Zespół metaboliczny – czym jest i jak sobie z nim radzić?

O zespole metabolicznym mówi się, gdy następuje zmiana minimum 3 parametrów metabolicznych. Należą do nich:

• zmiana obwodu brzucha ≥ 94 cm u mężczyzn i ≥ 80 cm u kobiet
• podwyższone ciśnienie krwi ≥ 130/85 mmHg lub leczenie farmakologiczne
• nieprawidłowa glikemia na czczo > 100 mg/dl lub rozpoznana cukrzyca
• podwyższony poziom triglicerydów ≥ 150 mg/dl
• zbyt niski poziom „dobrego” cholesterolu HDL < 40 mg/dl u mężczyzn i 50 mg/dl u kobiet [2]

Obserwuje się znaczący wzrost częstości występowania zespołu metabolicznego w Polsce. Przyczynia się do tego coraz częstsze występowanie wśród pacjentów zaburzeń gospodarki węglowodanowej, otyłości brzusznej i zaburzeń lipidowych. Rozpowszechnienie to wzrasta z wiekiem, jednak w danych przedziałach wiekowych obserwuje się zależności płciowe. W grupach 20-39 lat oraz 40-59 lat dużo częściej przypadłość ta dotyczy mężczyzn. W grupie 60+ różnice zacierają się [1].

Styl życia a wystąpienie zespołu metabolicznego

Pojawienie się u pacjenta zespołu metabolicznego często powiązane jest z prowadzonym niezdrowym stylem życia. Jedną z podstawowych interwencji, która korzystnie wpływa na terapię zespołu metabolicznego jest redukcja masy ciała. W Polsce co 5 zgon spowodowany jest niezdrowym odżywianiem, dlatego tak ważna jest świadomość i wcześniejsze zapobieganie rozwojowi choroby.

Profilaktyka zespołu metabolicznego obejmuje m.in. zdrową, zbilansowaną dietę, aktywność fizyczną oraz dobrą higienę snu. Unikanie używek, takich jak palenie papierosów czy picie alkoholu, również przyczynia się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia zespołu metabolicznego w przyszłości [1].

Zespół metaboliczny – konsekwencje dla zdrowia

Zespół metaboliczny to zbiór czynników, które, współwystępując u danego pacjenta, zwiększają u niego ryzyko rozwoju innych chorób przewlekłych. Leczenie zespołu metabolicznego ma na celu zmniejszenie ryzyka rozwoju cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego. Inne choroby, do których w konsekwencji przyczynia się zespół metaboliczny to m.in. choroba wieńcowa, stłuszczenie wątroby czy przewlekła choroba nerek [3].

Nawet w momencie, gdy pacjent nie wiąże swoich objawów z możliwością wystąpienia zespołu metabolicznego, należy zwracać uwagę na każdy pojedynczy wynik świadczący o predysponowaniu do jego wystąpienia. Wczesna interwencja dotycząca jednego nieprawidłowego parametru ogranicza ryzyko wystąpienia w przyszłości zespołu parametrów, które będą świadczyć o wystąpieniu zespołu metabolicznego [2].

Zespół metaboliczny – leczenie

Leczenie zespołu metabolicznego rozpoczyna się od modyfikacji stylu życia. o ile sama modyfikacja stylu życia pacjenta nie daje wystarczających efektów, możliwe jest wdrożenie dodatkowo leczenia farmakologicznego. Dobór ten jest indywidualny i zależy od tego, jakie czynniki u danego pacjenta spowodowały wystąpienie zespołu metabolicznego (zaburzona gospodarka węglowodanowa, lipidowa, nieprawidłowe ciśnienie krwi) [1].

