Nazwa Zespół Aspergera pochodzi od nazwiska austriackiego pediatry, który w 1944 roku opisał obserwacje, jakie prowadził wśród dzieci, które przejawiały podobne symptomy, m. in. problemy z nawiązywaniem relacji z rówieśnikami, rozumieniem gestów czy uczuć, niezgrabność ruchowa czy specyficzne zainteresowania, na temat których mogły prowadzić długie monologi. Jednak ten zespół objawów został nazwany dopiero w publikacji Lorny Wing w 1981 roku. W uproszczeniu mianem zespołu Aspergera określa się zaburzenia ze spektrum autyzmu przy zachowaniu normy intelektualnej (z prawidłowo rozwiniętą mową i przeciętnym lub wyższym poziomem inteligencji). Z kolei w nowej klasyfikacji ICD-11 jednostka ta nie została uwzględniona. To całościowe zaburzenie rozwoju zostało włączone do zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD). Wiele osób ze środowiska autystycznego odetchnęło z ulgą, gdyż Hans Asperger miał bardzo kontrowersyjną przeszłość, przez co nazwa zaburzenia mogła budzić negatywne skojarzenia.
Objawy Zespołu Aspergera
Przez długi czas Zespół Aspergera był kojarzony wyłącznie z chłopcami. Dlatego w wielu źródłach przytaczane są objawy najczęściej występujące u chłopców. Z tego też względu dziewczynki były diagnozowane dużo rzadziej, często nieprawidłowo (przypisywano im schorzenia psychiczne). Do dziś niektóre poradnie niechętnie diagnozują dziewczynki i kobiety pod kątem spektrum autyzmu.
Do objawów Zespołu Aspergera zaliczamy:
– problemy w interakcjach społecznych – trudność w nawiązywaniu i utrzymywaniu przyjaźni, dostosowaniu się do zasad, zastosowaniu adekwatnych do sytuacji reakcji emocjonalnych;
– trudności w komunikacji, zarówno werbalnej, jak i niewerbalnej – unikanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą, problemy z rozumieniem żartów, ironii i intencji innych osób, ograniczona mowa ciała, niekiedy słownictwo nieadekwatne do wieku;
– trudności w akceptowaniu zmian – negatywna reakcja na zaburzenie rutyny dnia, preferencja działań powtarzalnych, nietypowe, wąskie zainteresowania.
Zespół Aspergera u dziewczynek – na czym polega zjawisko maskowania?
Jak już zostało wspomniane, diagnozowanie dziewczynek pod kątem Zespołu Aspergera, czy spektrum autyzmu jest dużo trudniejsze niż w przypadku chłopców. Najbardziej utrudnia ten proces zjawisko maskowania, inaczej kamuflażu. Dziewczynki (i kobiety) mają dużo większą zdolność do przystosowania się poprzez naśladownictwo. Uczą się zachowań społecznych, reakcji, odczytywania emocji a choćby mowy ciała na podstawie obserwacji i naśladowania. Są też często bardziej empatyczne. Dość powszechne jest także posiadanie przyjaciółki – przewodniczki. która uczy zachowań społecznych, inicjuje spotkania w grupie. Często prowadzi to do błędnego wykluczenia zaburzenia, bo przecież osoby ze spektrum nie budują relacji.
Jednym z objawów ZA są specyficzne zainteresowania. U chłopców często są to dinozaury, pociągi, maszyny. U dziewcząt także występują fiksacje, ale nie rzucają się one w oczy jako dziwne. Najczęściej pasją u dziewcząt z Zespołem Aspergera są zwierzęta, szczególnie konie.
Dziewczynkom jest także łatwiej ukryć niezgrabność ruchową, gdyż sport i aktywność fizyczna jest uważana za domenę chłopców, dlatego dziewczynka unikająca tego typu zajęć nie będzie wyróżniać się w społeczeństwie.
Zespół Aspergera - Co może pomóc?
Zespół Aspergera tak jak autyzm, nie jest chorobą ale zaburzeniem. Nie da się więc go wyleczyć. Kluczem do poprawy funkcjonowania osób z ASD jest jak najwcześniejsza diagnoza i skuteczna terapia. w tej chwili powstaje coraz więcej ośrodków zajmujących się diagnozowaniem spektrum autyzmu. Niestety są to zwykle podmioty prywatne, w których za diagnozę trzeba (niekiedy słono) zapłacić.
Terminy takich wizyt również bywają odległe. Największym problemem jest dostęp do lekarzy psychiatrów dziecięcych, którzy mają decydujące słowo w procesie diagnostycznym.
Terapia w Zespole Aspergera powinna być dobrana indywidualnie do każdego dziecka po rozpoznaniu jego trudności i poziomu funkcjonowania. Ponieważ głównymi problemami są rozpoznawanie emocji, nawiązywanie relacji społecznych oraz niedostosowanie się do zasad, bardzo skuteczne okazują się zajęcia z Treningu Umiejętności Społecznych, tzw. TUS. Takie grupowe zajęcia dają bardzo dobre efekty. Równie ważna może okazać się terapia Integracji Sensorycznej. Zaburzenia SI bardzo często towarzyszą ZA. Odpowiednio dobrane ćwiczenia mogą zniwelować wiele zachowań, które wydają się dziwne a wynikają z wewnętrznych potrzeb organizmu.
W niektórych przypadkach terapię można wspomóc podawaniem dziecku suplementów opartych na kwasach tłuszczowych omega-3 i omega-6. Ich celem jest poprawa koncentracji, zmniejszenie nadpobudliwości oraz przyspieszenie rozwoju mowy.
Największą jednak pomocą dla dzieci z autyzmem i ich rodzin, będzie świadomość społeczeństwa na temat tych zaburzeń, przełamywanie stereotypów i szerzenie aktualnej wiedzy. Wówczas osoby te mogłyby liczyć na zrozumienie i realne wsparcie zamiast stygmatyzacji.
