Bądź życzliwy, ponieważ każdy, kogo spotykasz, toczy ciężką bitwę.
~Platon
Życzliwość rodzi się z uważności. Po okazaniu komuś empatii i spojrzeniu na świat z jego punktu widzenia, możemy pójść o krok dalej i zachować się życzliwie, żeby dać dowód swojej troski. Okazywanie troski jest współczuciem w działaniu. W idealnym świecie powinniśmy odczuwać skłonność do okazywania życzliwości, bez względu na to, czy wydaje nam się to dobre dla nas samych, czy też nie. Kiedy zdradzę ci wyniki ważnych badań naukowych dotyczących tego, jak duże znaczenie dla naszych mózgów ma życzliwość, będziesz zaskoczony. Ponad 30 lat temu badaczki Ellen Langer i Judith Rodin przeprowadziły przełomowe badanie w amerykańskim domu spokojnej starości. Na początku wręczyły każdemu z jego mieszkańców roślinę doniczkową. Połowę badanych poprosiły o osobiste pielęgnowanie roślin, a drugiej połowie powiedziały, iż będą to robiły pielęgniarki. Trzy tygodnie później zauważyły, iż pensjonariusze osobiście dbający o swoje rośliny czują się znacznie szczęśliwsi niż ci, którzy tego nie robili. Osiemnaście miesięcy później okazało się, iż w grupie dbającej o rośliny zmarło mniej osób, a ci badani, którzy przez cały czas żyli, byli aktywniejsi i zdrowsi niż ich koledzy, którzy nie mieli roślin. To odkrycie zapoczątkowało serię dalszych badań, które dowiodły, iż różne formy okazywania życzliwości – zaczynając od dbania o zwierzę, kończąc na wyświadczaniu przysług przyjaciołom – dają ludziom szczęście i wzbogacają ich życie.
To nasze neurony lustrzane stanowią podstawę życzliwości i empatii. Działają one w następujący sposób: kiedy widzimy, iż ktoś się uśmiecha, mamy ochotę się uśmiechnąć. Kiedy ktoś płacze, nam też zbiera się na płacz. Odzwierciedlamy emocje innych osób i to zwraca się w dwójnasób, gdy praktykujemy życzliwość. choćby kiedy tylko patrzymy na kogoś okazującego życzliwość, w naszym mózgu zachodzą takie same zmiany fizjologiczne jak w jego mózgu. To fascynujące odkrycie dało początek ogromnej liczbie badań, które ujawniły, iż nie to, co widzimy, pobudza nasze neurony lustrzane do działania, ale nasze wyobrażenie na temat tego, co się dzieje w psychice drugiego człowieka. Dosłownie czujemy to, co czują inni. Mając taką świadomość, możemy przystąpić do działania.
Im częściej używamy neuronów lustrzanych, pomagając innym, tym stają się silniejsze. Możemy dosłownie wyćwiczyć umiejętność okazywania troski, tak jak ćwiczymy mięśnie. Akty życzliwości zwiększają nasz optymizm i uszczęśliwiają nas. W mózgu rośnie poziom dopaminy, która pobudza ośrodek przyjemności, zatem na życzliwości zyskują wszyscy – co więcej, z całą pewnością jest ona sposobem na wyrwanie się z depresji.
Psycholog Sonja Lyubomirsky mówi, iż zaledwie pięć drobnych aktów życzliwości w tygodniu może poprawić nastrój, zwłaszcza jeżeli dokonamy ich w ciągu jednego dnia. Okazywanie życzliwości stymuluje nasz mózg natychmiast, ale afekty tej stymulacji utrzymują się przez długi czas.
Bycie życzliwym przynosi także inne korzyści. Według naukowców z Uniwersytetu Cornella pomaganie innym zwiększa energię, podnosi samoocenę i daje poczucie panowania nad własnym życiem. To dlatego, iż kiedy komuś pomagamy, stajemy się bardziej świadomi swoich mocnych stron i talentów, dzięki czemu zaczynamy lepiej o sobie myśleć. Życzliwość rodzi życzliwość, a ludzie przekazują ją dalej.
