Szansa na więcej transplantacji serca

W Klinice Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego WUM, kierowanej przez prof. Mariusza Kuśmierczyka, w ubiegłym tygodniu po raz pierwszy w historii polskiej transplantologii serca do transportu narządu od dawcy do biorcy został użyty system OCS Heart (Organ Care System).

• Aparatura OCS Heart jest jedynym na świecie urządzeniem służącym do transportu pobranego do przeszczepienia „wciąż bijącego” serca
• Dzięki wykorzystaniu systemu nowoczesnych rozwiązań wydłuża się niemal trzykrotnie – z 4 do 12 godzin – czas przydatności organu do wszczepienia
• Zastosowanie tego urządzenia pozwala uzyskiwać lepsze wyniki standardowych przeszczepień – skraca się okres pobytu pacjenta na oddziale intensywnej terapii i jest mniejsze ryzyko odrzucenia przeszczepionego narządu

Innowacyjne pudełko

Użycie innowacyjnej aparatury OCS Heart sprawia, iż serce po donacji przewożone jest w komfortowych warunkach, bijące, odżywiane i zabezpieczone przed niekorzystnymi warunkami przebywania poza organizmem ludzkim.

Aparatura OCS Heart to obecnie jedyny sprzęt na świecie służący do transportu pobranego do przeszczepienia „wciąż bijącego” serca. Zastosowane w nim rozwiązania pozwalają niemal trzykrotnie – z 4 do 12 godzin – wydłużyć czas przydatności organu do wszczepienia. Obecnie w Polsce serce po pobraniu przewożone jest w lodzie i nadaje się do przeszczepienia tylko przez 4 godziny. Po przekroczeniu tego czasu liczonego od pobrania do wszczepienia nie wiadomo, jak przeszczepiane serce się zachowa?

– Transplantacja serca dla wielu osób w naszym kraju jest jedyną szansą na życie – podkreśla prof. Zbigniew Gaciong, rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

– Jako uczelnia jesteśmy niezwykle dumni z tego, iż program przeszczepiania narządów, który historycznie zaczął się w Warszawie – w Akademii Medycznej w 1966 r. – wciąż się rozwija. Co więcej, został wzbogacony o przeszczepianie serca, przeszczepianie płuc, przeszczepianie serca w najtrudniejszych przypadkach, przeszczepianie serca u dzieci. WUM jest również miejscem, gdzie lekarze i nie tylko oni mogą się wyszkolić w tych specjalnościach, które są niezbędne przy przeszczepianiu narządów – dodaje.

Zmienia polską transplantologię

OCS Heart to przenośny, ciepły system perfuzji i monitorowania zaprojektowany do utrzymywania serca dawcy w stanie metabolicznie aktywnym, w warunkach bardzo zbliżonych do tych, jakie panują w organizmie. Monitorując najważniejsze parametry funkcjonującego serca, lekarze mogą ocenić potencjalnie odpowiedni stan i żywotność serca. System ciągłej perfuzji serca pozwala w dzisiejszych czasach na zwiększenie liczby wykonywanych przeszczepień bez pogorszenia wyników tej metody, poprawę wyników leczenia oraz na zmniejszenie kosztów opieki nad pacjentem.

– Wykorzystanie przez mój zespół tej innowacyjnej aparatury umożliwia przeszczepienia serca u pacjentów obecnie wykluczonych, np. z wadami wrodzonymi serca, po wielu operacjach paliatywnych w dzieciństwie. Są to młodzi dorośli w wieku od 18 do 30 lat, których serca wielokrotnie operowane kończą swój bieg. Przeszczepienie u tych pacjentów zawsze przekracza 4 godziny. Zastosowanie procedury istotnie poprawia wyniki w grupach wysokiego ryzyka, np. u biorców na wspomaganiu sztucznymi komorami oraz wyniki powtórnych przeszczepów – tłumaczy prof. Mariusz Kuśmierczyk.

– Dzięki systemowi możemy uzyskiwać lepsze wyniki standardowych przeszczepień, bowiem skraca się czas pobytu pacjenta na oddziale intensywnej terapii i jest mniejsze odrzucanie przeszczepionego narządu. Możliwy jest także lepszy dobór dawców pod względem tkankowym i HLA – dodaje.

Potencjalnie większa pula dawców

Prof. Kuśmierczyk podkreśla, że możliwość zastosowania systemu zwiększa pulę dawców suboptymalnych, np. starszych lub z granicznie wydolnym sercem, gdyż umożliwia transplantologom ocenę serca i podjęcie adekwatnej decyzji o wszczepieniu lub rezygnacji, a także rozszerza pulę dawców o osoby ze stwierdzoną śmiercią na miejscu lub po nieskutecznej resuscytacji. Wszczepienie może nastąpić bowiem choćby po 30-minutowym zatrzymaniu akcji serca, które w systemie OCS jest ożywione i odżywione. Istotna jest tutaj ocena funkcji.

Użycie OCS Heart daje również specjalistom duży – 12-godzinny – zapas czasowy, co umożliwia zwiększenie elastyczności transportu i dotarcie do odległych szpitali oraz transport serca na dużą odległość.

Ponadto system ten podnosi jakość świadczonych usług transplantacyjnych poprzez skrócenie czasu oczekiwania na przeszczepienie pacjentów ze schyłkową niewydolnością serca, zmniejsza częstość występowania poważnych powikłań oraz skraca średni czas hospitalizacji, co ma istotne znaczenie w redukcji kosztów wynikających z opieki pooperacyjnej.

„12 godzin dla życia”

OCS Heart jest amerykańskim systemem, który jest wykorzystywany z powodzeniem w Europie. Niestety, cena była barierą uniemożliwiającą jego zakup. Jej koszt to 270 tys. euro. Stworzono zatem program zbiórki „12 godzin dla życia”, który rozpoczął się pod egidą działającej już Fundacji dla Transplantacji „Zostaw serce na Ziemi” dr. Zygmunta Kalicińskiego.

Fundacja, m.in. poprzez organizację koncertów, w tym zespołu HLA4transplant, w którym dr Zygmunt Kaliciński gra na perkusji, promowała ideę transplantacji i świadomego dawstwa. Zbiórka na zakup OCS Heart ruszyła mimo przeciwieństw losu, takich jak COVID-19, wojna w Ukrainie. Dzięki zaangażowaniu lekarzy, artystów i darczyńców w grudniu 2023 roku sprzęt został zakupiony i w postaci darowizny od Fundacji dla Transplantacji przekazany Uniwersyteckiemu Centrum Klinicznemu WUM.

Dzięki wszystkim tym działaniom miesiąc temu, 4 marca br., „serce z pudełka” zostało po raz pierwszy w Polsce przeszczepione z wielkim sukcesem w UCK WUM.

Skład zespołu Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii, który uczestniczył w pierwszym w Polsce przeszczepieniu serca z wykorzystaniem OCS Heart, tworzyli:
– operator główny: prof. Mariusz Kuśmierczyk – kardiochirurg, transplantolog kliniczny, kierownik Kliniki Chirurgii Serca, Klatki Piersiowej i Transplantologii,
– pierwsza asysta: dr Marek Bartkowiak – kardiochirurg,
– druga asysta: dr Zbigniew Popiel,
– pielęgniarki instrumentariuszki: Natalia Dorobek, Lidia Pastwa,
– anestezjolog: dr Tadeusz Bering,
– pielęgniarka anestezjologiczna: Agata Dębek,
– perfuzja (płucoserce): Edyta Sulkowska.

Przeczytaj także: „Transplantacyjny rekord” i „Zwiększa się liczba przeszczepów, ale i odmów pobrania organów”.