Palenie papierosów to nałóg bardzo szkodliwy dla całego organizmu człowieka – nie wyłączając jamy ustnej. Substancje zawarte w dymie tytoniowym niszczą szkliwo, prowadzą do chorób przyzębia, a także są jedną z głównych przyczyn nowotworów jamy ustnej. Jakie są związki między paleniem papierosów a halitozą? Skąd się biorą przebarwienia zębów u palaczy? W jaki sposób palenie papierosów zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy i chorób przyzębia? Podpowiadamy!
Palenie tytoniu to jeden z głównych czynników ryzyka rozwoju chorób układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, będących istotną przyczyną przedwczesnych zgonów osób w różnym wieku na całym świecie. Palenie ma również dramatyczny wpływ na stan zdrowia jamy ustnej – dym tytoniowy zawiera tysiące substancji chemicznych, w tym nikotynę, substancje smoliste, tlenek węgla, formaldehyd, benzen i inne związki rakotwórcze, które w różnorodny sposób uszkadzają tkanki jamy ustnej. Palenie wpływa na równowagę mikrobiologiczną, zakłóca naturalne procesy regeneracji i prowadzi do trwałych zmian w obrębie zębów oraz dziąseł. Warto więc wiedzieć, jakie konkretnie problemy zdrowotne i estetyczne powoduje palenie oraz jak współczesna stomatologia pozwala przeciwdziałać jego negatywnym skutkom.
Halitoza (nieprzyjemny zapach z ust) jako efekt palenia papierosów
Nieprzyjemny zapach z ust – czyli halitoza – to częsty problem u palaczy. Powstaje on w wyniku kilku mechanizmów, do których zalicza się:
• obecność substancji smolistych – dym tytoniowy osadza się na błonie śluzowej i zębach, uwalniając intensywnie nieprzyjemne zapachy,
• suchość jamy ustnej – palenie zmniejsza produkcję śliny, która odgrywa kluczową rolę w oczyszczaniu jamy ustnej z resztek pokarmowych i bakterii – kserostomia sprzyja z kolei rozwojowi bakterii beztlenowych jamy ustnej, odpowiedzialnych za nieprzyjemne, gnilne zapachy,
• zaburzenia mikrobiomu – palenie zakłóca naturalną równowagę bakterii w jamie ustnej, prowadząc do rozwoju gatunków patogennych – jeżeli jest ich za dużo, mogą stać się przyczyną nieprzyjemnego oddechu.
Co więcej, halitoza u palaczy jest trudna do wyeliminowania, ponieważ wynika z przewlekłych zmian w obrębie śluzówki oraz zmniejszonej zdolności tkanek do regeneracji.
Przebarwienia zębów, czyli estetyczne skutki palenia tytoniu
Jednym z najbardziej widocznych efektów palenia papierosów są przebarwienia zębów. Szkliwo ma porowatą strukturę, co sprawia, iż łatwo wchłania barwniki zawarte w substancjach smolistych. W rezultacie zęby palaczy tracą naturalny estetyczny kolor i przybierają różne odcienie – od szarego, przez żółty aż po brunatny.
Przebarwienia spowodowane paleniem są szczególnie trudne do usunięcia, ponieważ szkodliwe substancje z tytoniu przenikają głęboko w mikrostruktury szkliwa. U palaczy niewystarczające jest stosowanie past wybielających dostępnych w drogeriach – aby poprawić wygląd zębów niezbędne są zabiegi profesjonalne, wykonywane w gabinecie stomatologicznym. Trzeba jednak mieć świadomość, iż jeżeli pacjent nie rzuci palenia, efekty takich zabiegów utrzymują się zdecydowanie krócej niż u osób niepalących.
Wpływ palenia papierosów na rozwój próchnicy
Palenie papierosów znacząco zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy zębów. Dym tytoniowy działa negatywnie na dwa najważniejsze aspekty. Po pierwsze – palenie powoduje zmniejszenie produkcji śliny, która jest niezbędna dla zachowania zdrowia zębów – działa antybakteryjnie, oczyszcza jamę ustną i neutralizuje kwasy wytwarzane przez bakterie próchnicotwórcze. Niedobory śliny są więc ważnym czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju próchnicy.
Po drugie – palacze mają większą tendencję do gromadzenia nalotów, płytki i kamienia nazębnego, który jest siedliskiem szkodliwych dla zdrowia drobnoustrojów. Ich obecność również przyspiesza rozwój próchnicy.
Nie można też zapominać, iż toksyny zawarte w dymie tytoniowym osłabiają naturalne mechanizmy obronne organizmu, co utrudnia walkę z infekcjami bakteryjnymi. Próchnica u palaczy postępuje szybciej i częściej przyjmuje zaawansowaną postać, wymagającą nie tylko prostych zabiegów zachowawczych, ale i leczenia kanałowego.
