Miliony Polaków korzystają z ubezpieczenia zdrowotnego, które zapewnia dostęp do lekarzy, specjalistów, rehabilitacji i refundowanych leków. NFZ finansuje także hospitalizacje i badania diagnostyczne, co dla wielu jest ogromnym wsparciem. Trudno wyobrazić sobie codzienność bez tego systemu. Jednak nie każdy wie, iż prawo do świadczeń nie jest bezterminowe. W określonych sytuacjach już po miesiącu pacjent może zostać zmuszony do pokrywania kosztów leczenia z własnej kieszeni.
REKLAMA
Zobacz wideo Dwa wielkie mity o ZUS. "To się nazywa społeczeństwo, nie piramida finansowa"
Kiedy nie można korzystać z NFZ? Dzieje się tak w konkretnych sytuacjach
Prawo do korzystania z publicznej opieki zdrowotnej obowiązuje przez 30 dni od ustania ubezpieczenia. W praktyce oznacza to, iż osoba, która rozwiązała umowę o pracę 1 października, do końca miesiąca może bez problemu korzystać z NFZ, ale od listopada już nie. Zasada ta dotyczy nie tylko pracowników etatowych, ale także osób kończących działalność gospodarczą albo wybierających urlop bezpłatny. Status pacjenta weryfikowany jest przy rejestracji przez system eWUŚ: zielony komunikat potwierdza prawo do świadczeń, czerwony oznacza jego brak. I tu zaczynają się schody.
Pacjent, który nie zadba o ciągłość ubezpieczenia, traci możliwość skorzystania z lekarza rodzinnego, specjalistów czy rehabilitacji. Refundacja leków przestaje obowiązywać, a recepta w aptece staje się w pełni płatna. NFZ może zażądać też zwrotu kosztów już udzielonych świadczeń, jeżeli w momencie ich realizacji osoba nie miała prawa do leczenia. Oznacza to, iż choćby badania i hospitalizacja wykonane w "okresie przejściowym" mogą obciążyć prywatny budżet. Dla wielu pacjentów to zaskoczenie, bo utrata uprawnień zwykle przychodzi nagle i bez żadnego powiadomienia.
Są jednak wyjątki. Absolwenci szkół średnich zachowują prawo do świadczeń przez 6 miesięcy, a studenci i doktoranci przez 4 miesiące od zakończenia nauki. Osoby, które zawiesiły rentę socjalną, objęte są ochroną jeszcze przez 90 dni. Z kolei świadczenia z ZUS, jak zasiłek chorobowy, macierzyński czy rehabilitacyjny, gwarantują prawo do NFZ przez cały okres ich pobierania. Dzięki temu przerwa w zatrudnieniu czy nauce nie zawsze oznacza natychmiastową utratę dostępu do leczenia.
NFZ - zdjęcie ilustracyjneFot. Roman Bosiacki / Agencja Wyborcza.pl
Jak utrzymać ubezpieczenie zdrowotne? Masz kilka opcji
Aby uniknąć przerwy w leczeniu, warto w ciągu miesiąca zapewnić sobie nowy tytuł ubezpieczenia. Może to być podpisanie kolejnej umowy o pracę, rozpoczęcie działalności gospodarczej albo zgłoszenie się jako członek rodziny osoby ubezpieczonej. Gdy żadna z tych opcji nie wchodzi w grę, pozostaje zawarcie dobrowolnej umowy z funduszem.
Cała procedura nie jest skomplikowana. Wystarczy zgłosić się do oddziału NFZ, wypełnić wniosek i podpisać dokumenty. Potrzebny będzie dowód tożsamości i świstek potwierdzający wcześniejsze ubezpieczenie, np. zaświadczenie od pracodawcy lub opłacona składka. Następnie trzeba zgłosić się do ZUS-u z drukami ZUS ZZA (dla siebie) i ZUS ZCNA (dla członków rodziny). Składka wynosi 9 proc. zadeklarowanego dochodu, ale nie może być niższa niż średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw.
jeżeli przerwa w ubezpieczeniu trwała ponad 3 miesiące, NFZ naliczy dodatkową opłatę. Jej wysokość zależy od długości przerwy: od 20 proc. podstawy składki przy przerwie do roku, aż po 200 proc. przy przerwie przekraczającej 10 lat. W szczególnych przypadkach dyrektor Narodowego Funduszu Zdrowia może umorzyć należność lub rozłożyć ją na raty, a osoby w trudnej sytuacji mogą liczyć na pomoc gminy, która przejmie opłacanie składki.
Warto też raz na jakiś czas kontrolować swój status w systemie eWUŚ przy rejestracji do lekarza albo w Internetowym Koncie Pacjenta, w zakładce "Moje ubezpieczenie zdrowotne". W razie wątpliwości zawsze można też uzyskać potwierdzenie w oddziale NFZ. Dzięki temu łatwo uniknąć sytuacji, w której nagła wizyta u lekarza czy zakup leków nagle stają się w pełni odpłatne.
