Współczesna medycyna jest stale zaskakiwana przez różnorodność i złożoność chorób neuropsychiatrycznych, które wpływają na zdrowie psychiczne i fizyczne osób w różnym wieku. Jednym z tajemniczych zaburzeń, które przyciąga coraz większą uwagę specjalistów i badaczy, jest zespół PANS (Pediatric Acute-Onset Neuropsychiatric Syndrome) – nagły pojawiający się zespół neuropsychiatryczny u dzieci. W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej temu enigmatycznemu zaburzeniu, jego objawom, diagnozowaniu oraz dostępnym terapiom.
Wprowadzenie do Zespołu PANS:
Zespół PANS to rzadkie, jednak poważne zaburzenie neurologiczne, które zwykle występuje u dzieci pomiędzy 3. a 12. rokiem życia. Charakteryzuje się on nagłym wystąpieniem różnorodnych objawów neuropsychiatrycznych, takich jak nagłe zmiany zachowania, stany lękowe, obsesyjno-kompulsywne myśli, drgawki, tiki oraz trudności w koncentracji i funkcjonowaniu poznawczym. Nazwa „Pediatric Acute-Onset Neuropsychiatric Syndrome” oddaje istotę tego zaburzenia – jest to nagły i gwałtowny atak objawów neuropsychiatrycznych u dzieci.
Objawy i Diagnozowanie:
Objawy zespołu PANS mogą być bardzo różnorodne i obejmować:
- Zmiany zachowania: Dziecko nagle staje się drażliwe, agresywne lub wycofane.
- Stany lękowe i natręctwa: Pojawiają się lęki, fobie lub natrętne myśli.
- Trudności w szkole: Dziecko ma problemy w nauce, pamięci, koncentracji i myśleniu.
- Zmiany snu: Problemy ze snem, koszmary nocne, nocne moczenie.
- Zmiany ruchowe: Drgawki, tiki lub niekontrolowane ruchy ciała.
Diagnoza zespołu PANS jest wyjątkowo trudna ze względu na różnorodność objawów oraz brak specyficznych badań laboratoryjnych czy obrazowych, które mogłyby jednoznacznie potwierdzić występowanie tego zaburzenia. Lekarze opierają się na dokładnym wywiadzie, badaniu psychiatrycznym oraz eliminacji innych możliwych przyczyn objawów.
Możliwe Przyczyny:
Pomimo intensywnych badań, przyczyny zespołu PANS wciąż pozostają niejasne. Istnieje hipoteza, iż może to być wynikiem autoimmunologicznej reakcji organizmu na infekcje. Związane z tym jest pojęcie „PANDAS” (Pediatric Autoimmune Neuropsychiatric Disorders Associated with Streptococcal Infections), które odnosi się do podobnych objawów, ale spowodowanych wyłącznie przez infekcje Streptococcal.
Leczenie:
Leczenie zespołu PANS jest skomplikowane i obejmuje różnorodne podejścia. Terapia farmakologiczna, taka jak stosowanie leków przeciwlękowych, przeciwdepresyjnych czy przeciwpsychotycznych, może pomóc w łagodzeniu objawów. Terapia behawioralna, psychoterapia oraz wsparcie terapeutów zajmujących się zaburzeniami neuropsychiatrycznymi również odgrywają kluczową rolę w procesie leczenia.
Rola Psychologa w Pomocy Dla Osób Zmagających Się z Zespołem PANS
W takich przypadkach, wsparcie psychologa odgrywa kluczową rolę w procesie leczenia i adaptacji.
Wsparcie Emocjonalne:
Psycholog może zapewnić pacjentowi oraz jego rodzinie nieocenione wsparcie emocjonalne. Diagnoza zespołu PANS może być szokująca i przerażająca, zwłaszcza dla rodziców, którzy muszą zmierzyć się z nagłymi zmianami zachowania i funkcjonowania swojego dziecka. Psycholog pomoże im zrozumieć i radzić sobie ze stresem, lękiem oraz poczuciem bezradności. Dziecko również może doświadczać lęku i frustracji związanego z nagłymi zmianami, dlatego psycholog będzie w stanie dostosować terapię, aby pomóc dziecku radzić sobie emocjonalnie.
Psychoterapia:
Psychoterapia, zwłaszcza terapia behawioralna, może być skutecznym narzędziem w leczeniu zespołu PANS. Psycholog może pracować z dzieckiem, pomagając mu radzić sobie z obsesyjno-kompulsywnymi myślami, lękami czy agresją. Terapia poznawczo-behawioralna może pomóc w identyfikacji myśli i wzorców zachowań, które przyczyniają się do objawów, oraz nauczyć zdrowych mechanizmów radzenia sobie.
Wsparcie Rodziny:
Zespół PANS wpływa nie tylko na dziecko, ale również na całą rodzinę. Rodzice mogą być zdezorientowani i niepewni, jak pomóc swojemu dziecku oraz jak radzić sobie z nową sytuacją. Psycholog może wspierać rodziców w znalezieniu skutecznych strategii wychowawczych, radzenia sobie ze stresem oraz komunikacji z opiekunami medycznymi.
Dostosowanie Terapii:
Każde dziecko z zespołem PANS może przejawiać różne objawy i reagować inaczej na terapie. Psycholog będzie współpracować z lekarzami i terapeutami, aby dostosować terapie do indywidualnych potrzeb pacjenta. To najważniejsze w kontekście dynamicznych zmian, jakie mogą występować w przebiegu tego zaburzenia.
Podsumowanie:
Zespół PANS to enigmatyczne zaburzenie neuropsychiatryczne, które przez cały czas pozostaje obiektem intensywnych badań i zainteresowania specjalistów. Choć jego przyczyny i mechanizmy są w dużej mierze nieznane, istnieją różnorodne podejścia terapeutyczne, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjentów oraz ich rodzin.
Bibliografia:
- Swedo, S. E., Leonard, H. L., Garvey, M., Mittleman, B., Allen, A. J., Perlmutter, S., … & Lougee, L. (1998). Pediatric autoimmune neuropsychiatric disorders associated with streptococcal infections: clinical description of the first 50 cases. American Journal of Psychiatry, 155(2), 264-271.
- Chang, K., Frankovich, J., Cooperstock, M., Cunningham, M. W., Latimer, M. E., Murphy, T. K., … & Williams, K. (2015). Clinical evaluation of youth with pediatric acute-onset neuropsychiatric syndrome (PANS): recommendations from the 2013 PANS Consensus Conference. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology, 25(1), 3-13.
- Murphy, M. L., Pichichero, M. E., & Swedo, S. E. (2017). Pediatric acute-onset neuropsychiatric syndrome. Pediatrics, 140(5), e20162025.
