Cukrzyca - co to oznacza?
Cukrzyca to, wbrew pozorom, nie jedna choroba, a bardzo szeroka kategoria obejmująca kilka jednostek chorobowych, których wspólną cechą jest występowanie hiperglikemii - poziomu glukozy we krwi powyżej ustalonej normy, co powoduje pojawienie się objawów wielonarządowych i ogólnoustrojowych prowadzących do wyniszczenia organizmu i utraty szeroko pojętego zdrowia.
W obrębie kategorii "cukrzyca" możemy wyróżnić m.in.:Reklama
cukrzycę typu 1,cukrzycę typu 2, cukrzycę LADA,cukrzycę MODY,cukrzycę ciężarnych.
Wszystkie te rodzaje mają dwie wspólne cechy: występowanie mierzalnej hiperglikemii oraz objawy (przedmiotowe i podmiotowe). Do objawów cukrzycy należą:
duże pragnienie,częste oddawanie moczu,hiperglikemia,hipoglikemia,insulinooporność,utrata ostrości widzenia,ciągłe zmęczenie,częste bóle i zawroty głowy,powikłania wielonarządowe (np. stopa cukrzycowa, nefropatia cukrzycowa).
Czy po objawach jesteśmy w stanie rozpoznać rodzaj cukrzycy? Nie, potrzebujemy do tego odpowiednich badań. Czasem wystarczą podstawowe - glikemia na czczo i poposiłkowa, doustny test obciążenia glukozą (OGTT), hemoglobina glikowana (HbA1C), czasem trzeba przeprowadzić bardziej szczegółowe badania - badania przeciwciał przeciw wyspom trzustkowym, badania genetyczne i molekularne.
Cukrzyca a "krzywa cukrowa" - rozpoznanie przez OGTT
Jednym z badań, które uprawnia do rozpoznania cukrzycy, jest doustny test obciążenia glukozą. Polega na trzykrotnym oznaczeniu poziomu glukozy: na czczo, po godzinie od wypicia roztworu 75 g glukozy oraz po dwóch godzinach od wypicia roztworu. Ustalono granice (wartości referencyjne) stężenia glukozy we krwi umożliwiające rozpoznanie zarówno cukrzycy, jak i nieprawidłowej tolerancji glukozy/nieprawidłowej glikemii na czczo:
wynik na czczo:
70-99 mg/dl - wynik w normie,100-125 mg/dl - nieprawidłowa glikemia na czczo,>= 126 mg/dl - cukrzyca;
wynik po dwóch godzinach:
=200 mg/dl - cukrzyca.
Powyższe wartości referencyjne dotyczą wszystkich poza kobietami w ciąży. U nich sytuacja kształtuje się nieco inaczej.
Cukrzyca ciążowa - co to za choroba?
Cukrzyca ciążowa, cukrzyca ciężarnych (nie mylić z cukrzycą w ciąży) to rodzaj cukrzycy, który rozwija się u dotąd zdrowych, niechorujących na cukrzycę kobiet. Jej przebieg może być podobny do przebiegu "zwykłej" cukrzycy lub przez jakiś czas stan ten pozostaje utajony. Cukrzyca ciążowa stanowi zagrożenie dla płodu: skutki nieleczonej choroby matki powodują, iż dziecko może urodzić się z różnorakimi powikłaniami, dotyczącymi praktycznie wszystkich narządów, dziecko może urodzić się z wysoką masą urodzeniową, niedorozwinięte bądź z niezbalansowanym poziomem hormonów i neuroprzekaźników. Do porodu może również nie dojść poprzez poronienie lub obumarcie wysokiej ciąży. Poród takich dzieci odbywa się z komplikacjami, trudno ustabilizować ich parametry życiowe.
Cukrzyca ciążowa stanowi także zagrożenie dla samej ciężarnej: choćby u 45 proc. kobiet z cukrzycą ciążową rozwija się w następstwie cukrzyca typu 2. Skutki niezbilansowanej cukrzycy ciążowej dotykają kobiet tak samo i w tym samym stopniu, co skutki nieleczonej cukrzycy typu 2.
Cukrzyca ciążowa - jak się ją rozpoznaje?
Po stwierdzeniu nieprawidłowych wartości glukozy na czczo na początku ciąży, bądź rutynowo, między 24. a 28. tygodniem ciąży (jeśli nie ma wskazań do wcześniejszego wykonania badania), kieruje się ciężarną na badanie OGTT.
Wartości referencyjne stężenia glukozy u ciężarnych, które umożliwiają rozpoznanie cukrzycy ciążowej, są następujące:
wynik na czczo: 92 mg/dl-125 mg/dl,wynik po 60 minutach po spożyciu 75g glukozy: ≥180 mg/dl,wynik po 120 minutach po spożyciu 75g glukozy: 153 mg/dl-199 mg/dl.
Oznaczenie glukozy, które mieści się w zakresie określonym górną i dolną granicą, umożliwia rozpoznanie cukrzycy ciążowej. W przeciwieństwie do każdego innego rodzaju cukrzycy w badaniu OGTT u ciężarnych brane jest pod uwagę także oznaczenie stężenia glukozy po 1 godzinie.
W przypadku przekroczenia górnej granicy wartości referencyjnych, czy to wyniku na czczo, czy po 2 godzinach, rozpoznaje się cukrzycę w ciąży. Cukrzyca w ciąży oznacza, iż kobieta zachorowała na cukrzycę przed zajściem w ciążę, ale nie była tego faktu świadoma.
Porównanie rozpoznania cukrzycy ciężarnych i cukrzycy w ciąży w teście OGTT zawarliśmy w tabeli poniżej:
Cukrzyca ciążowa - i co dalej?
Rozpoznanie zarówno cukrzycy ciążowej, jak i cukrzycy w ciąży wymaga natychmiastowego podjęcia działania celem zatrzymania rozwoju choroby i zapobiegania jej konsekwencjom. W znakomitej większości przypadków cukrzycy ciążowej wystarczą modyfikacja diety i lekkie ćwiczenia, aby unormować poziom glukozy. jeżeli po kilku dniach od wdrożenia tego planu poziom glukozy nie stabilizuje się, wdraża się terapię farmakologiczną mogącą obejmować zarówno leczenie doustne, jak i zastrzyki z insuliny.
W części przypadków cukrzyca ciążowa przechodzi w cukrzycę typu 2, w zależności od czynników ryzyka i odpowiedzi organizmu matki na leczenie. Zdecydowana większość przypadków cukrzycy ciążowej rozwiązuje się samoistnie w ciągu kilku tygodni po porodzie. Przypuszcza się, iż przyczyną samoistnego zanikania cukrzycy ciążowej po porodzie jest powrót hormonów, w tym - insuliny, do wartości normalnych.
Źródła:
Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W., Solnica B. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Edra Urban & Partner, Wrocław 2022.
https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/inne/66438,cukrzyca-u-kobiet-w-ciazy.
https://meavita.pl/test-obciazenia-glukoza-w-ciazy/.
CZYTAJ TAKŻE:
Czym tak naprawdę jest oporność na insulinę? Te badania wykryją ryzyko
