Choroba Hashimoto jest autoimmunologiczną chorobą tarczycy. W jej przebiegu dochodzi do zapalenia tego gruczołu i uszkodzenia go. W konsekwencji może rozwinąć się niedoczynność tarczycy. Dochodzi wówczas do niedoboru lub nieprawidłowego działania hormonów tarczycy (T3 – trójjodotyronina oraz T4- tyroksyna).
Hashimoto dotyka zdecydowanie częściej kobiet niż mężczyzn. Najwyższy poziom zachorowalności przypada na wiek 30-50 lat. Możliwych przyczyn choroby Hashimoto jest kilka, choć na ten moment nie znamy ich do końca. Pierwszą z nich stanowią czynniki żywieniowe (niedobory istotnych witamin i składników mineralnych np. niedobór witaminy D, niedobór selenu, nieprawidłowa podaż jodu). Drugim czynnikiem są inne choroby autoimmunologiczne, które mogą współwystępować z chorobą Hashimoto np. cukrzyca typu I, łuszczyca czy celiakia). Trzecim czynnikiem ryzyka rozwoju choroby są czynniki środowiskowe takie jak: infekcje wirusowe, palenie papierosów, długotrwały stres czy zanieczyszczenia środowiskowe, czyli powszechnie występujące związki toksyczne. Mogą one negatywnie oddziaływać na funkcje tarczycy. Wśród nich wymienia się: triklosan, półmetale, metale ciężkie, polichlorowane bifenyle (PCB) oraz bisfenol A.
Gdzie obecny jest bisfenol A i w jaki sposób może oddziaływać na człowieka?
Bisfenol A jest monomerem stosowanym w produkcji tworzyw poliwęglanowych.
Wykorzystuje się go w różnych formach tworzyw sztucznych np. przemyśle spożywczym, w przemyśle elektronicznym oraz w produkcji pojemników plastikowych, butelek na wodę, zabawek czy przyborów.
Szerokie zastosowanie bisfenolu A w przemyśle naraziło społeczeństwo na bliski z nim kontakt. Zagrożenie stanowi fakt, iż bisfenol A może przedostawać się z wyżej wymienionych produktów do produktów spożywczych.
Ekspozycja na bisfenol A
Jesteśmy narażeni na bisfenol A nie tylko drogą pokarmową. Bisfenol A może także przenikać do organizmu człowieka przez drogę oddechową oraz termalną. Używanie zanieczyszczonych kosmetyków może stanowić zagrożenie na skutek migracji bisfenolu A przez skórę. Jednym z głównych czynników (wspólnym dla wszystkich grup wiekowych) narażenia na tą substancję jest spożywanie żywności puszkowanej. Puszki powlekane są od wewnątrz powłoką ochronną, która w swoim składzie zawiera BPA (bisfenol). Jest to szczególnie niebezpieczne dla niemowląt karmionych w sposób sztuczny, czyli spożywających mleko w proszku. Produkt ten również pakowany jest puszkach zawierających w powłokach ochronnych BPA. Niemowlęta są jedną z najbardziej narażonych grup. Ich młody układ immunologiczny dopiero zaczyna się kształtować i nie jest gotowy do walki z takimi substancjami toksycznymi. Nierzadko skutki negatywnego oddziaływania bisfenolu A na organizm widoczne są dopiero wiele lat po narażeniu.
Co na temat bisfenolu A mówią badania naukowe?
Badania wykazują, iż bisfenol zawarty w smoczkach dla dzieci ma zdolność do migracji z plastikowych tarcz w smoczkach dziecięcych do lateksu oraz silikonu smoczka. W ten sposób z łatwością dostaje się do organizmu dziecka. Udowodniono również, iż bisfenol A w temperaturze pokojowej migruje z poliwęglanowych butelek do pożywienia (w stężeniach 0,2-0,3 mg/l) (Aliprandini P., 2011).
Inne badania przeprowadzone w populacji osób zamieszkałych w USA wykazały obecność bisfenolu A w moczu u 90% ludzi (Antonia M i wsp., 2008). Ranciére i wsp. przeprowadzili przegląd prac naukowych dotyczących wpływu bisfenolu A na ryzyko zaburzeń metabolicznych oraz kardiologicznych. Prace naukowe, które analizowano dotyczyły badań, w których mierzono poziom stężenia bisfenolu A w moczu. Wyniki wskazały na zależność między wyższym poziomem bisfenolu A w moczu a większym narażeniem na otyłość, nadciśnienie tętnicze oraz cukrzycę.
Co więcej, bisfenol A może być czynnikiem zaburzającym prawidłową pracę gospodarki hormonalnej i jednocześnie przyczyniać się do rozwoju chorób o podłożu autoimmunologicznym, w tym Hashimoto.
