Zapalenie oskrzeli u dzieci w 90 proc. przypadków jest infekcją dolnych dróg oddechowych wywołaną przez wirusy.
Objawem zapalenia oskrzeli u dziecka jest przede wszystkim kaszel, może pojawić się gorączka.
Leczenie zapalenia oskrzeli u dzieci polega na łagodzeniu objawów i trwa ok. 2-3 tygodni.
Zapalenie oskrzeli u dzieci
Zapalenie oskrzeli u dzieci jest częstą infekcją dolnych dróg oddechowych, przebiegającą z kaszlem. Szczyt zachorowań dzieci na zapalenie oskrzeli przypada na sezon jesienno-zimowy. Najczęściej występuje u dzieci poniżej drugiego roku życia oraz u dzieci w wieku szkolnym. Zapalenie oskrzeli najczęściej wywołane jest przez wirusy, zdarza się jednak również, iż ma podłoże bakteryjne.
W oskrzelach po zakażeniu występuje stan zapalny, który prowadzi do obrzęku ścian oskrzeli i wzmożonej produkcji śluzu. U młodszych dzieci może wystąpić obturacyjne zapalenie oskrzeli (przebiegające ze skurczem oskrzeli).
Zapalenie oskrzeli u dzieci dzieli się na ostre zapalenie oskrzeli i przewlekłe infekcyjne stany zapalne oskrzeli, w zależności od czasu trwania choroby.
Wirusowe zapalenie oskrzeli u dzieci
W 90 proc. przypadków powodem wystąpienia zapalenia oskrzeli u dziecka są wirusy, w tym:
wirus RS
wirus paragrypy
wirus grypy A
wirus grypy B
adenowirusy
rinowirusy
metapneumowirusy
koronawirusy (inne niż SARS-CoV-2).
Dziecko zakaża się drogą kropelkową, czyli po kontakcie z wydzieliną z dróg oddechowych innej chorej osoby.
Bakteryjne zapalenie oskrzeli u dzieci
Bakteryjne zapalenie oskrzeli u dzieci występuje dużo rzadziej niż wirusowe. Mogą je wywołać np. bakterie powodujące krztusiec (Bordetella pertussis) – zwykle u nieszczepionego dziecka. Inne bakterie, które mogą wywołać zapalenie oskrzeli to bakterie tzw. atypowe, powodujące także zapalenie płuc (Mycoplasma pneumoniae i Chlamydophila pneumoniae). Odpowiadają za ok. 1 proc. przypadków ostrego zapalenia oskrzeli.
Zapalenie oskrzeli u dzieci: objawy
Zanim wystąpi u dziecka zapalenie oskrzeli, najczęściej dziecko przechodzi wirusową infekcję górnych dróg oddechowych: ma katar, może mieć gorączkę, odczuwać drapanie w gardle, czuć się "rozbite" i osłabione. Po 2-4 dniach od wystąpienia kataru mogą pojawić się już objawy zapalenia oskrzeli u dziecka:
kaszel – to najbardziej charakterystyczny objaw zapalenia oskrzeli. Początkowo dziecko ma suchy kaszel, a po kilku dniach staje się mokry (produktywny). Dziecko odkrztusza wydzielinę powstającą wskutek wzmożonej produkcji śluzu w oskrzelach. W przebiegu wirusowego zapalenia oskrzeli wydzielina śluzowa jest najczęściej biała, czasem żółta (nie musi to wskazywać na nadkażenie bakteryjne);
wymioty – mogą (ale nie muszą!) pojawić się w wyniku silnego kaszlu z powodu nadmiernej ilości śluzu;
gorączka lub stan podgorączkowy;
osłabienie.
Może pojawić się też tzw. furczenie, spowodowane zalegająca w drogach oddechowych wydzielina oraz ból mięśni (szczególnie w zapaleniu oskrzeli wywołanym przez wirusy grypy lub paragrypy).
Obturacyjne zapalenie oskrzeli u dzieci: objawy
U małych dzieci w przebiegu zapalenia oskrzeli obrzęk śluzówki może w początkach choroby powodować zwężenie oskrzeli, powodując tzw. obturacyjne zapalenie oskrzeli. Jego objawy to świszczący oddech, czasami choćby duszności. Podobne objawy daje astma, dlatego jeżeli dziecko często choruje na obturacyjne zapalenie oskrzeli, lekarz powinien sprawdzić, czy nie ma do czynienia z astmą dziecięcą. W tym celu zleca się spirometrię.
Leczenie zapalenia oskrzeli u dzieci
Ponieważ ostre zapalenie oskrzeli u dzieci najczęściej wywołane jest przez wirusy, jego leczenie polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów. Wirusowego zapalenia oskrzeli nie leczy się antybiotykami, jednak przy utrzymujących się objawach i "ropnej" wydzielinie, kiedy zachodzi podejrzenie nadkażenia bakteryjnego, lekarz może przepisać dziecku antybiotyk.
