Zapotrzebowanie na szczepionki przeciw grypie – czy apteka może je realizować?

Okres jesienno-zimowy to czas, kiedy zainteresowanie szczepionkami przeciw grypie znacząco wzrasta, co jest oczywiście w pełni uzasadnione. Zwykle apteki wydają szczepionki swoim pacjentom na podstawie przedstawionych przez nich recept lekarskich. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy po takie szczepionki zgłasza się podmiot wykonujący działalność leczniczą, np. przychodnia lekarska. Czy apteka ma prawo wydać szczepionki przeciw grypie na podstawie zapotrzebowania? A jeżeli tak to jakie wówczas obowiązują zasady? Dowiesz się tego z poniższego tekstu.

Po pierwsze – tak, szczepionki mogą być wydane z apteki na podstawie zapotrzebowania

Kwestie prawne dotyczące zasad wystawiania i realizacji zapotrzebowań opisane są w kilku aktach prawnych. Jednym z nich jest chociażby Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 października 2018 roku w sprawie zapotrzebowań oraz wydawania z apteki produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych. Zgodnie z przepisami zawartymi w tych aktach prawnych zapotrzebowanie na dany produkt leczniczy (w tym także właśnie na szczepionki przeciw grypie) może być wystawione przez podmioty wykonujące działalność leczniczą. Osobami, które są upoważnione do wystawienia zapotrzebowania są lekarze oraz pielęgniarki i położne. Należy jednak pamiętać, iż pielęgniarki i położne nie mogą wypisać zapotrzebowania na produkty, w składzie których znajduje się substancja zakwalifikowana do wykazu A.

Informacje, jakie muszą znajdować się na zapotrzebowaniu określa wspomniane już rozporządzenie z 12 października 2018 roku. W odniesieniu do szczepionek przeciw grypie, zgodnie ze wzorem znajdującym się w tym rozporządzeniu osoba wystawiająca zapotrzebowanie musi podać nazwę i ilość szczepionek, dane podmiotu wystawiającego zapotrzebowanie, datę i podpis osoby uprawnionej do jego wystawienia, a także podpis kierownika podmiotu leczniczego, w którym dokument został wystawiony.

Zapotrzebowanie musi także zawierać oświadczenie kierownika podmiotu wykonującego działalność leczniczą, iż ujęte w tym konkretnym dokumencie produkty lecznicze zostaną wykorzystane tylko i wyłącznie w celu udzielenia pacjentom tego podmiotu leczniczego świadczenia opieki zdrowotnej – w tym przypadku wykonania szczepienia ochronnego przeciwko grypie.

Realizacja zapotrzebowania na szczepionkę przeciw grypie w aptece

Prawidłowa realizacja zapotrzebowania na szczepionkę przeciw grypie (ale też na każdy inny produkt leczniczy) obejmuje w aptece kilka istotnych kroków. Po pierwsze apteka, a dokładniej farmaceuta realizujący zapotrzebowanie musi zweryfikować prawidłowość oraz autentyczność dokumentu, w tym kwestię jego terminu ważności. Należy pamiętać, iż zapotrzebowanie wystawione przed podmiot leczniczy jest ważne przez 14 dni od daty jego wystawienia. Po upływie tego czasu nie ma możliwości zrealizowania takiego zapotrzebowania w aptece. Natomiast co do oceny autentyczności dokumentu farmaceuta powinien zweryfikować w rejestrze podmiotów wykonujących działalność leczniczą, czy zapotrzebowanie wystawił podmiot wykonujący taką właśnie działalność.

Wydanie szczepionki przeciw grypie na zapotrzebowanie wiąże się w aptece z prowadzeniem ewidencji zrealizowanych zapotrzebowań. Dokumenty przechowuje się przez okres 5 lat, licząc od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym wydano i zrealizowano zapotrzebowanie.

Zapamiętaj – wydanie szczepionki przeciw grypie na podstawie zapotrzebowania następuje tylko i wyłącznie osobie wskazanej na zapotrzebowaniu i co ważne – za pełną odpłatnością, przypisaną danemu produktowi leczniczemu.

Co, jeżeli zachodzi podejrzenie sfałszowania zapotrzebowania?

Osoba realizująca zapotrzebowanie może odmówić jego realizacji w sytuacji, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie co do jego autentyczności. Co wtedy? Zgodnie z aktualnymi wymogami prawnymi farmaceuta ma wówczas obowiązek zatrzymać takie zapotrzebowanie i niezwłocznie powiadomić o tym fakcie adekwatnego względem miejsca prowadzenia działalności apteki wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego, a także osobę wystawiającą zapotrzebowanie i podmiot leczniczy, w którym takowe zapotrzebowanie zostało teoretycznie wystawione.

Szczególne sytuacje, w których wydanie szczepionki przeciw grypie na podstawie zapotrzebowania może nie być dozwolone

Obecnie przepisy dopuszczają (przy zachowaniu zasad wystawienia i realizacji zapotrzebowania) wydawanie z apteki szczepionek przeciwko grypie na podstawie tych właśnie dokumentów. Może jednak zdarzyć się sytuacja, kiedy takie postępowanie nie będzie możliwe lub będzie posiadało pewne ograniczenia. Doskonałym przykładem takiej właśnie sytuacji była niedawna pandemia COVID-19, kiedy to wprowadzono reglamentację na wydawanie szczepionek przeciw grypie. Zgodnie z ówczesnymi przepisami w aptece można było wydać 1 szczepionkę na 1 pacjenta. Realizacja zapotrzebowania dla przychodni na zakup większej ilości szczepionek nie była wówczas możliwa. Na szczęście tego typu sytuacje występują rzadko i w tej chwili nie ma przeciwwskazań do wydawania szczepionek przeciw grypie na podstawie zapotrzebowania wystawionego przez podmiot prowadzący działalność leczniczą.

Opracował: mgr farm. Mateusz Jabłoński