Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała funkcjonowanie 22 szpitali powiatowych w czasie pandemii i oceniła, iż nie funkcjonowały prawidłowo. W czasie pandemii szpitale leczyły mniejszą liczbę pacjentów a ich sytuacja finansowa poprawiła się. Organizacja i realizacja świadczeń zdrowotnych przez szpitale w kontrolowanym okresie (od 2020 r. do połowy 2022 r.) nie była prawidłowa. Stwierdzono tez wiele nieprawidłowości dotyczących finansów i gospodarowania majątkiem szpitalnym – inspektorzy sformułowali 217 wniosków dotyczących usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości w 22 skontrolowanych podmiotach oraz blisko 500 mln zł finansowych skutków nieprawidłowości. 80 proc. skontrolowanych szpitali cierpiało na braki kadrowe dotyczące lekarzy.
W skontrolowanych szpitalach powiatowych stwierdzono liczne nieprawidłowości organizacyjne, dotyczące:
- nieaktualizowania wpisów do KRS i rejestru podmiotów leczniczych;
- niekompletności i nieaktualności regulaminów organizacyjnych;
- nieudostępniania pacjentom wszystkich obligatoryjnych informacji;
- niezapewnienia pacjentom możliwości umawiania się drogą elektroniczną na wizyty;
- niespełnienia norm zatrudnienia personelu udzielającego świadczeń zdrowotnych;
- niezgłaszania do NFZ zmian dotyczących personelu lekarskiego;
- nieustalania bądź nieprawidłowego ustalenia minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych;
- naruszeń obowiązujących regulacji przy udzielanie zamówień na wykonywanie świadczeń zdrowotnych.
Blisko 1/3 poddanej kontroli aparatury medycznej, którą poddano kontroli, była wykorzystywana w procesie leczenia pacjentów bez ważnych przeglądów technicznych.
Stwierdzono również kilkudobowe, nieprzerwane świadczenie pracy przez lekarzy, w skrajnym przypadku choćby przez 73 godziny. Zdaniem NIK, nadmierne obciążenie pracą personelu medycznego mogło powodować ich przemęczenie i również negatywnie wpływać na sposób udzielania świadczeń zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach – stwarzać także zagrożenia zdrowia dla samych lekarzy.
Nieprawidłowości finansowe stwierdzone w skontrolowanych szpitalach dotyczyły:
- nieuwzględnienia w zasadach rachunkowości wszystkich wymaganych elementów,
- nieprawidłowego wdrażania standardu rachunku kosztów, opóźnień w ustalaniu planu finansowego, uniemożliwiających prawidłową gospodarkę finansową,
- niedokonywania obligatoryjnych zmian w planie finansowym,
- opieszałości i niskiej skuteczności działań windykacyjnych,
- nieterminowego regulowania płatności skutkującego zapłatą odsetek (koszty finansowe),
- nienależytego zarządzania mieniem.
Łączna liczba łóżek, którymi dysponowały skontrolowane szpitale nieznacznie wzrosła w okresie objętym kontrolą (z 5918 w 2019 r. do 5996 – na koniec I półrocza 2022 r.). Od 2020 r. zmniejszyła się ogólna liczba pacjentów hospitalizowanych (o 37,5%) i ogólna liczba pacjentów leczonych ambulatoryjnie (o 23,5%) w porównaniu z 2019 r., co było związane ze stanem epidemii COVID-19, ogłoszonym w marcu 2020 r.
W czasie pandemii nastąpiła poprawa wyników finansowych szpitali powiatowych. Najbardziej dochodowymi komórkami organizacyjnymi skontrolowanych szpitali były oddziały utworzone w związku ze stanem epidemii COVID-19. Podczas gdy w 2019 r. tylko osiem ze skontrolowanych szpitali osiągnęło dodatni wynik finansowy, to w 2020 r. było ich już 13, a w 2021 r. – 16. Jednocześnie zaobserwowano negatywne zjawisko, związane z epidemią COVID-19, jakim było zmniejszenie w 2020 r., w porównaniu do roku 2019, ogólnej liczby pacjentów hospitalizowanych oraz ogólnej liczby pacjentów leczonych ambulatoryjnie.
Natomiast już po pierwszym półroczu 2022 r. tylko trzy skontrolowane szpitale odnotowały zysk netto, zaś 19 poniosło stratę netto. Problemy finansowe szpitali powiatowych dodatkowo będą się pogłębiały na skutek obligatoryjnych podwyżek wynagrodzeń personelu leczniczego, wprowadzonych od 1 lipca 2022 r. 9, oraz wysokiej inflacji.
Skala stwierdzonych nieprawidłowości (217 wniosków dotyczących usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości w 22 skontrolowanych podmiotach oraz blisko 500 mln zł finansowych skutków nieprawidłowości) świadczy o niewystarczającym nadzorze podmiotów tworzących skontrolowane szpitale.
W latach 2018–2022 (I półrocze) 30 proc. skontrolowanych szpitali prowadziło jednostkową inwestycję budowlaną o wartości kosztorysowej powyżej 10 mln zł.
