Zapominanie jest naturalnym zjawiskiem, które dotyka każdego z nas w codziennym życiu. Często bagatelizujemy chwilowe luki w pamięci, uznając je za objaw zmęczenia, stresu lub starzenia się. Jednak w wielu przypadkach zapominalstwo może być objawem poważniejszych problemów zdrowotnych. Słaba pamięć nie musi być jedynie kwestią charakteru czy stylu życia - czasem wskazuje na jednostki chorobowe, które wymagają uwagi medycznej.
Zapominanie a choroby nerodegeneracyjne
Jedną z najczęstszych przyczyn problemów z pamięcią, zwłaszcza w starszym wieku, są choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera. Jest to postępujące schorzenie mózgu, które prowadzi do zaniku neuronów i pogorszenia funkcji poznawczych. Choroba ta dotyka około 10 proc. osób powyżej 65. roku życia, a ryzyko wzrasta z wiekiem. Jednym z pierwszych objawów jest właśnie zapominanie, zwłaszcza niedawnych wydarzeń, co z czasem prowadzi do trudności w wykonywaniu codziennych czynności.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na całym świecie na demencję choruje ponad 55 milionów ludzi, a w większości przypadków winowajcą jest właśnie choroba Alzheimera. Zapominanie nazw, dat, czy choćby twarzy bliskich osób, to charakterystyczne symptomy, które mogą być sygnałem alarmowym. Reklama
Depresja i zaburzenia lękowe a pamięć
Problemy z pamięcią mogą być również związane z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja czy zaburzenia lękowe. Osoby cierpiące na te schorzenia często doświadczają tzw. mgły mózgowej - uczucia dezorientacji, trudności w koncentracji oraz zapominania o rzeczach, które wcześniej były dla nich oczywiste.
Badania opublikowane w Journal of Affective Disorders wskazują, iż osoby z depresją mają znacznie większe trudności z przetwarzaniem informacji oraz zapamiętywaniem nowych rzeczy w porównaniu do osób zdrowych. Zaburzenia te mogą wpływać na codzienne funkcjonowanie, prowadząc do obniżonej jakości życia. Co istotne, problem ten dotyka zarówno starszych, jak i młodszych pacjentów.
Zaburzenia snu a zapominanie
Niewystarczająca ilość snu lub jego niska jakość również mogą prowadzić do problemów z pamięcią. Osoby cierpiące na bezsenność lub bezdech senny często skarżą się na trudności z koncentracją oraz zapominanie. Sen odgrywa kluczową rolę w konsolidacji wspomnień - to właśnie w trakcie głębokiej fazy snu mózg przetwarza i utrwala nowe informacje.
Niedawne badania przeprowadzone przez National Sleep Foundation wykazały, iż osoby, które śpią mniej niż 6 godzin na dobę, mają znacznie większe trudności z zapamiętywaniem i przyswajaniem nowych informacji. Chroniczne problemy ze snem mogą w dłuższej perspektywie prowadzić do trwałych problemów poznawczych.
Niedobory witamin i mikroelementów wpływają na pamięć
Braki w diecie, zwłaszcza niedobór witaminy B12, mogą wpływać na funkcje poznawcze i prowadzić do problemów z pamięcią. Witamina B12 odgrywa kluczową rolę w produkcji neuroprzekaźników i ochronie nerwów. Jej niedobór może prowadzić do zaburzeń w pracy mózgu, objawiających się zapominaniem, dezorientacją, a choćby problemami z koordynacją ruchową.
Szacuje się, iż około 6 proc. populacji powyżej 60. roku życia cierpi na niedobory tej witaminy, co może prowadzić do pogorszenia funkcji poznawczych, a w skrajnych przypadkach - do demencji.
Zespół przewlekłego zmęczenia (CFS)
Ciągłe zmęczenie i problemy z koncentracją mogą być symptomem zespołu przewlekłego zmęczenia (Chronic Fatigue Syndrome - CFS). Choroba ta charakteryzuje się długotrwałym zmęczeniem, które nie ustępuje po odpoczynku, a jednym z objawów jest właśnie zapominanie i problemy z przyswajaniem informacji. U osób cierpiących na CFS często występuje uczucie "zamglenia", co utrudnia skupienie i prowadzi do zapominania choćby prostych rzeczy.
Zapominalstwo jako objaw ADHD
Zapominanie i trudności z koncentracją są również charakterystycznymi objawami dla osób cierpiących na ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder), czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Choć ADHD często kojarzy się z dziećmi, to występuje także u dorosłych, a niektóre objawy, takie jak trudności z organizacją, zapamiętywaniem, a także impulsywność, mogą utrzymywać się przez całe życie.
Osoby z ADHD mają problemy z utrzymaniem uwagi na dłuższą metę, co może prowadzić do częstego zapominania o codziennych obowiązkach, spotkaniach, czy wykonaniu zadań. W dorosłym życiu objawia się to nie tylko trudnościami w pracy, ale również w relacjach interpersonalnych. Badania wskazują, iż osoby z ADHD mają zmniejszoną aktywność w obszarach mózgu odpowiedzialnych za pamięć roboczą i przetwarzanie informacji.
W badaniach opublikowanych przez National Institute of Mental Health wykazano, iż dorośli z ADHD częściej mają trudności z organizowaniem informacji, co może prowadzić do uczucia "bałaganu" w głowie. Dla wielu z nich zapominanie jest stałym problemem, który wpływa na jakość życia. ADHD dotyczy około 4-5 proc. dorosłych, a w niektórych przypadkach diagnoza w dzieciństwie przechodzi niezauważona, co sprawia, iż objawy nasilają się dopiero w dorosłości.
ADHD to przykład zaburzenia, w którym zapominanie nie jest jedynie objawem chwilowym, ale związanym z trwałym deficytem w zakresie funkcjonowania mózgu odpowiedzialnym za uwagę, pamięć roboczą i kontrolę impulsów. Dla osób cierpiących na to zaburzenie ważne jest stosowanie odpowiednich strategii zarządzania czasem oraz terapia, które mogą pomóc w codziennym funkcjonowaniu.
Źródła:
https://www.who.int/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/016503279500032I
https://www.nimh.nih.gov/health/topics/attention-deficit-hyperactivity-disorder-adhd
CZYTAJ TAKŻE:
Dziesięć prostych zdań, które mogą uratować związek. Mówisz je?
