Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne

pedagogika-specjalna.edu.pl 2 tygodni temu

We współczesnym świecie coraz więcej dzieci i młodzieży doświadcza trudności w sferze emocjonalno-społecznej, które wpływają na ich codzienne funkcjonowanie, relacje i naukę. Dynamiczne tempo życia, nadmiar bodźców oraz presja otoczenia sprawiają, iż coraz częściej potrzebują one wsparcia w rozumieniu i regulowaniu emocji. Dlatego tak ważne staje się systematyczne rozwijanie kompetencji emocjonalno-społecznych, które stanowią fundament dobrostanu psychicznego i prawidłowego rozwoju społecznego.

Oprócz działań podejmowanych w ramach realizacji programowej możemy wspierać uczniów adekwatnie do ich potrzeb organizując specjalistyczne zajęcia rozwijające umiejętności emocjonalno-społeczne. Zadanie to jest podejmowane zgodnie z Rozporządzeniem MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.

Głównym celem tychże zajęć jest wspieranie rozwoju kompetencji emocjonalno-społecznych, takich jak:

rozpoznawanie i nazywanie własnych emocji;
empatia i rozumienie uczuć innych;
umiejętność współpracy i komunikacji w grupie;
radzenie sobie ze stresem, frustracją i konfliktami;
budowanie pozytywnej samooceny i poczucia własnej wartości.

Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne są przeznaczone dla uczniów, którzy wykazują trudności w zakresie funkcjonowania emocjonalnego, społecznego lub adaptacyjnego.

Wskazania do objęcia dziecka tego rodzaju zajęciami mogą obejmować:

Trudności w zakresie emocji: nadmierna lękliwość, impulsywność, agresywne zachowania, obniżony nastrój, trudności w radzeniu sobie z porażką lub zmianą.
Problemy w relacjach społecznych: trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów z rówieśnikami, wycofanie, brak empatii, nieumiejętność współpracy w grupie.
Zaburzenia zachowania i emocji: w tym m.in. zaburzenia opozycyjno-buntownicze, zaburzenia lękowe, ADHD, zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) czy FASD.
Deficyty w zakresie samoregulacji: trudności z kontrolą impulsów, niską tolerancją na frustrację, problemami z koncentracją i wyciszeniem.
Niskie poczucie własnej wartości: brak wiary w siebie, poczucie odrzucenia, trudność w akceptowaniu własnych ograniczeń.
Trudności adaptacyjne: problemy z przystosowaniem do nowych sytuacji, zmian lub wymagań środowiska przedszkolnego/szkolnego.

Kwestie organizacyjne

Zajęcia mogą odbywać się w formie indywidualnej lub grupowej, w zależności od potrzeb dzieci;
Zalecana częstotliwość: 1–2 razy w tygodniu, czas trwania 45 minut, w przypadku zajęć dla dzieci przedszkolnych można podzielić jednostkę na krótsze odcinki czasowe sprzyjające koncentracji;
Liczebność grupy: optymalnie 5–10 dzieci, by zapewnić indywidualne wsparcie. Chyba iż zwiększenie liczby uczestników jest uzasadnione potrzebami uczniów.

Propozycje działań i metod pracy

Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne mogą przybierać różnorodne formy aktywności, dostosowane do wieku i potrzeb uczestników. W pracy z dziećmi i młodzieżą szczególnie skuteczne okazują się gry i zabawy dramowe, które poprzez odgrywanie scenek uczą rozpoznawania emocji i adekwatnego reagowania w sytuacjach społecznych. Ważnym elementem są także ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne, wspierające samoregulację i umiejętność wyciszenia. Wykorzystanie opowiadań, bajek terapeutycznych i pracy z książką rozwija empatię oraz zdolność rozumienia uczuć innych. Wspólne gry kooperacyjne i zadania grupowe uczą współpracy, komunikacji i rozwiązywania konfliktów, natomiast działania plastyczne i ruchowe umożliwiają dzieciom bezpieczną ekspresję emocji i sprzyjają integracji sensorycznej. Cennym narzędziem bywa również prowadzenie dziennika uczuć, w którym uczestnicy mogą zapisywać swoje emocje, refleksje i obserwować własny rozwój emocjonalny na przestrzeni czasu.

Oto przykładowe tematy zajęć:

Poznajemy swoje emocje – rozpoznawanie i nazywanie podstawowych uczuć.
Co czuję, gdy… – rozumienie sytuacji wywołujących emocje pozytywne i negatywne.
Mój sposób na złość – nauka konstruktywnego wyrażania trudnych emocji.
Jak mówić, żeby inni mnie słuchali – rozwijanie umiejętności komunikacji i słuchania.
Potrafię powiedzieć „nie” – kształtowanie asertywności i granic osobistych.
Przyjaźń to skarb – budowanie relacji i zaufania w grupie.
Współpraca zamiast rywalizacji – ćwiczenie umiejętności współdziałania.
Każdy z nas jest inny – rozwijanie empatii, akceptacji i tolerancji wobec różnic.
Zaufaj sobie! – wzmacnianie poczucia własnej wartości i sprawczości.
Rozwiązujemy konflikty na spokojnie – nauka mediacji i kompromisu.
Oddech, który pomaga – techniki relaksacji i samoregulacji emocji.
Słowa, które leczą – o mocy pozytywnego myślenia i wspierającej komunikacji.
Jak reagować, gdy ktoś mnie rani – radzenie sobie z krytyką i odrzuceniem.
Moje emocje w kolorach – ekspresja uczuć poprzez sztukę i twórcze działania.
Razem raźniej – wzmacnianie więzi w grupie i poczucia przynależności.

Zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno-społeczne są istotnym elementem nowoczesnej edukacji, ponieważ przygotowują ucznia do świadomego funkcjonowania w grupie, radzenia sobie z emocjami oraz budowania zdrowych relacji. Systematyczna praca w tym obszarze sprzyja nie tylko rozwojowi społecznemu i emocjonalnemu, ale także pozytywnie wpływa na wyniki w nauce i codzienne funkcjonowanie w przedszkolu czy szkole.

Bibliografia