Naturalny kompleks na bazie makrocząsteczek polisacharydowych

Naturalny kompleks na bazie makrocząsteczek polisacharydowych ma za zadanie spowolnić tempo wchłaniania węglowodanów i tłuszczów. Wytwarzany jest z surowców bogatych w błonnik, m.in. z glukomannanu, korzenia cykorii czy śluzu korzenia ślazu lekarskiego. Powstały badania, dzięki którym można przypuszczać, iż mógłby on sprawdzić się u pacjentów z zespołem metabolicznym.

Przeprowadzono badanie mające na celu porównanie efektów naturalnego kompleksu na bazie makrocząsteczek polisacharydowych i metforminy u osób dorosłych z zespołem metabolicznym i cukrzycą typu II, stosujących dietę o niskim indeksie glikemicznym. Wyniki leczenia nim i metforminą były do siebie zbliżone. Wpływ kompleksu i metforminy na metabolizm glukozy polegał na porównywalnej redukcji HbA1c, peptydu C, FPG i HOMA-IR w porównaniu do wartości wyjściowych. Stosowanie naturalnego kompleksu i metforminy wiązało się również ze spadkiem parametrów lipidowych, ale bardziej wyraźny wpływ miał w tym przypadku kompleks. Na podstawie badania można stwierdzić, iż naturalny kompleks na bazie makrocząsteczek polisacharydowych podobnie jak metformina, poprawia parametry związane z cukrzycą typu II oraz lepiej wpływa na parametry lipidowe [4].

Kolejne badanie dotyczyło sprawdzenia, w jaki sposób naturalny kompleks na bazie makrocząsteczek polisacharydowychwpływa na apetyt oraz metabolizm otyłych dzieci. Dzieci, które go przyjmowały miały istotnie niższy poziom trójglicerydów, greliny oraz apetytu w porównaniu do grupy przyjmującej placebo podczas przeprowadzonego badania. Wartości glukozy, insuliny, GLP-1 nie różniły się znacząco u obu grup. Wyniki te potwierdzają wpływ spożycia błonnika na uczucie sytości i redukcję hormonów stymulujących apetyt [5].

W innym badaniu wykazano, iż zapobiega przyrostowi masy ciała i poprawia wskaźniki insulinooporności u otyłych. Po 12 tygodniach interwencji odnotowano znaczące zmniejszenie masy ciała, wskaźnika BMI i obwodu talii zarówno u pacjentów stosujących samą dietę, jak i u tych stosujących dodatkowo. Wykazano również, iż 12 tygodni przyjmowania powoduje znaczną poprawę poziomu insuliny we krwi, poprawia wyniki HOMA-IR, a także wrażliwości na insulinę obliczonej zgodnie z QUICKI. związany z dietą o niskim indeksie glikemicznym może być przydatny w zmniejszaniu masy ciała i poprawie wrażliwości na insulinę u dorosłych osób dotkniętych otyłością [6].

Bibliografia

1. Dobrowolski P. i wsp. Zespół metaboliczny — nowa definicja i postępowanie w praktyce, Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce Rok 2022, tom 8, nr 2 Strony: 47–72
2. https://www.metarecod.pl/czym-jest-zespol-metaboliczny/
3. Sobień B, Kopeć G, akt. Wiercińska M. Zespół metaboliczny – co to jest, jakie są przyczyny i jak wygląda leczenie? Medycyna Praktyczna, 03.07.2025. Dostep online (10.10.2025). .https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62315,zespol-metaboliczny-co-to-jest-jakie-sa-przyczyny-i-jak-wyglada-leczenie
4. Guarino G, et al. „Policaptil Gel Retard in adult subjects with metabolic syndrome: efficacy, safety and tolerability compared to metformin”, Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews. 2021.
5. Fornari E, Morandi A, Piona C, et al. Policaptil Gel Retard intake reduces postprandial triglycerides, ghrelin and appetite in obese children: a clinical trial. Nutrients. 2020;12:214.
6. Centorame G. i wsp. „Policaptil Gel Retard® reduces body weight and improves insulin sensitivity in obese subjects”, Italian Journal of Food Science 2022; 34 (2): 74–79.