Chirurg stomatologiczny to lekarz specjalizujący się w operacyjnym usuwaniu zmian chorobowych jamy ustnej i okolic. – jeżeli problem w jamie ustnej wymaga poważniejszej interwencji zabiegowej, powinien się nim zająć chirurg stomatologiczny – podkreśla dr n. med. Tomasz Nowak, specjalista chirurgii stomatologicznej i implantologii.
Rolą chirurga stomatologicznego jest nie tylko „usuwanie ósemek”. To specjalista, który leczy ostre i przewlekłe zmiany chorobowe w jamie ustnej, przygotowuje pacjenta do leczenia ortodontycznego, protetycznego i implantologicznego, a także odbudowuje tkankę kostną w szczęce i żuchwie.
Kiedy warto umówić się na wizytę do chirurga stomatologicznego?
Jednym z problemów, z którymi pacjenci zgłaszają się do gabinetu chirurga stomatologicznego, jest konieczność usunięcia zębów stałych w trakcie leczenia ortodontycznego, ale również tych zębów, których nie da się już leczyć lub są zatrzymane (np. zatrzymane ósemki czy kły).
– To nie są sytuacje zero-jedynkowe – podkreśla dr n. med. Tomasz Nowak, chirurg stomatologiczny i implantolog z krakowskiej kliniki Loftdent. Chirurgia stomatologiczna wspomaga także leczenie ortodontyczne. – Wielu pacjentów zgłasza się z zatrzymanymi zębami – to są zarówno zęby, które się usuwa, jak i trójki czy dwójki, które należy odsłonić i wyciągnąć do łuku, używając aparatu ortodontycznego – mówi specjalista.
Chirurgia stomatologiczna to dziedzina, która zajmuje się również odbudową kości, gdy pacjent zgłasza się ze zmianami zapalnymi, które powodują destrukcję tej kości. – Tego typu ubytki potrafią być bardzo duże, ponieważ nie dają żadnych objawów i pacjent choćby o nich nie wie, do momentu, aż wykonam zdjęcie. Wówczas okazuje się, iż należy odbudować tę tkankę – wyjaśnia dr Tomasz Nowak.
Ta część stomatologii wykorzystywana jest więc także w ramach przygotowania do leczenia protetycznego lub implantologicznego.
Kiedy decyzja o usunięciu zęba jest nieunikniona?
Decyzja o usunięciu zęba nigdy nie zapada „od ręki”. Poprzedza ją badanie kliniczne i diagnostyka obrazowa — zwykle pantomogram lub CBCT (tomografia komputerowa z wiązką stożkową lub tomografia stożkowa).
– Usuwamy ząb, gdy nie da się go uratować metodami zachowawczymi albo jego pozostawienie szkodzi zdrowiu pacjenta. Zawsze myślimy holistycznie o dobrostanie pacjenta i planujemy całe leczenie – nie tylko usunięcie zęba – tłumaczy specjalista z krakowskiej kliniki Lofdent.
Na liście wskazań do ekstrakcji zęba znajdują się m.in.:
- ubytki próchnicowe tkanek zęba, których nie da się już odbudować,
- pęknięcia korzenia,
- zaawansowane choroby przyzębia z dużą utratą kości,
- nawracające stany zapalne i torbiele.
W przypadku zatrzymanych ósemek niepokojące są bóle, zapalenia oraz ucisk na sąsiedni ząb, co może prowadzić do jego uszkodzenia.
Co istotne, ekstrakcja bywa elementem szerszej strategii terapeutycznej. – Czasem usunięcie zęba jest konieczne, aby przeprowadzić skuteczne leczenie ortodontyczne, innym razem przygotowuje do rekonstrukcji protetycznej lub implantologicznej. Zawsze omawiamy alternatywy i planujemy od razu tymczasowe oraz docelowe uzupełnienie – dodaje ekspert.
Ósemki: usuwać czy obserwować?
Zęby mądrości (ósemki) wyrzynają się najpóźniej i często nie ma na nie miejsca w łuku. To sprzyja zatrzymaniu i nieprawidłowemu położeniu.
– Zatrzymane ósemki potrafią powodować przewlekłe zapalenia, dolegliwości bólowe, a choćby przyczyniać się do stłoczeń zębów i pogorszenia zgryzu – mówi dr Tomasz Nowak.
Nawet prawidłowo wyrżnięte ósemki bywają kłopotliwe: ich położenie utrudnia codzienną higienę i leczenie, przez co łatwiej ulegają próchnicy. Ostateczną decyzję, czy dany ząb usuwać, lekarz podejmuje po analizie badania i zdjęć.
– Nie ma tu prostych, zero-jedynkowych schematów. Oceniamy ryzyko powikłań w porównaniu z korzyścią z pozostawienia zęba – zaznacza chirurg stomatologiczny z Loftdent.
Ząb zatrzymany – co to znaczy i jak się go odsłania
Zatrzymany ząb to taki, który rozwinął się prawidłowo, ale nie wyrżnął w przewidywanym czasie. Może pozostać w kości lub rosnąć pod niekorzystnym kątem. Najczęściej dotyczy to kłów w szczęce oraz ósemek, rzadziej siekaczy i przedtrzonowców.
– W takich sytuacjach pomagamy zatrzymanym zębom – wykonujemy delikatne nacięcie i odsunięcie dziąsła, czasem minimalnie opracowujemy kość, by odsłonić koronę zęba. Dzięki temu ortodonta może przyczepić łagodną siłę i krok po kroku wprowadzić ząb do łuku – tłumaczy chirurg.
