Zapalenie naczyń związane z przeciwciałami przeciwko cytoplazmie neutrofilów (ANCA) (ANCA-Associated Vasculitis – AAV) jest stosunkowo rzadką chorobą, której częstość występowania szacuje się na 200–400 przypadków na milion osób. Częstość występowania zwiększała się z biegiem czasu, prawdopodobnie w wyniku usprawnień w zakresie dostępnych testów diagnostycznych i opracowaniu coraz lepszych kryteriów rozpoznania.
Cechą charakterystyczną tej grupy schorzeń jest obecność martwiczego zapalenia i martwicy włóknikowatej w ścianach małych i średnich naczyń, którym mogą towarzyszyć (w zależności od konkretnej jednostki chorobowej) ziarniniaki lub nacieki eozynofilowe. Objawy kliniczne w dużej mierze zależą od zajętego łożyska naczyniowego, chociaż najczęstszymi lokalizacjami są płuca i nerki. Zajęcie górnych dróg oddechowych może powodować objawy nieżytu nosa, zapalenia zatok, głuchoty lub krwawienia; w przypadku dolnych dróg oddechowych są to krwioplucie, duszność i/lub hipoksemia, zwykle z obustronnymi naciekami w płucach w badaniach obrazowych; u niektórych pacjentów rozwija się choćby śródmiąższowa choroba płuc.
Ośrodkowy układ nerwowy to jedna z najbardziej newralgicznych okolic, której uszkodzenia bywają dewastujące dla funkcjonowania; dlatego zespół naukowców z Cambridge oraz Uniwersytetu w Lund określił częstość występowania, czynniki predykcyjne i ciężkość udarów mózgu wśród osób z AAV. Do badania włączono 325 pacjentów z zapaleniem naczyń, których dane pochodzące z krajowych (szwedzkich) rejestrów medycznych z lat 1997–2016 przeskanowano. W sumie 8 proc. doznało udaru mózgu w ciągu 2206 osobolat obserwacji.
Częstość występowania tego powikłania wyniosła 11,3 na 1000 osobolat, co przekłada się na zwiększone o mniej więcej 85 proc. ryzyko udaru w porównaniu z populacją ogólną przy jeszcze większym ryzyku u osób w wieku poniżej 65 lat. Niezależnym czynnikiem predykcyjnym udaru okazała się wyższa liczba płytek krwi w momencie rozpoznania zapalenia naczyń (wzrost o 14 proc.). Nie stwierdzono różnic w przeżywalności oraz funkcjonowaniu w porównaniu z populacją ogólną.
Ryzyko udaru jest zatem istotnie i znacznie wyższe wśród osób chorych na AAV, dlatego należy zwrócić szczególną uwagę na współistnienie innych, dodatkowych modyfikowalnych czynników ryzyka.
Opracowanie: lek. Damian Matusiak