Regularne pomaganie innym w bliskim kontakcie osobistym (…) przypomina przeżycia towarzyszące ćwiczeniom relaksacyjnym sprzyjającym redukcji stresu i poprawie stanu zdrowia. Mógłbym „przepisywać” moim pacjentom wolontariat, jako sposób na kontrolowanie stresu.
dr Herbert Benson
Życzliwość wzmacnia nasz układ odpornościowy i sprzyja poprawie zdrowia. Według badaczy z Uniwersytetu Harvarda, pod jej wpływem rośnie liczba obecnych w nosie i jamie ustnej przeciwciał zwalczających wirusy. Studentom pokazano film przedstawiający Matkę Teresę z Kalkuty niosącą pomoc potrzebującym. choćby najbardziej cyniczni spośród uczestników badania, otwarcie kwestionujący działalność zakonnicy, doświadczyli wzrostu odporności. Po emisji filmu stwierdzono u nich podwyższony poziom białych ciałek krwi typu T, odpowiedzialnych za odporność i wydłużenie oczekiwanej długości życia. To zdumiewające. Okazuje się, iż nasz system immunologiczny wzmacnia się podczas oglądania kogoś, kto okazuje życzliwość innym ludziom.
Pakiet „Uczucia i emocje” dla uczniów ze spektrum autyzmu. Scenariusze zajęć 15 zł
Akty życzliwości pomagają także w znoszeniu bólu. Allan Luks, autor książki The Healing Power of Doing Good, zbadał wpływ życzliwości na trzy tysiące osób i nazwał efekt tego oddziaływania „uniesieniem pomagających”.
Nasza sąsiadka jest zbyt stara, żeby co rano wychodzić przed dom i podnosić z trawnika poranną gazetę, więc jadąc na rowerze do szkoły, zacząłem zatrzymywać się i zanosić jej gazetę do drzwi. Teraz codziennie staram się jakoś jej pomagać, dzięki czemu sam czuję się lepiej.
Jeremy, 10 lat
Do efektów ubocznych życzliwości należą:
- zmniejszone poczucie depresji;
- mniejsza wrogość i izolacja
- zwiększony optymizm;
- większa radość
- większa odporność psychiczna.
Okazywanie T, odpowiedzialnych za odporność i wydłużenie oczekiwanej długości życia. To zdumiewające. Okazuje się, iż nasz system immunologiczny wzmacnia się podczas oglądania kogoś, kto okazuje życzliwość innym ludziom.
Ćwiczenia z
ŻYCZLIWOŚCI
ZABAWA W ŻYCZLIWOŚĆ
Wypróbuj z dzieckiem nową zabawę. Umówcie się, iż od tej chwili każde z was będzie dokonywało co najmniej trzech aktów życzliwości dziennie. Porozmawiaj z dzieckiem o tym, na czym one mogą polegać. Na przykład dziecko może pomóc koledze w szkole, pocieszyć kogoś, kto akurat ma zły dzień, zaoferować swoją pomoc w wykonywaniu obowiązków domowych albo powiedzieć komuś, iż dobrze się spisał.
PRZYPADKOWE AKTY UPRZEJMOŚCI
W czasie posiłku, podczas jazdy samochodem albo tuż przed zaśnięciem opowiadajcie sobie o drobnych aktach uprzejmości, których dokonaliście. Jak bycie życzliwym wpłynęło na wasze samopoczucie? Które akty wydają się wam najcenniejsze? Zapytaj dziecko, czy przez cały czas chce okazywać innym życzliwość, a jeżeli tak, to w jaki sposób.