Jeśli dziecko ma gorączkę (powyżej 38-38,5 st. C), należy ją zbijać, podając odpowiednią dla wieku/wagi dawkę paracetamolu lub ibuprofenu. Można też posiłkować się domowymi sposobami na obniżenie gorączki, np. chłodnymi okładami pod kolanami czy kąpielą w wodzie o temperaturze ciała, stopniowo schładzaną.
Bardzo ważne jest, żeby dziecko chorujące na zapalenie oskrzeli dużo piło. Jest to szczególnie istotne, kiedy występuje gorączka, ale płyny pomagają też rozrzedzać wykrztuszaną wydzielinę. Do picia podajemy wodę, można też podawać herbatę malinową czy napar z lipy (uwaga: działa napotnie!).
Na mokry kaszel lekarz może przepisać syropy ułatwiające odkrztuszanie wydzieliny. Są to tzw. leki mukolityczne, które rozrzedzają wydzielinę. W zapaleniu oskrzeli największą skutecznością wykazuje się erdosteina. Pamiętaj, by nie podawać leków wykrztuśnych po 16:00-17:00, zakłócą sen dziecka.
Udowodniono także korzystny wpływ wyciągu z korzenia pelargonii afrykańskiej (Pelargonium sidoides) w łagodzeniu objawów zapalenia oskrzeli u dzieci. Z rośłinnych środków stosuje się też te z wyciągiem z liści bluszczu pospolitego, jeżówkę purpurową, tymianek pospolity i porost islandzki.
Jeśli dziecko choruje na obturacyjne zapalenie oskrzeli, lekarz przepisze także inhalacje z lekami rozszerzającymi oskrzela.
Na katar w przebiegu zapalenia oskrzeli stosuje się typowe leczenie: przede wszystkim odpowiednią toaletę nosa (oczyszczanie, podawanie roztworu wody morskiej w sprayu). Lekarz może też zalecić inhalacje z soli fizjologicznej i/lub krople do nosa.
Jak długo trwa zapalenie oskrzeli u dziecka?
Zapalenie oskrzeli trwa 2-3 tygodni, po tym czasie u dziecka może jednak wystąpić poinfekcyjna nadreaktywność oskrzeli. W tym czasie oskrzela regenerują się, a dziecko może mieć jeszcze choćby przez kilka tygodni (czasem miesięcy) napady suchego kaszlu, a oskrzela mogą reagować nadwrażliwością np. na zimne, ciepłe, zanieczyszczone czy wilgotne powietrze.
Zdarza się, iż po zapaleniu oskrzeli u dziecka rozwinie się zapalenie płuc. To skutek bakteryjnego nadkażenia uszkodzonego nabłonka dróg oddechowych.
Czy dziecko z zapaleniem oskrzeli może wychodzić na dwór?
Chore na zapalenie oskrzeli dziecko powinno przebywać w domu. Podczas choroby dziecko absolutnie nie może chodzić do żłobka, przedszkola czy szkoły.
Zadbaj o odpowiednią wilgotność powietrza w domu, wietrz pomieszczenia w ciągu dnia, uważaj, by dziecko nie miało kontaktu z dymem papierosowym. Temperatura pomieszczeń nie powinna być zbyt wysoka, dobrze, żeby w nocy nie przekraczała 20 st. C. Zimą, w okresie grzewczym, dobrym pomysłem będzie stosowanie oczyszczacza powietrza.
Małe dziecko nie musi leżeć w łóżku, jeżeli to dla niego trudne. jeżeli będzie szczególnie osłabione przez gorączkę i silny kaszel, samo jednak będzie najprawdopodobniej chciało się położyć lub zajmować się aktywnościami niewymagającymi dużego wysiłku.
Może rysować, bawić się zabawkami w łóżku lub na dywanie, oglądać bajki (jeśli ma gorączkę, nie jest to dobry pomysł, bo będą je boleć oczy). Czytajcie i oglądajcie książki, spędzajcie czas razem na spokojnych zabawach i aktywnościach.
Zapalenie oskrzeli u dziecka: kiedy do lekarza?
Jeśli pomimo leczenia zaleconego przez lekarza, u dziecka z zapaleniem oskrzeli objawy się utrzymują, ich natężenie po tygodniu nie zmniejsza się lub pojawią się poniższe objawy, koniecznie udaj się z nim pilnie na kontrolę:
utrzymująca się pomimo podawania leków gorączka
trudności z oddychaniem: świszczący oddech, mocno przyśpieszone oddychanie, widoczny wysiłek przy oddychaniu
niebieskawe zabarwienie warg lub paznokci
zmiana zachowania dziecka
wyraźna niechęć do jedzenia oraz picia
objawy odwodnienia.
