Kamień nazębny to zmineralizowana płytka bakteryjna, która nie tylko wpływa negatywnie na estetykę uśmiechu, ale przede wszystkim stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia zębów i przyzębia. Profesjonalne usuwanie kamienia nazębnego, czyli skaling, to zabieg profilaktyczno-leczniczy wykonywany w gabinecie stomatologicznym. Czym jest kamień nazębny i dlaczego należy go usuwać? Jakie są metody usuwania kamienia nazębnego? Jakie są wskazania oraz przeciwwskazania do zabiegu? Odpowiadamy na te i inne pytania!
Prawidłowa higiena jamy ustnej nie kończy się na codziennym myciu zębów przy użyciu szczoteczki z miękkim włosiem i pasty z fluorem, czyszczeniu przestrzeni między zębami oraz stosowaniu płynu do płukania ust.
Nawet bardzo dokładna higiena domowa nie jest niestety w stanie całkowicie zapobiec odkładaniu się płytki nazębnej, która z czasem ulega mineralizacji, tworząc twardy kamień nazębny. Tego rodzaju złogi nie mogą być usunięte domowymi metodami i wymagają interwencji stomatologicznej.
Usuwanie kamienia nazębnego – czyli skaling – to jeden z podstawowych zabiegów profilaktyczno-leczniczych, który odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu chorobom zębów, dziąseł i przyzębia.
Czym jest kamień nazębny?
Kamień nazębny to twarde złogi powstałe w wyniku mineralizacji płytki bakteryjnej – miękkiego osadu tworzącego się na zębach z resztek pokarmowych, bakterii i składników śliny. Proces mineralizacji rozpoczyna się już po 24-72 godzinach od osadzenia się płytki, a po kilkunastu dniach prowadzi do powstania twardej, nierozpuszczalnej struktury.
Kamień może gromadzić się zarówno naddziąsłowo (na widocznej powierzchni zęba), jak i poddziąsłowo (poniżej linii dziąseł), co ma szczególne znaczenie, gdyż kamień poddziąsłowy jest bezpośrednio związany z rozwojem zapalenia przyzębia.
Warto mieć świadomość, iż struktura kamienia na zębach jest porowata, co sprzyja dalszemu osadzaniu się bakterii i toksyn, pogłębiając problemy ze zdrowiem dziąseł i przyzębia. Jego obecność utrudnia też prawidłową higienę jamy ustnej, co prowadzi do nasilenia stanu zapalnego.
Dlaczego należy usuwać kamień nazębny?
Obecność kamienia nazębnego w jamie ustnej to nie tylko problem estetyczny. Jest on odpowiedzialny za nieprzyjemny zapach z ust (halitozę) oraz zwiększone ryzyko próchnicy. Przede wszystkim jednak kamień nazębny stanowi główny czynnik ryzyka dla gingivitis (zapalenia dziąseł) oraz periodontitis (zapalenia przyzębia, paradontozy). Długotrwałe oddziaływanie bakterii obecnych w złogach kamienia prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego, który może skutkować utratą przyczepu łącznotkankowego, obniżeniem kości wyrostka zębodołowego, a w konsekwencji — rozchwianiem zębów i ich przedwczesną utratą.
Nie wolno zapominać, iż liczne badania naukowe wskazują na zależność między przewlekłymi stanami zapalnymi w obrębie jamy ustnej a chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak cukrzyca typu 2, miażdżyca, zapalenie wsierdzia i schorzenia reumatyczne. Udowodniono, iż zapalenie dziąseł u kobiet w ciąży może również przyczyniać się do przedwczesnych porodów oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka. Dlatego też regularne usuwanie kamienia jest elementem nie tylko stomatologicznej, ale i ogólnej profilaktyki zdrowotnej.
Usuwanie kamienia nazębnego – na czym polega skaling zębów?
Usuwanie kamienia nazębnego (skaling) to zabieg stomatologiczny, którego celem jest usunięcie zarówno naddziąsłowych, jak i poddziąsłowych złogów kamienia. Przeprowadza go stomatolog lub higienistka stomatologiczna.
W zależności od wybranej metody, procedura może być wykonywana na dwa sposoby.
• Skaling ultradźwiękowy – wykonywany jest dzięki skalera ultradźwiękowego. Działanie urządzenia powoduje rozbicie kamienia na mniejsze fragmenty i jego oddzielenie od powierzchni zęba. Równoczesny strumień wody chłodzi narzędzie i wypłukuje złogi oraz bakterie. Zabieg ten jest precyzyjny i dobrze tolerowany przez pacjentów.
• Skaling ręczny (manualny) – realizowany przy użyciu urządzeń manualnych, m.in. kiret i skrobaków. Umożliwia dokładne opracowanie trudno dostępnych miejsc, szczególnie w przypadku głębokich kieszonek dziąsłowych. Stosowany jest zwykle jako uzupełnienie skalingu ultradźwiękowego.
Po skalingu uzupełniająco wykonuje się piaskowanie, które pozwala na usunięcie osadów powierzchownych i przebarwień oraz wygładzenie szkliwa. Wskazane jest również przeprowadzenie polerowania i fluoryzacji, co zwiększa odporność zębów na próchnicę oraz opóźnia ponowne odkładanie się płytki nazębnej.
Usuwanie kamienia nazębnego – wskazania
Usuwanie kamienia nazębnego zalecane jest każdemu pacjentowi jako element profilaktyki stomatologicznej, jednak istnieją szczególne wskazania do jego częstszego wykonywania. Zalicza się do nich:
• obecność widocznych złogów kamienia naddziąsłowego i/lub poddziąsłowego,
• objawy zapalenia dziąseł: ból i obrzęk dziąseł, krwawienie dziąseł podczas szczotkowania,
• głębokie kieszonki dziąsłowe wykryte podczas badania periodontologicznego,
• nieprzyjemny zapach z ust (halitoza) niewynikający z innych przyczyn,
• zwiększone ryzyko chorób przyzębia (np. u osób palących papierosy, z cukrzycą, z chorobami autoimmunologicznymi),
• noszenie aparatów ortodontycznych utrudniających higienę jamy ustnej,
• przygotowanie do leczenia protetycznego, implantologicznego lub chirurgicznego (zgodnie z zaleceniami lekarza dentysty).
Mimo iż usuwanie kamienia nazębnego jest co do zasady bezpiecznym zabiegiem, istnieją pewne przeciwwskazania, które należy uwzględnić przed jego wykonaniem. Do przeciwwskazań względnych należą: niekontrolowana cukrzyca, aktywne infekcje wirusowe (np. opryszczka), wykonane niedawno zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy ustnej (aktywna faza gojenia) oraz niektóre choroby ogólnoustrojowe w fazie zaostrzenia. Przeciwwskazaniem bezwzględnym może być z kolei rozrusznik serca – dotyczy to jednak starszych modeli wrażliwych na ultradźwięki (w takich przypadkach należy zastosować metodę ręczną lub skonsultować się z lekarzem prowadzącym).
Warto również pamiętać, iż zupełnie normalnym objawem po skalingu jest czasowa nadwrażliwość zębów, która mija samoistnie w ciągu kilku dni.
Regularne usuwanie kamienia z zębów, czyli jak często wykonywać zabieg skaling
Częstotliwość usuwania kamienia nazębnego powinna być dostosowana indywidualnie, w zależności od predyspozycji pacjenta, stanu przyzębia, stylu życia oraz nawyków higienicznych. Dla większości dorosłych osób optymalnym rozwiązaniem jest przeprowadzanie zabiegu co pół roku jako element rutynowej profilaktyki. W przypadku pacjentów z przewlekłym zapaleniem przyzębia, palaczy, diabetyków lub osób noszących aparaty ortodontyczne, zaleca się wykonywanie zabiegu choćby co 3-4 miesiące.
Regularny skaling nie tylko poprawia estetykę uśmiechu, ale przede wszystkim zmniejsza ryzyko rozwoju poważnych schorzeń przyzębia i umożliwia wczesne wykrycie nieprawidłowości w jamie ustnej.
Usuwanie kamienia nazębnego na NFZ
W ramach świadczeń gwarantowanych Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) osoby objęte powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym mają prawo do bezpłatnego usuwania złogów nazębnych raz na 12 miesięcy. Usługa ta przysługuje pacjentom dorosłym i realizowana jest wyłącznie w gabinetach stomatologicznych, które posiadają podpisany kontrakt z NFZ-em. Kobiety w ciąży i w okresie połogu mogą korzystać z zabiegu częściej – raz na 6 miesięcy
Warto zaznaczyć, iż w ramach refundacji wykonywany jest zwykle podstawowy skaling naddziąsłowy, bez dodatkowych procedur takich jak piaskowanie, polerowanie czy fluoryzacja, które pozostają odpłatne.
Aby skorzystać z tej formy świadczenia nie jest wymagane skierowanie, jednak ze względu na ograniczoną liczbę miejsc i kolejki, czas oczekiwania na zabieg może być długi. Z tego powodu wielu pacjentów decyduje się na usuwanie kamienia nazębnego w prywatnych gabinetach, które oferują szerszy zakres higienizacji oraz większą dostępność terminów.
Ile kosztuje usuwanie kamienia nazębnego?
Cena usuwania kamienia nazębnego zależy od wielu czynników, w tym lokalizacji gabinetu, jego standardu, doświadczenia personelu oraz zakresu usługi. Przeciętne ceny w Polsce przedstawiają się następująco:
• skaling ultradźwiękowy – 150-250 zł,
• piaskowanie – 100-150 zł,
• pełen pakiet higienizacji (skaling, piaskowanie, polerowanie, fluoryzacja) – 300-400 zł.
Profesjonalne usuwanie kamienia nazębnego to niezbędny element profilaktyki stomatologicznej. Jego regularne wykonywanie zapobiega rozwojowi chorób przyzębia, redukuje ryzyko próchnicy oraz wpływa na ogólny stan zdrowia. Choć pozornie prosty, zabieg ten odgrywa ogromną rolę w utrzymaniu zdrowego i estetycznego uśmiechu przez całe życie.