PAPIEROWY ŁAŃCUCH ŻYCZLIWOŚCI
Jeżeli masz czas, zrób z dzieckiem papierowy łańcuch życzliwości z kolorowego papieru pociętego na paski o szerokości 2–3 centymetrów. Poproś dziecko, żeby zapisywało na paskach swoje dobre uczynki. Następnie róbcie z pasków ogniwa, tworząc coś przypominającego papierowy łańcuch na choinkę. Zobaczcie, jak gwałtownie wydłuża się wasz łańcuch. Powieś go w widocznym miejscu i zachęcaj dziecko, żeby przyglądało mu się jak najczęściej i odczuwało dumę z powodu tego, co zrobiło dla innych.
J. Robin Albertson- Waren, proponuje proste ćwiczenie życzliwości pt. Serdeczność
Serdeczność
Odpowiedz na pytanie lub zaznacz buźkę:
Tu i teraz czuję się:
Tu i teraz czuję zapach…
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
Spróbuj tej techniki medytacji, gdy czujesz się zdenerwowany lub zmartwiony.
1. Pomyśl o kimś, w kogo towarzystwie lubisz przebywać.
2. Zamknij oczy i wyobraź sobie, iż ta osoba robi coś, co kocha.
3. Gdzie się znajduje? Kto z nią jest? Uśmiechają się, a może głośno się śmieją?
4. Wypowiadaj na głos następujące zdania, równocześnie wyobrażając je sobie w głowie: „Bądź szczęśliwy. Bądź zdrowy. Bądź bezpieczny. Bądź spokojny”.
O kim pomyślałeś? …
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
Dzisiaj to ćwiczenie sprawiło, iż poczułem się…
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
Czynienie dobra sprawia, iż czujemy się dobrze. (…) Poprawa stanu zdrowia jest realnym, pewnym zjawiskiem i dotyczy zarówno fizjologii, jak i psychiki człowieka, a także jego sfery duchowej. (…) Źródłem tego uzdrawiającego efektu jest sam proces pomagania innym, bez względu na jego wyniki.
Allan Luks
POMAGAJMY INNYM KAŻDEGO DNIA
Pomaganie innym sprawia, iż czujemy się dobrze. Zawsze, gdy jesteśmy życzliwi dla kogoś innego, także sobie okazujemy życzliwość. Skutki takiego zachowania są niezwykle korzystne. W rzeczywistości stajemy się bardziej współczujący choćby w stosunku do siebie. Wybaczamy sobie własne wady i przypominamy sobie o dobru kryjącym się w naszym sercu. Nasze działania są dla nas równie ożywcze, jak dla ludzi, których obdarzamy życzliwością.
Przyjęcie do wiadomości tego, iż potrafimy być życzliwi pozwala nam wkroczyć w dorosłość z poczuciem optymizmu i własnej wartości. Ucząc się doceniać w ten sposób także innych, zwiększamy swoją pewność siebie.
Pakiet Uwaga – Jesienne inspiracje dla ucznia ze spektrum autyzmu – 9 zł
Odczuwanie współczucia dla samych siebie jest ważnym elementem naszego rozwoju. Często mówimy znajomym i krewnym, żeby nie byli dla siebie zbyt surowi, ale czy sami stosujemy się do tego? Musimy umieć sobie wybaczać i nie być zbyt samokrytyczni, a kiedy opanujemy tę umiejętność, staniemy się także mniej krytyczni w stosunku do innych. Badacze mówią, iż życzliwość wiąże się z występowaniem wielu innych pozytywnych zjawisk, do których należą:
- rozwijanie wiedzy;
- zwiększanie osobistej inicjatywy;
- stymulowanie ciekawości;
- zwiększanie ochoty do badania świata;
- pogłębianie szczęścia;
- zwiększanie optymizmu.
Pomyśl tylko, tyle korzyści z kilku drobnych aktów życzliwości.
źródło: Goldie Hawn, Wendy Holden, 10 minut uważności…, 2020, J. R. Albertson-Wren, W poszukiwaniu spokoju…, 2022
Pakiet lekcji „Emocje” dla ucznia ze spektrum autyzmu – 7 zł