Wpływ papierosów na choroby przyzębia
Choroby przyzębia to jedna z najpoważniejszych konsekwencji palenia. Związki chemiczne zawarte w papierosach działają toksycznie na zarówno na tkanki miękkie jamy ustnej, jak i kości szczęki oraz żuchwy, prowadząc do przewlekłych stanów zapalnych. Nikotyna powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, co zmniejsza ukrwienie dziąseł, ograniczając dostęp substancji odżywczych i tlenu.
Efektem tych zmian jest zwiększone ryzyko rozwoju recesji dziąseł i stanów zapalnych – nieleczone przekształcają się w przewlekłą chorobę przyzębia, która z czasem prowadzi do nieodwracalnej, trwałej degeneracji tkanek. To z kolei może skutkować przedwczesną utratą uzębienia.
Z punktu widzenia lekarzy dentystów problematyczne jest również to, iż tkanki nałogowych palaczy gorzej reagują na leczenie. Dlatego w wielu przypadkach kluczem do skutecznej terapii chorób przyzębia jest pożegnanie się z papierosami.
Problemy nie tylko stomatologiczne. Palenie a nowotwory jamy ustnej
Rak jamy ustnej to jedno z najpoważniejszych zagrożeń wynikających z palenia papierosów. Liczne badania naukowe dowiodły, iż toksyczne substancje zawarte w dymie tytoniowym uszkadzają DNA komórek, prowadząc do ich niekontrolowanego namnażania i transformacji nowotworowej.
Statystyki potwierdzają zagrożenie – palacze są 6-krotnie bardziej narażeni na raka jamy ustnej niż osoby niepalące, a palenie w połączeniu z alkoholem zwiększa to ryzyko choćby 15-krotnie. Dlatego w przypadku palaczy tak ważne są regularne wizyty kontrolne u stomatologa, który podczas rutynowego badania może wykryć niepokojące zmiany, takie jak przebarwienia błon śluzowych, owrzodzenia czy guzki. Najistotniejszym elementem profilaktyki raka jamy ustnej jest jednak rzucenie palenia.
Jak dbać o zęby palacza?
Odpowiednia pielęgnacja jamy ustnej może znacząco zmniejszyć negatywne skutki palenia, choć oczywiście całkowicie nie zredukuje ryzyka. Bardzo ważna jest codzienna higiena jamy ustnej – mycie zębów po każdym posiłku pastą o wysokiej zawartości fluoru, stosowanie nici dentystycznych i szczoteczek międzyzębowych, aby usunąć resztki pokarmowe z trudno dostępnych miejsc oraz sięganie po odpowiednie płukanki do jamy ustnej, najlepiej o działaniu przeciwbakteryjnym.
Kolejny element profilaktyki to higienizacja w gabinecie stomatologicznym – profesjonalne usuwanie kamienia nazębnego, piaskowanie oraz fluoryzacja, zależnie od indywidualnych potrzeb co 3-6 miesięcy. Z kolei wizyty u dentysty minimum dwa razy w roku pozwalają na wczesne wykrycie próchnicy i stanów zapalnych dziąseł, a także kontrolę błon śluzowych pod kątem zmian nowotworowych.
Jak wybielić zęby palacza?
Wybielanie zębów palaczy nie jest niemożliwe, choć – jak już wspomniano – nieskuteczne są tu raczej domowe metody w postaci wybielającej pasty do zębów. U osób palących wykonuje się zabiegi profesjonalne:
• wybielanie nakładkowe – stopniowy zabieg, podczas którego pacjent nosi nakładki wypełnione żelem wybielającym przez kilka godzin dziennie (efekty są widoczne po kilku-kilkunastu dniach),
• wybielanie gabinetowe – profesjonalny zabieg, w trakcie którego preparat wybielający jest aktywowany światłem specjalnej lampy albo lasera, metoda ta jest szybsza i bardziej efektywna, szczególnie w przypadku głębokich przebarwień.
Warto jednak pamiętać, iż efekty wybielania u palaczy mogą być krótkotrwałe jeżeli nie zrezygnują oni z nałogu.
Palenie papierosów ma wielopłaszczyznowy, destrukcyjny wpływ na zdrowie jamy ustnej, począwszy od przykrego zapachu z ust i zmiany koloru zębów, przez próchnicę i choroby przyzębia, aż po nowotwory jamy ustnej. Choć pewne skutki palenia można minimalizować dzięki odpowiedniej higieny i zabiegów stomatologicznych, najlepszym rozwiązaniem jest całkowita rezygnacja z tytoniu. Zdrowie jamy ustnej to inwestycja w jakość życia – warto o nie zadbać już dziś.
