Czym jest kolagen?
Kolagen jest głównym składnikiem tkanki łącznej i znajduje się w skórze, kościach, ścięgnach, mięśniach czy stawach. To najważniejsze białko strukturalne, które stanowi aż 30% wszystkich białek w naszym ciele. Jest spoiwem komórek wielu narządów: serca, nerek, jelit, wątroby czy pęcherza. Znajdziemy go choćby w rogówce oka i szpiku kostnym. Włókna kolagenowe są wytrzymałe i odporne na rozciąganie, a jednocześnie niezwykle elastyczne. Stale znajdują się w procesie degradacji i syntezy - u młodych osób w ciągu roku dochodzi do wymiany kolagenu o masie choćby 3 kg. W procesie jego syntezy bierze udział m.in. insulina oraz hormony tarczycy. Produkcja tego niezwykłego białka zaczyna się zmniejszać po 25. roku życia, gwałtowanie spada po ukończeniu 50 lat, a stopniowo zanika po 60. roku życia. Reklama
Funkcje kolagenu w ludzkim organizmie
Kolagen pełni w organizmie wiele ważnych funkcji:
odpowiada za jędrność i elastyczność skóry oraz jej odpowiednie nawilżenie, bierze udział w procesie odnowy komórkowej; pozytywnie wpływa na kondycję włosów i paznokci; wchodzi w skład tkanki chrzęstnej, która odpowiada za prawidłową pracę stawów; bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, wspiera gojenie się ran; wspiera pracę układu immunologicznego - zapobiega przedostawaniu się drobnoustrojów do organizmu; zwiększa wchłanianie substancji odżywczych i gęstość kości; zmniejsza stany zapalne w organizmie.
Objawy niedoboru kolagenu
Zmniejszona produkcja kolagenu odpowiada za procesy starzenia się organizmu. Niedobory tego białka są zjawiskiem fizjologicznym po 60. roku życia. Zdarza się jednak, iż niedobory kolagenu występują u znacznie młodszych osób.
Objawy niedoboru kolagenu w organizmie:
pogorszenie kondycji skóry: pogłębienie się zmarszczek, wysuszenie i zwiotczenie skóry; bóle stawów i kręgosłupa: niedobór kolagenu zmniejsza produkcję mazi, która chroni stawy przed "ścieraniem się", co zwiększa to ryzyko zwyrodnień stawów i problemów z kręgosłupem; złamania kości, co wynika z mniejszej ich gęstości; problemy z krążeniem: niedobory kolagenu sprzyjają tworzeniu się złogów w naczyniach krwionośnych i prowadzą do miażdżycy; zaburzona praca jelit: pogorszenie ich regeneracji, zmniejszenie grubości wyściółki przewodu pokarmowego, nieszczelność jelit. Pojawiają się biegunki, zaparcia i bóle brzucha. osłabienie odporności i częstsze infekcje; niedokrwistość typu hemolitycznego (dochodzi do szybszego rozpadu czerwonych krwinek); trudniejsze gojenie się ran i owrzodzeń; osłabienie całego organizmu, zmęczenie i gorsze samopoczucie, stany depresyjne, problemy z pamięcią i koncentracją; pogorszenie kondycji włosów i paznokci, które stają się bardziej łamliwe. Włosy mogą znacznie szybciej wypadać, stają się suche i matowe; zmniejszenie wydolności fizycznej;
Przyczyny niedoboru kolagenu
Zmniejszona ilość kolagenu w organizmie wraz z wiekiem to naturalny proces fizjologiczny. Warto jednak wiedzieć, iż istnieje szereg czynników, które przyspieszają ten proces. Zalicza się do nich:
zaburzenia hormonalne; czynniki genetyczne; nadmierny wysiłek fizyczny (np. Częste wycieńczające treningi); przewlekły stres; zbyt dużą ekspozycję na promieniowanie UV; stosowanie używek, a w szczególności palenie papierosów; zanieczyszczenia środowiska; niedobór witamin A, C i E; dietę bogatą w węglowodany proste; choroby autoimmunologiczne.
Jak zwiększyć poziom kolagenu w organizmie?
Dieta bogata w kolagen i produkty zwiększające jego syntezę
Bogatym źródłem naturalnego kolagenu są ryby morskie, szczególnie tuńczyk, makrela, łosoś czy sardynki. Największe ilości tego wartościowego białka znajduje się w skórach i rybich łuskach. Warto więc regularnie przyrządzać zupy rybne lub włączyć do diety ryby, które można spożywać w całości, np. sardynki.
Kolagen znajdziemy też w zwierzęcych podrobach (przede wszystkim w wątróbce), mięsie wołowym (zwłaszcza żeberkach), bulionach przyrządzanych na kościach, galaretkach owocowych, mięsnych czy rybnych. Do syntezy kolagenu niezbędna jest witamina C, którą znajdziemy m.in. w zielonych warzywach (jarmuż, brukselka, szpinak) oraz cynk (jego bogatym źródłem są np. pestki dyni).
Suplementy z kolagenem
Suplementacja kolagenu powinna być skonsultowana z lekarzem. Korzystać powinny z niej zwłaszcza osoby starsze. Badania potwierdziły, iż kolagen rybi ma najbardziej zbliżoną strukturę do kolagenu ludzkiego, w związku z tym jest lepiej przez nas przyswajalny. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów z rybim kolagenem - można go przyjmować w postaci proszku czy tabletek. Naukowcy podkreślają jednak, iż suplementy diety znacznie gorzej wchłaniają się do organizmu niż naturalne składniki odżywcze znajdujące się w pokarmach.
Kolagen jest też częstym składnikiem kremów i innych kosmetyków do pielęgnacji skóry. Z kolei w przypadku stawów ulgę w bólu mogą przynieść iniekcje z kolagenem podawane bezpośrednio do stawu przez lekarza ortopedę.
Czytaj także:
Źródło:
Anna Nowicka-Zuchowska, Aleksander Zuchowski (2019). Kolagen - rola w organizmie i skutki niedoboru, "Lek w Polsce" vol. 29 nr 11/12’19 (342/343)
