Ze względu na obniżoną odporność i wielochorobowość osoby starsze są bardziej narażone na zakażenia, które na dodatek mogą u nich zaostrzać choroby przewlekłe i powodować poważne powikłania. Dlatego seniorzy powinni szczepić się nie tylko przeciw grypie, ale też pneumokokom, półpaścowi czy RSV. Co ważne, szczepienia dla seniorów są refundowane przez NFZ.
– W odróżnieniu od dzieci, których układ odpornościowy dojrzewa, osoby starsze nie przestaną być w grupie ryzyka – tłumaczy prof. Leszek Szenborn, wiceprzewodniczący Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, kierownik Katedry i Kliniki Pediatrii i Chorób Infekcyjnych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.
Badania naukowe dowodzą, iż osoby starsze mogą gorzej reagować na szczepienia ochronne, dlatego ich producenci starają się konstruować szczepionki tak, aby były najbardziej skuteczne także u osób z osłabioną odpornością.
– Widać to na przykładzie starszej szczepionki przeciw półpaścowi, której skuteczność spadała wraz z upływem czasu. Nowa szczepionka, dostępna w tej chwili na rynku, utrzymuje zaskakująco długo swoją skuteczność dzięki dodanemu do niej adiuwantowi [z danych przedstawionych na Europejskim Kongresie Towarzystwa Mikrobiologii Klinicznej i Chorób Zakaźnych w kwietniu 2024 r. w Barcelonie wynika, iż skuteczność tej szczepionki wynosiła 87,7 proc. w okresie 11 lat obserwacji u osób powyżej 50. roku życia – przyp. red]. Podobnie jest w przypadku szczepionek przeciw RSV dla dorosłych. Dzięki nowym adiuwantom antygen jest dużo lepiej rozpoznawany przez układ odpornościowy, wytwarzane są przeciwciała, tworzy się pamięć immunologiczna – dodaje prof. Leszek Szenborn.
Do niedawna za największe problemy w dostępie do szczepień pacjenci uznawali m.in. kwestie logistyki i organizacji oraz barierę finansową. Część tych przeszkód powoli jest likwidowana – od 25 sierpnia osoby dorosłe (powyżej 18. roku życia) nie muszą iść do przychodni, żeby się zaszczepić, szczepienia wykonują również farmaceuci w aptekach. O barierze finansowej również trudno mówić w sytuacji, gdy wiele szczepionek jest bezpłatnych dla seniorów. Mogą oni za darmo zaszczepić się przeciw RSV, grypie i COVID-19, a jeżeli mają choroby współistniejące – również przeciw półpaścowi i pneumokokom.
– Wiele się u nas zmieniło w ostatnich latach: coraz więcej szczepień jest refundowanych lub bezpłatnych, choć jeszcze nie wszystkie. Mamy coraz lepiej zorganizowany system, szczepienia są nie tylko realizowane w przychodniach, ale też w aptekach. Coraz więcej mówi się o szczepieniach dla osób starszych – potwierdza prof. Leszek Szenborn.
W opinii prof. Anety Nitsch-Osuch, konsultant wojewódzkiej w dziedzinie epidemiologii na Mazowszu, kierownika Zakładu Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, lekarze powinni na każdej wizycie informować pacjentów o możliwości profilaktyki w formie szczepień. Potrzebna jest również akcja społeczna dotycząca szczepień. Takie dwutorowe działania przyniosą wymierny efekt w postaci zwiększenia świadomości na temat roli, jaką ogrywają szczepienia w profilaktyce wielu chorób, które mogą być groźne zwłaszcza dla osób starszych.
– Szczepienie to jedna z najbezpieczniejszych procedur medycznych. Prawdopodobieństwo wystąpienia działań niepożądanych jest w jego przypadku bardzo małe – przekonuje prof. Artur Mamcarz, kierownik III Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Holistycznej i członek zarządu Polskiego Towarzystwa Medycyny Stylu Życia.
W grupie seniorów już widać wyraźny postęp. Z danych Głównego Inspektoratu Sanitarnego wynika, iż w poprzednim sezonie przeciw grypie zaszczepiło się ok. 20 proc. seniorów, przy średniej ok. 5 proc.