Chirurgia stomatologiczna wsparciem protetyki i implantologii
Chirurg stomatolog włącza się również w leczenie zespołowe przed rekonstrukcjami protetycznymi i implantologicznymi.
– Naszym zadaniem jest przygotować stabilne, zdrowe podłoże do dalszego leczenia. Usuwamy zęby bez rokowania, eliminujemy zmiany chorobowe, a gdy brakuje kości, wykonujemy augmentację – wylicza dr Tomasz Nowak.
W praktyce może to oznaczać podniesienie dna zatoki szczękowej połączone z odbudową kości, tak by możliwe było prawidłowe wszczepienie implantu. najważniejsze jest, by leczenie protetyczne i implantologiczne odbywało się w środowisku wolnym od stanów zapalnych.
Skąd biorą się zaniki kości i jak je leczyć
Ubytki kostne w łukach to zwykle efekt przewlekłego stanu zapalnego – konsekwencja nieleczonej głębokiej próchnicy, martwicy miazgi lub nieskutecznego leczenia kanałowego. Podobne, nierzadko bezobjawowe zmiany obserwuje się w chorobach przyzębia. Do zaniku kości przyczyniają się także braki zębowe i wady zgryzu (nieprawidłowe obciążenia) oraz choroby ogólne, w tym cukrzyca i osteoporoza.
– Zmienioną okolicę diagnozujemy na pantomogramie lub CBCT. Leczenie polega na usunięciu przyczyny i oczyszczeniu zmiany. jeżeli ząb dobrze rokuje, wykonujemy powtórne leczenie kanałowe lub resekcję wierzchołka z łyżeczkowaniem. Duże torbiele usuwamy chirurgicznie. Antybiotyk traktujemy jako wsparcie – nie istnieje „tabletka na brak kości” – akcentuje specjalista.
W rozległych ubytkach kość odbudowuje się przy użyciu materiałów kościozastępczych, gojenie kontroluje się radiologicznie, a pierwsze efekty widać zwykle po kilku miesiącach.
– Osobiście w tym celu stosuję materiał ludzki, pochodzący z banku tkanek. Są to materiały od dawców żywych, pozbawione substancji białkowych, które są całkowicie bezpieczne i bardzo dobrze integrują się z organizmem pacjenta, nie generując odrzutu i nie wywołując reakcji alergicznych. Badania pokazują, iż one najlepiej wbudowują się w pełnowartościową, ukrwioną kość, co nie zawsze da się uzyskać, stosując materiały odzwierzęce, które przez cały czas są powszechnie stosowane – podkreśla dr Tomasz Nowak.
Dlaczego należy odbudować kość po ekstrakcji zęba
Po usunięciu zęba kość naturalnie i dość gwałtownie zanika. To może pogorszyć funkcję żucia, obciążyć staw skroniowo-żuchwowy, zmienić kształt wyrostka i zgryz, a w konsekwencji także utrudnić wykonanie estetycznego uzupełnienia lub wszczepienie implantu.
– Zabezpieczenie lub odbudowa wyrostka po ekstrakcji pomaga utrzymać jego objętość, linię dziąsła i przygotowuje do przyszłego leczenia protetycznego lub implantologicznego. Tak naprawdę najlepiej jest na tej samej wizycie usunąć ząb, odbudować kość i wszczepić implant – podkreśla ekspert z Loftdent.
Znieczulenie i pierwsze dni po zabiegu
Współczesna chirurgia stomatologiczna jest bezbolesna. – Zabiegi wykonujemy w znieczuleniu miejscowym, więc w trakcie ich wykonywania pacjent nie odczuwa żadnego bólu. Po zabiegu spodziewamy się umiarkowanego obrzęku i tkliwości przez 1–3 dni – mówi dr Tomasz Nowak.
Zalecenia na pierwszy tydzień są proste: chłodzenie okolicy poddanej zabiegowi, miękka dieta, unikanie gorących potraw, zakaz spożywania alkoholu, unikanie wysiłku, delikatna, ale systematyczna higiena. Antybiotyk włącza się tylko przy konkretnych wskazaniach. Tempo rekonwalescencji zależy także od nawyków pacjenta: najważniejsze są dobra higiena, niepalenie i kontrola chorób ogólnych, takich jak cukrzyca. Gojenie monitoruje się klinicznie i radiologicznie.
Sygnały, które powinny skłonić do szybkiej wizyty u chirurga stomatologicznego
Jeśli pojawiają się ból, obrzęk, nawracające ropnie, trudności w otwieraniu ust lub połykaniu, dolegliwości w okolicy ósemek (zwłaszcza ze stanem zapalnym), przewlekłe problemy po leczeniu kanałowym albo gdy planowane jest leczenie ortodontyczne, protetyczne czy implantologiczne i mamy skierowanie od tych specjalistów, nie należy zwlekać z wizytą u chirurga stomatologicznego.
– Rolą chirurga stomatologicznego jest bezpieczne i przewidywalne rozwiązanie problemu – od usunięcia zęba bez rokowania, przez leczenie ostrych zmian zapalnych i odbudowę kości, po przygotowanie do ortodoncji, protetyki i implantów. Każdy przypadek analizujemy indywidualnie – podsumowuje dr Tomasz Nowak.