Wpływ bisfenolu A na choroby autoimmunologiczne
Bisfenol A ma zdolność generowania reaktywnych form tlenu, zmniejszania zdolności antyoksydacyjnej organizmu oraz osłabiania działalności enzymatycznej. Mowa tu o enzymach takich jak m.in: glutation, dysmutaza ponadtlenkowa, perokdydaza glutationowa i reduktaza glutationowa. Zakłócenie działania wyżej wymienionych enzymów może być czynnikiem, który przyczyni się do rozwoju mechanizmów autoimmunologicznych. Nadmiar reaktywnych form tlenu może również inicjować różne reakcje immunologiczne, które są związane z patogenezą choroby autoimmunologicznej.
Wpływ bisfenolu A na gospodarkę hormonalną
Bisfenol A to substancja, która ingeruje w funkcjonowanie gospodarki hormonalnej. Jej działanie polega na naśladowaniu estradiolu. Bisfenol A pobudza komórki laktotroficzne przysadki i promuje wydzielanie prolaktyny. Końcowym skutkiem tego mechanizmu jest hiperprolaktynemia. Prolaktyna z kolei aktywuje proliferację limfocytów T oraz produkcję cytokin. Cytokiny pobudzają namnażanie się i różnicowanie limfocytów B, które następnie przekształcają się do komórek plazmatycznych i rozpoczynają produkuję przeciwciał.
W ten sposób dochodzi do aktywacji chorób autoimmunologicznych.
Jak uniknąć potencjalnego negatywnego wpływu bisfenolu A na pracę tarczycy?
Przede wszystkim zmniejszając ekspozycję na bisfenol A w życiu codziennym.
Wystarczą proste codzienne wybory:
- Unikaj pojemników z tworzyw sztucznych do pakowania żywności. Wybieraj najlepiej szklane.
- Nie przechowuj produktów kwaśnych i gorących w plastikowych opakowaniach (bisfenol A w kontakcie z żywnością kwaśną i wysoką temperaturą staje się najbardziej szkodliwy).
- Jeśli to możliwe nie dotykaj paragonów ze sklepu, które również są źródłem bisfenolu A.
- Zrezygnuj całkowicie z palenia papierosów. Nie przebywaj także w otoczeniu osób, które palą. (Źródłem bisfenolu A jest także dym tytoniowy).
Podsumowanie
- Bisfenol A może przedostawać się do produktów spożywczych.
- Bisfenol A zaburza prawidłową pracę układu immunologicznego i może stanowić czynnik ryzyka chorób autoimmunologicznych (w tym Hashimoto).
- Bisfenol A ma zdolność naśladowania estrogenu. Zaburza w ten sposób prawidłowe funkcjonowanie gospodarki hormonalnej.
- Bisfenol A może przyczyniać się do rozwoju hiperprolaktynemii.
- Grupą szczególnie narażoną są niemowlęta, które karmione są w sposób sztuczny (puszki mlek dla niemowląt).
- Warto unikać pojemników i butelek z tworzyw sztucznych oraz nie przechowywać produktów kwaśnych, gorących w plastikowych opakowaniach.
Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.
Bibliografia:
- Rancière F, Lyons JG, Loh VH, et al. Bisphenol A and the risk of cardiometabolic disorders: a systematic review with metaanalysis of the epidemiological evidence. Environ Health 2015, 14: 46.
- Aliprandini P, Ferreira FB, Bertol LS, Kindlein Junior W. Comparison of design, materials selection and characterization of pacifiers produced in Brazil. Australas Med J 2011, 4(2): 76-80.
- Rogala D. i wsp., Bisfenol A – niebezpieczny związek ukryty w tworzywach sztucznych. Problemy Higieny i Epidemiologii. 2016, 97(3): 213-219.
- Antonia M. Calafat, Xiaoyun Ye, Lee-Yang Wong, John A. Reidy, Larry L. Needham. Exposure of the U.S. Population to Bisphenol A and 4-tertiary-Octylphenol: 2003–2004.
- Environ Health Perspect.116(1); 2008
- Woźniak M., Murias M., Ksenoestrogeny: substancje zakłócające funkcjonowanie układu hormonalnego. Ginekol Polska. 2008, 79, 785-790
- Pałczyński C., Łacwik P., Kupryś-Lipińska I., Związki hormonalnie czynne: źródła narażenia i skutki zdrowotne. Alergia.3,2018.
- Podgórska J., Toksyny a występowanie choroby Hashimoto, 2018.
- Zagrodzki P., Kryczyk J. Znaczenie selenu w leczeniu choroby Hashimoto. Postepy Hig Med Dosw (online). 2014; tom 68, 1129-1137.
- Kawicka A., Regulska-Ilow B. Metabolic disorders and nutritional status in autoimmune thyroid diseases. Postepy Hig Med Dosw. 2015, tom 69, 80-90.
Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.
