Czym jest witamina D?
Witamina D, rozpuszczalna w tłuszczach i określana również jako prohormon, występuje w żywności w dwóch postaciach: ergokalcyferolu (D2) pochodzenia roślinnego oraz cholekalcyferolu (D3) pochodzenia zwierzęcego. Dodatkowo cholekalcyferol może być syntetyzowany w skórze pod wpływem promieniowania UVB.
Zarówno witamina D dostarczana z zewnątrz, jak i ta wytwarzana przez organizm, początkowo pozostaje nieaktywna i wymaga dwóch etapów hydroksylacji, aby uzyskać biologiczną aktywność. Pierwszy z nich zachodzi głównie w wątrobie dzięki działaniu 25-hydroksylazy (enzymu z rodziny cytochromu P450), prowadząc do powstania kalcydiolu [25(OH)D]. Następnie, w nerkach oraz innych tkankach, pod wpływem 1-α-hydroksylazy, przekształca się on w kalcytriol [1,25(OH)₂D] - aktywną formę witaminy D. Reklama
Ponieważ kalcytriol ma krótki okres półtrwania (zaledwie kilka godzin), do oceny poziomu witaminy D w organizmie stosuje się oznaczanie kalcydiolu, który pozostaje we krwi przez około dwa tygodnie.
Witamina D - funkcje
Najlepiej poznaną funkcją witaminy D w organizmie jest jej udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, a co za tym idzie - w metabolizmie kości. Produkcja kalcytriolu w nerkach odpowiada za utrzymanie prawidłowego poziomu wapnia i jest ściśle kontrolowana przez parathormon (PTH). Spadek stężenia wapnia we krwi pobudza wydzielanie PTH, co z kolei intensyfikuje syntezę 1,25(OH)₂D, umożliwiając maksymalne wchłanianie tego pierwiastka w przewodzie pokarmowym. Odkrycie receptorów witaminy D (VDR - Vitamin D Receptor) w różnych narządach pozaszkieletowych, takich jak serce, mózg, płuca, nerki czy jelita, przyczyniło się do poszerzenia wiedzy na temat jej roli w organizmie.
Uważa się, iż witamina D, bezpośrednio lub pośrednio, wpływa na aktywność 3-5 proc. genomu i może oddziaływać na procesy związane z proliferacją i różnicowaniem komórek układu odpornościowego, funkcjonowanie układu renina-angiotensyna-aldosteron, a także na regulację wydzielania insuliny.
Główne źródła witaminy D
Synteza skóry pod wpływem promieniowania UVB - organizm ludzki jest zdolny do syntezy witaminy D3 w skórze w wyniku ekspozycji na promieniowanie UVB ze słońca. To naturalne źródło witaminy D, które aktywuje się w skórze.
Żywność pochodzenia zwierzęcego - witamina D3 występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak ryby tłuste (łosoś, tuńczyk, makrela), wątroba, jajka oraz tłuszcze mleczne.
Suplementy diety - witaminę D3 można również przyjmować w formie suplementów, które są dostępne w postaci kapsułek, kropli czy tabletek. Suplementacja witaminy D może być zalecana, zwłaszcza w przypadku osób niewystawionych na słońce lub mających trudności z uzyskaniem wystarczającej ilości z diety.
Witamina K - gdzie się znajduje
Pod określeniem witamina K kryje się grupa związków chemicznych o zbliżonej budowie. Wyróżnia się: witaminę K1 (jest syntetyzowana przez rośliny), witaminę K2 (większość tej witaminy jest produkowana przez bakterie zdolne do fermentacji żywności, bakterie jelitowe oraz bakterie beztlenowe stanowiące mikrobiotę jelita grubego), a także witaminę K3 (jest otrzymywana syntetycznie).
Witamina K1 występuje głównie w roślinach zdolnych do fotosyntezy i w największej ilości znajdziemy ją w warzywach o ciemnozielonych liściach takich jak: szpinak, sałata, liście roślin kapustnych, jarmuż, brukselka, brokuły, w niektórych olejach i margarynach miękkich. Witaminę K2 znajdziemy w wątróbce, jabłkach, zielonej herbacie, w niektórych serach i fermentowanych produktach mlecznych. Witamina K jest również wytwarzana w organizmie człowieka przez bakterie flory jelitowej.
Witamina D a witamina K2
Witamina D współpracuje z witaminą K2 na kilka sposobów. Witamina D pobudza produkcję białek MGP i OC, które są ważne dla zdrowia kości, ale do ich pełnej aktywacji potrzebna jest witamina K. Obie witaminy pomagają również w łagodzeniu stanów zapalnych, ponieważ zmniejszają produkcję substancji wywołujących stan zapalny.
Badania pokazują, iż witamina K wzmacnia korzystny wpływ witaminy D na mineralizację kości, co może być istotne np. w leczeniu osteoporozy. Synergia witamin D i K może być również korzystna przy chorobach płuc, takich jak POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) czy COVID-19, ponieważ może pomóc w ochronie płuc przed uszkodzeniami. Wspólne działanie witamin D i K pomaga uniknąć tzw. "paradoksu wapnia" - sytuacji, w której organizm nieprawidłowo zarządza wapniem, prowadząc do jego niedoboru w kościach i jednoczesnego nadmiaru w naczyniach krwionośnych.
Warto również pamiętać, iż duże ilości witaminy D mogą zwiększać zapotrzebowanie organizmu na witaminę K, ponieważ pobudzają produkcję białek zależnych od witaminy K, co może prowadzić do jej względnego niedoboru.
W badaniach przeprowadzonych u pacjentów, którzy otrzymywali jednocześnie suplementację witaminą D i K, zaobserwowano wyższą gęstość mineralną kręgów lędźwiowych w porównaniu z grupą pacjentów otrzymujących tylko witaminę K lub witaminę D oddzielnie. Mechanizm, przez który obie substancje oddziałują na siebie, nie został jeszcze w pełni zrozumiany. Istnieją jednak badania sugerujące, iż pozytywny wpływ witaminy K na układ kostny jest znacznie lepszy przy wyższym stężeniu witaminy D we krwi.
Dlaczego warto łączyć witaminy D i K?
Witamina D ułatwia wchłanianie wapnia z pożywienia, co jest niezbędne dla zdrowych kości. Jednak to witamina K kieruje wapń tam, gdzie jest najbardziej potrzebny - do kości i zębów - jednocześnie zapobiegając jego odkładaniu się w naczyniach krwionośnych, co mogłoby prowadzić do ich zwapnienia. Badania sugerują, iż nadmiar witaminy D bez odpowiedniej ilości witaminy K może zwiększać ryzyko takich zwapnień. Dlatego ważne, aby nasza dieta dostarczała wszystkich witamin, w tym D oraz K w odpowiednich ilościach, ponieważ każda z nich odgrywa istotną rolę w utrzymaniu zdrowia.
Źródło:
Andrius Bleizgys: Zinc, Magnesium and Vitamin K Supplementation in Vitamin D Deficiency: Pathophysiological Background and Implications for Clinical Practicehttps://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10974675/https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/witamina-d-i-witamina-k-konieczne-polaczenie/https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2024/12/normy-31_12.pdf
CZYTAJ TAKŻE:
