Allogeniczny przeszczep komórek macierzystych z jednej strony stanowi bardzo cenną (i niezbędną) opcję leczenia, z drugiej niesie za sobą ryzyko wystąpienia przeszczepu przeciwko gospodarzowi (GvHD). Bardzo ważne doniesienie przedstawiono na łamach „The New England Journal of Medicine” – okazuje się, iż postęp GvHD można zatrzymać, blokując receptor dla CSF1.
Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD) jest częstym powikłaniem allogenicznego przeszczepu komórek macierzystych. Częstość występowania jest zwykle większa u dawców niedopasowanych. Częstość występowania przewlekłej postaci powikłania waha się od 6 do 80 proc. GvHD uważa się za jedną z głównych przyczyn śmiertelności po przeszczepieniu krwiotwórczych komórek macierzystych; według danych literaturowych ponad 10 proc. pacjentów umrze z tego powodu.
Kluczowymi mediatorami przewlekłej postaci tej choroby są monocyty i makrofagi, których aktywność zależna jest między innymi od wspomnianego receptora dla CSF1. Przeciwciało blokujące CSF1R, aksatilimab, wykazało obiecującą aktywność kliniczną w przewlekłej GvHD. Stąd przeprowadzono wieloośrodkowe, randomizowane badanie II fazy, w którym oceniono aksatilimab w trzech różnych dawkach u 241 pacjentów z nawracającą lub oporną na leczenie przewlekłą GvHD.
Pacjenci zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej aksatilimab podawany dożylnie w dawce 0,3 mg na kg masy ciała co 2 tygodnie, w dawce 1 mg na kg masy ciała co 2 tygodnie lub w dawce 3 mg na kg masy ciała co 4 tygodnie. Pierwszorzędowym punktem końcowym była odpowiedź ogólna (odpowiedź całkowita lub częściowa) w pierwszych sześciu cyklach, a dalej oceniano zgłaszane przez pacjenta zmniejszenie nasilenia objawów przewlekłej GvHD, oceniane na podstawie redukcji o ponad 5 punktów w zmodyfikowanej Lee Symptom Scale (zakres od 0 do 100, przy czym wyższe wyniki wskazują na większe nasilenie objawów).
Odpowiedź na lek została osiągnięta we wszystkich grupach, kolejno u 74, 67 i 50 proc. pacjentów otrzymujących przeciwciało w podanych powyżej dawkach. Redukcję o więcej niż 5 punktów w zmodyfikowanej skali LSS odnotowano odpowiednio u 60, 69 i 41 proc. pacjentów – tu również osiągnięto istotność statystyczną. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były zależne od dawki, przemijające łagodne nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych. Powikłania prowadzące do przerwania terapii aksatilimabem wystąpiły zaledwie u 6, 22 i 18 proc. badanych.
„Wycelowanie” aksatylimabu w monocyty i makrofagi, a adekwatnie w receptor CSF1, skutkuje dużą częstością występowania odpowiedzi wśród pacjentów z nawracającą lub oporną na leczenie przewlekłą GvHD. Jest to bardzo pomyślna informacja i nadzieja dla wielu pacjentów dotkniętych tym powikłaniem, które w ciężkiej postaci potrafi być gorsze niż choroba, z powodu której wykonano przeszczep.
