Co to jest cholesterol?
Cholesterol zalicza się do tłuszczów (lipidów), a więc należy do organicznych związków chemicznych. Jest niezbędny do wielu funkcji życiowych, w tym do budowy błon komórkowych, produkcji hormonów steroidowych (takich jak hormony płciowe i kortyzol), syntezy witaminy D oraz produkcji kwasów żółciowych, które pomagają w trawieniu tłuszczów. Cholesterol bierze także udział w regulacji układu odpornościowego. Większość cholesterolu w organizmie człowieka, od 60 do 80 proc. całkowitej ilości, jest syntetyzowana w organizmie (tzw. cholesterol endogenny). Pozostała część pochodzi z pożywienia, głównie z produktów zwierzęcych, takich jak mięso, nabiał czy jaja.Reklama
Największe ilości cholesterolu endogennego produkowane są w trzech głównych miejscach: w wątrobie (odpowiedzialnej za 60-70 proc. produkcji), w jelitach (odpowiedzialnych za 15 proc.) oraz w skórze (odpowiedzialnej za 5 proc.).
Co ciekawe, organizm potrafi sam wytworzyć wystarczającą ilość cholesterolu, aby pokryć swoje potrzeby. Oznacza to, iż nie musimy dostarczać go z pożywieniem, choćby jeżeli nie zjadamy produktów zawierających cholesterol, ciało i tak go sobie wyprodukuje.
Cholesterol - dlaczego jest nam niezbędny?
Cholesterol znajduje się w każdej komórce naszego organizmu. Jego główne zadanie to budowa błon komórkowych, czyli osłon, które chronią wnętrze komórek. Bez cholesterolu komórki nie mogłyby prawidłowo funkcjonować.
To jednak nie wszystko. Cholesterol jest także surowcem do produkcji hormonów, takich jak estrogen, testosteron czy kortyzol, a także kwasów żółciowych, które pomagają trawić tłuszcze. Jest również niezbędny do syntezy witaminy D3, ważnej m.in. dla zdrowia kości i odporności.
Jak cholesterol krąży w organizmie?
Ponieważ cholesterol zalicza się do tłuszczów, nie rozpuszcza się w wodzie, a nasza krew jest wodnym środowiskiem. Aby mógł się w niej przemieszczać, organizm "pakuje go" w specjalne cząsteczki białkowo-tłuszczowe zwane lipoproteinami. To właśnie o nich mówi się, gdy słyszymy o "dobrym" i "złym" cholesterolu.
LDL (Low-Density Lipoprotein) - popularnie nazywany "złym cholesterolem". Pełni bardzo ważne zadanie - transportuje cholesterol z wątroby do tkanek. Problem pojawia się wtedy, gdy LDL jest zbyt dużo. Nadmiar cholesterolu może odkładać się w ścianach naczyń krwionośnych, tworząc blaszki miażdżycowe. Z czasem naczynia stają się mniej elastyczne, a ich światło się zwęża, co zwiększa ryzyko zawału lub udaru.
HDL (High-Density Lipoprotein) - nazywany "dobrym cholesterolem". Jego rola jest odwrotna: zbiera nadmiar cholesterolu z tkanek i naczyń krwionośnych, a następnie transportuje go z powrotem do wątroby, gdzie jest metabolizowany i zużywany do tworzenia kwasów żółciowych. Odpowiednie stężenie cholesterolu HDL może pomóc w zmniejszeniu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Dlaczego zbyt wysoki cholesterol to problem?
Cholesterol jest niezbędny do życia, buduje błony komórkowe, hormony i witaminę D3. Problem pojawia się wtedy, gdy jego poziom, a szczególnie poziom LDL, jest zbyt wysoki.
Podwyższony poziom cholesterolu, szczególnie LDL, sprzyja rozwojowi miażdżycy, choroby, w której blaszki cholesterolowe zwężają naczynia krwionośne. Może to prowadzić do poważnych powikłań, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca czy udar mózgu.
Na stężenie cholesterolu wpływają dieta, styl życia, a także czynniki genetyczne. Niektóre osoby mają tzw. hipercholesterolemię rodzinną - wrodzoną skłonność do wysokiego poziomu cholesterolu, niezależnie od sposobu odżywiania.
Cholesterol a dieta i styl życia
Choć większość cholesterolu produkuje wątroba, to sposób odżywiania ma ogromne znaczenie. Nadmiar tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans może podnosić poziom LDL. Znajdziemy je w tłustym mięsie, wyrobach cukierniczych, czy fast foodach.
Aby zadbać o zdrowy profil lipidowy, warto:
ograniczyć tłuszcze nasycone i trans, zwiększyć ilość błonnika w diecie (np. warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste), wprowadzić zdrowe tłuszcze - szczególnie omega-3 (ryby morskie, orzechy włoskie, siemię lniane), być aktywnym fizycznie - regularny ruch zwiększa poziom HDL, utrzymywać prawidłową masę ciała.
Ale podwyższony poziom cholesterolu nie zawsze wynika z diety bogatej w tłuszcze nasycone czy produkty zawierające cholesterol. jeżeli ktoś odżywia się zdrowo, unika nadmiaru tłustych potraw, a mimo to wyniki badań pokazują wysoki poziom cholesterolu, może to być sygnał toczącego się w organizmie stanu zapalnego.
Stan zapalny to naturalna reakcja układu odpornościowego, jednak gdy utrzymuje się przewlekle, wpływa na gospodarkę lipidową, zwykle podnosi poziom "złego" cholesterolu LDL i obniża poziom "dobrego" HDL. Co więcej, sam proces miażdżycowy, do którego prowadzi nadmiar cholesterolu, jest związany z przewlekłym stanem zapalnym.
Dlatego wysoki cholesterol może być skutkiem, a nie przyczyną problemu. W takiej sytuacji najlepiej skonsultować się z lekarzem, aby znaleźć źródło stanu zapalnego i zadbać nie tylko o dietę, ale też o zdrowie jelit, wątroby i całego organizmu.
Źródła:
Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie: https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/normy_zywienia_2020web.pdfhttps://www.webmd.com/cholesterol-management/things-that-impact-cholesterolhttps://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1440-1746.2011.06986.
CZYTAJ TAKŻE:
