadnienia pracy z kobietą w ciąży i w połogu, a także praktyczne przygotowanie do pracy z pacjentką w zmienionym stanie fizjologicznym. Konieczna jest znajomość przeciwwskazań, umiejętność ich rozpoznania oraz odpowiedzialność w kwalifikowaniu pacjentki do zabiegu.
Jak powinien wyglądać masaż prenatalny, żebyś od początku czuła się bezpieczna i zaopiekowana?
W ciąży nic nie umyka uwadze ciała. Delikatny nacisk, niekomfortowa pozycja, a choćby sposób, w jaki ktoś mówi lub wchodzi do pomieszczenia, mają duże znaczenie. To naturalne. Organizm kobiety ciężarnej jest czujny, a intuicja wyostrzona.
Sam masaż prenatalny odbywa się najczęściej w pozycji leżenia na boku, odpowiednio zabezpieczonej np. specjalną poduszką ciążową, która podpiera brzuch, kolana i odciąża odcinek lędźwiowy. W późniejszych tygodniach, kiedy ucisk naczyń krwionośnych może powodować zawroty głowy, stosuje się pozycję siedzącą lub półsiedzącą. Terapeuta powinien nie tylko znać anatomię zmieniającego się ciała, ale również potrafić ją czytać w konkretnej sytuacji. Czasem wystarczy lekka zmiana kąta ułożenia bioder, by znacznie poprawić Twój komfort i przepływ krwi.
Zakres masażu kobiet w ciąży dostosowuje się indywidualnie. U niektórych pacjentem największym problemem będą napięcia w obrębie karku i barków, u innych ból w dolnym odcinku kręgosłupa. Często pojawiają się obrzęki kończyn dolnych, a wówczas masaż może objąć również stopy i łydki.
Brzuch? Tak, również może być masowany, ale wyłącznie w późniejszych tygodniach ciąży i przez terapeutę z odpowiednim doświadczeniem.
Rodzaje masażu kobiet w ciąży
Masaż relaksacyjny w ciąży skupia się na wyciszeniu układu nerwowego i redukcji napięć emocjonalnych. To odpowiednia forma pracy z ciałem w sytuacjach nadmiernego pobudzenia, trudności ze snem lub przewlekłego stresu.
W przypadku dolegliwości bólowych (zwłaszcza w obrębie odcinka lędźwiowego, obręczy biodrowej czy górnych partii pleców) w MobileMed wykonujemy masaż prenatalny o charakterze terapeutycznym. Prowadząc go z pełną kontrolą siły nacisku, poprawiamy u kobiet w ciąży ruchomość ciała, zmniejszamy napięcie mięśniowe i odciążamy struktur przeciążonych w wyniku zmieniającej się sylwetki.
Gdy przyszłe mamy zmagają się z obrzękami nóg (szczególnie w trzecim trymestrze), największe znaczenie terapeutyczne ma drenaż limfatyczny. To technika, która wspomaga krążenie płynów ustrojowych i łagodzi uczucie ciężkości kończyn dolnych.
Dla kobiet szczególnie wrażliwych na bodźce fizyczne lub w stanie zwiększonego napięcia tkankowego, dobrą alternatywą może być terapia powięziowa. Choć subtelna w odczuciu, pozwala pracować głęboko i skutecznie z napięciami, które nie zawsze są dostępne poprzez klasyczne techniki.
W MobileMed zadbaliśmy również o komfort organizacyjny. Terapeuta przyjeżdża do domu pacjentki wyposażony w profesjonalny sprzęt i wszystko, co niezbędne do przeprowadzenia bezpiecznego masażu. Dzięki temu przyszła mama nie musi dojeżdząc do gabinetu na własną rękę. Jest to szczególnie ważne w zaawansowanej ciąży, w której przemieszczanie bywa fizycznie obciążające.
Dla wielu kobiet równie ważne jest to, iż masaż mobilny odbywa się w znanym otoczeniu, a więc w przestrzeni, w której czują się swobodnie, bezpiecznie i w pełni u siebie. To przekłada się na jakość całej sesji, ale też na emocjonalny komfort. W terapii kobiet w ciąży ma to znaczenie równie duże jak technika czy pozycja.
Jak przygotować się do masażu w ciąży i o co warto zapytać przed wizytą?
W MobileMed pierwsza wizyta w z fizjoterapeutą lub masażystą zakresie masażu w ciąży bardzo często opiera się głównie na wywiadzie i spokojnym poznaniu potrzeb pacjentki. Szczególnie wtedy, gdy jest to pierwszy kontakt z masażem prenatalnym lub występują jakiekolwiek wątpliwości związane ze stanem zdrowia.
Rozmowa z terapeutą może trwać choćby 30-45 minut i obejmuje m.in. omówienie:
- przebiegu ciąży,
- dotychczasowych dolegliwości,
- preferencji pacjentki,
- ewentualnych przeciwwskazań.
Jeśli nie ma przeciwwskazań, wywiad można oczywiście połączyć z masażem. Warto jednak wcześniej telefonicznie ustalić, jaki będzie zakres pierwszego spotkania: czy ma to być konsultacja, pełna sesja terapeutyczn czy ich połączenie.
Jak się przygotować do masażu prenatalnego?
Na masaż w ciąży zabierz ze sobą:
- Aktualną dokumentację medyczną (jeśli masz zalecenia lub wyniki badań dotyczące przebiegu ciąży).
- Listę pytań lub objawów, które chcesz omówić. Warto je zapisać wcześniej, by o niczym nie zapomnieć.
- Komfortowy, luźny strój – najlepiej taki, który łatwo zdjąć lub odsunąć, bez uciskających elementów.
- Wodę i coś lekkiego do jedzenia po zabiegu (niektóre kobiety odczuwają senność lub spadek ciśnienia).
W dniu wizyty zjedz lekki posiłek na 1–2 godziny przed masażem, unikaj produktów ciężkostrawnych lub gazotwórczych, a także nawodnij organizm. Oprócz tego unikaj pośpiechu, planując czas tak, by mieć chwilę na spokojne wejście i wyciszenie po masażu.
Źródła:
American Pregnancy Association, Prenatal Massage Therapy, https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/pregnancy-health-wellness/prenatal-massage/.
